سرخ‌پوشی در باشگاه‌های فوتبالی
شرکتهای باشگاه فرهنگی- ورزشی استقلال و باشگاه فرهنگی- ورزشی پرسپولیس از بنگاه‌های زیرمجموعه وزارت ورزش و جوانان هستند که بر اساس تصویب‌نامه سال ۱۳۸۸ هیات وزیران عنوان شرکتهای مذکور در فهرست گروه (۱) فعالیت‌های اقتصادی قرار گرفت، بنابراین صد در صد سهام این دو شرکت مشمول واگذاری شد. پس از آن هیات وزیران انتقال باشگاه‌های مذکور را از گروه یک به گروه دو فعالیت‌های اقتصادی و در نتیجه امکان کاهش میزان سهام قابل واگذاری از هر شرکت تا ۸۰ درصد را تصویب کرد اما طی سال‌های۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ اقدامی در راستای آماده‌سازی و عرضه این دو باشگاه صورت نپذیرفت.
همه اقداماتی که به وگذاری ختم نشد!
با توجه به قانون بودجه سال ۱۳۹۳ مبنی بر اینکه «در سال ۱۳۹۳ سهام باشگاه‌های فرهنگی- ورزشی دولتی از طریق مزایده با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی واگذار می‌شود»، هیات واگذاری، واگذاری۱۰۰ درصد سهام هر شرکت به صورت یکجا و بلوکی از طریق مزایده، مشروط به تعهد خریداران به واگذاری حداکثر ۲۰ درصد از سهام هر شرکت به کانون پیشکسوتان آن شرکت، ظرف مدت یک‌سال از تاریخ واگذاری را تصویب کرد اما عرضه‌ای در این راستا انجام نشد.
دوباره به موجب تصمیم جلسه سال ۱۳۹۳ هیات واگذاری، واگذاری برند هر دو شرکت (به دلیل عدم دسترسی به صورتهای مالی بدون خدشه و مورد تأیید هیات‌مدیره) به همراه مجموعه‌ای از دارایی‌های هر شرکت به ارزش ۲۹۰ میلیارد تومان (این ارزش برای هر شرکت به صورت مجزا تعیین شد)؛ مشروط به تشکیل دو شرکت جدید توسط خریداران و انتقال برندهای واگذار شده به شرکتهای جدید، حداکثر ظرف مدت سه سال، و سپس انتقال حداکثر ۲۰ درصد از سهام هر شرکت جدید تأسیس شده به پیشکسوتان و هواداران، پس از سه ماه از تأسیس هر شرکت را مصوب کرد. ضمناً مقرر شد بلافاصله پس از انعقاد قرارداد قطعی واگذاری برند هر دو شرکت، تشریفات انحلال شرکتهای اولیه به عمل آید. با توجه به این امر، عرضه مربوط در قالب برگزاری مزایده، در تاریخ۲۷ دی ماه سال ۱۳۹۳ انجام شد، اما این عرضه موفق نبود.
هیات واگذاری مجددا در جلساتی طی سال های۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ عرضه این بنگاه‌ها را با همان قیمت پایه قبلی (۲۹۰ میلیارد تومان برای هر شرکت) به تصویب رساند. در این راستا، مزایده مربوط به عرضه باشگاه‌های فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس در سه تاریخ مختلف برگزار شد، اما هیچ یک منجر به فروش نشد.
در سال ۱۳۹۴ باشگاه‌های فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس از فهرست گروه دو فعالیت‌های اقتصادی خارج شدند که این امر منجر به توقف فرآیند واگذاری این بنگاه‌ها تا سال ۱۳۹۷ شد. در سال ۱۳۹۷ با ابلاغ تصویب‌نامه هیات وزیران و بازگشت مجدد این دو باشگاه به فهرست فعالیت‌های گروه دو، امکان واگذاری آنان فراهم شد. در این راستا، در جلسه اول دی ماه سال ۱۳۹۷ هیات واگذاری اضافه شدن مجدد هر دو شرکت به فهرست موارد مشمول واگذاری به تصویب رسید اما قیمت‌گذاری و عرضه این دو شرکت در سال ۱۳۹۷، انجام نپذیرفت. پس از آن مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور مقرر کرد که «وزارت ورزش و جوانان مکلف است با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان خصوصی‌سازی حداکثر تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۸، شرایط پذیرش دو شرکت فرهنگی - ورزشی پرسپولیس و استقلال را در بازار پایه فرابورس فراهم کند. پس از پذیرش در بازار پایه فرابورس و عرضه ۵ درصد از سهام هر یک از دو شرکت جهت کشف قیمت، پنجاه و یک درصد (۵۱ درصد) سهام آنها به صورت بلوکی و باقی سهام به صورت خرد عرضه می‌شود.» در اجرای قانون مذکور، در نیمه اول سال ۱۳۹۸ جلسات متعددی توسط وزارت ورزش و جوانان با حضور نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، نمایندگان سازمان بورس و اوراق بهادار، مجلس شورای اسلامی و سازمان خصوصی‌سازی برگزار شد که در نهایت منجر به امضای صورتجلسه‌ای در شهریور ماه ۱۳۹۸ با امضای رییس وقت کمیسیون اصل (۴۴) قانون اساسی، رییس فراکسیون ورزش مجلس شورای اسلامی، سازمان بورس و اوراق بهادار، وزارت ورزش و جوانان و نماینده سازمان خصوصی‌سازی شد.
مطابق صورتجلسه یاد شده به علت ساختار مالی نامناسب و سرمایه اندک و زیان انباشته قابل توجه و عدم وجود سند مالکیت دو شرکت فرهنگی ورزشی استقلال و پرسپولیس و نیز به دلیل مشکلات حقوقی و ثبتی متعدد و مشکلات عدیده مالی و همچنین عدم شفافیت صورتهای مالی، دو باشگاه قابلیت عرضه در بازار پایه فرابورس را ندارند و انجام این واگذاری منوط به انجام اصلاحات اساسی در صورتهای مالی دو باشگاه و اصلاح ساختار مالی آنها است. بنا براین در راستای صورتجلسه یاد شده، گزارش اقدامات صورت‌گرفته توسط «سازمان خصوصی‌سازی» در جهت آماده‌سازی برای پذیرش شرکتهای «فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس» در بازار سرمایه۱۸ فروردین سال ۱۳۹۹ هیات واگذاری ارایه شد و پس از بحث و بررسی، برنامه زمان‌بندی جهت پذیرش و عرضه اولیه سهام شرکتهای «فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس» در بازار سرمایه مورد تصویب قرار گرفت. در طول برنامه زمانی مصوب هیات واگذاری پیرامون اصلاح ساختار مالی این دو شرکت، مصوبه هیات وزیران، مبنی بر انتقال مالکیت مجموعه ورزشی زنده‌یاد ناصر حجازی از وزارت ورزش و جوانان به شرکت فرهنگی- ورزشی استقلال و افزایش سرمایه این شرکت معادل قیمت مجموعه ورزشی یاد شده و مصوبه دیگر هیات وزیران مبنی بر انتقال مالکیت مجموعه ورزشی شهدای گمنام از وزارت ورزش و جوانان به شرکت فرهنگی- ورزشی پرسپولیس و افزایش سرمایه این شرکت معادل قیمت مجموعه ورزشی یاد شده ابلاغ شد با توجه به انجام اقدامات لازم برای انتقال دو مجموعه ورزشی یاد شده به شرکتهای فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس و افزایش سرمایه این دو شرکت (تغییر از ۱۰ میلیون تومان به ۷۱۹ میلیارد تومان مربوط به شرکت فرهنگی- ورزشی استقلال و تغییر از ۱ میلیون تومان به ۷۰۱میلیارد تومان مربوط به شرکت فرهنگی- ورزشی پرسپولیس) و با توجه به انجام سایر اقدامات در راستای فراهم کردن بستر پذیرش شرکتهای مذکور در بازار سرمایه، در جلسه هیات واگذاری به سازمان خصوصی‌سازی اجازه داده شد، جهت عرضه حداکثر ۱۵ درصد از سهام شرکتهای فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس در بازار پایه فرابورس یا حداکثر ۲۵درصد سهام این شرکت‌ها در بازار دوم فرابورس، مشروط به اخذ مصوبه شورای عالی بورس مبنی بر بلامانع بودن ثبت این شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدامات لازم را به عمل آورد. اما در سال ۱۳۹۹ نیزامکان پذیرش شرکتهای موصف در بازار سرمایه و عرضه آنها، فراهم نشد.
استقلال و پرسپولیس ارزندگی کافی دارند؟
قیمت‌گذاری سهام استقلال و پرسپولیس سال گذشته انجام شد و در زمان بسیاری از فعالان بازار سرمایه عقیده داشتند که این ارزش‌گذاری درست نیست و برند این دو باشگاه ارزش‌گذاری شده است.
کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند که با توجه به عدم شفافیت مالی در این دو باشگاه، سهام پرسپولیس و استقلال در بازار پایه فرابورس معامله خواهد شد. معاملات سهام این دو باشگاه صرفاً جهت طرفداری از آنها بوده و از دید فاندامنتالی، اصلاً مناسب خرید نیست. به هر حال بخش عمده‌ای از کارشناسان مخالف این عرضه بودند و عقیده داشتند که سهام سرخابی‌ها شبیه پالایشی‌ها خواهد شد. در دولت قبلی صندوق‌های پالایشی یکم و دارا یکم در بازار پذیره‌نویسی شد. مسوولان وقت دولت قبل هنگام پذیره‌نویسی، اقدام به تبلیغ خرید این دو صندوق کردند.ما پس از پذیره‌نویسی صندوق پالایشییکم قیمت آن حتی به کمتر از قیمت پذیره‌نویسی رسید. مردمی که با دعوت و تبلیغ مسوولان اقدام به خرید این صندوق‌ها کردند و با زیان قابل توجهی روبرو شدند.امروز نیز نه تنها این دو صندوق زیر قیمت ارزش ذاتی خالص معامله می‌شوند و زیان مردم را تشدید کرده‌اند. بلکه از آنجا که در سال‌های گذشته مسوولان تبلیغ این دو صندوق را کردند مردم اعتماد خود را به سرمایه‌گذاری در سهام از دست دادند. این در حالی است که سال‌ها طول کشید تا مردم با سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه آشنا شوند. در حال حاضر باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس در بازار سرمایه همین وضعیت را دارند یعنی سهام این باشگاه‌ها با تبلغ وارد بازار شدند و در نهایت برای سهامداران زیان بار شدند.
جولان سرخابی‌ها در بورس
بر این اساس پذیره‌نویسی تعداد یک میلیارد و ۲۳۶ میلیون و ۹۹ هزار و ۶۵۶ سهم از سهام جدید شرکت فرهنگی ورزشی استقلال ایران (سهامی عام) در نماد معاملاتی (استقلالح ۱) و تعداد یک میلیارد و ۳۴ میلیون و ۸۴۰ هزار و ۵۶۷ سهم از سهام جدید شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس (سهامی عام) در نماد معاملاتی (پرسپولیسح۱) ناشی از سلب حق‌تقدم به روش ثبت سفارش در تابلو نارنجی بازار پایه فرابورس ایران، از ۱۵ اسفندماه آغاز شده بود سرانجام در ۲۸ به پایان رسید. طبق آمار در پذیره‌نویسی پرسپولیس۳۲۰ هزار نفر مشارکت کردند. ۲۶۱ میلیارد تومان از سهام این باشگاه توسط حقوقی‌ها و بیش از ۸۸ میلیارد تومان نیز توسط حقیقی‌ها خریداری شد. همچنین۲۸۶ هزار نفر در پذیره‌نویسی استقلال شرکت کردند که ۲۸۰ میلیارد تومان از سهام این باشگاه توسط حقوقی‌ها و ۷۹ میلیارد تومان توسط حقیقی‌ها خریداری شد. عرضه سهام استقلالح و پرسپولیسح نیز آغاز شده و با تکمیل معاملات به پرتفوی خریداران اضافه خواهد شد.
سرخ‌پوشی فوتبالی‌های بورس
تقربیا یک ماهی می‌شود که سهام استقلال و پرسپولیس در فرابورس قابل معامله و بازگشایی شده است. در این مدت تنها یک تا سه روز سهام سرخابی‌ها مثبت بود و پس از آن روی مدار نزول و سقوط قرار گرفت. تمامی این نزول را نمی‌توان ناشی از شرایط بازار سرمایه دانست؛ بلکه کارشناسان عقیده دارند که عدم ارزندگی و مشکلات سرخابی‌ها عامل اصلی ریزش سهام این دو باشگاه فوتبالی می‌دانند. به هر ترتیب سهام این دو باشگاه فوتبالی بر اساس پیش‌بینی‌ها وضعیت خوبی در بورس ندارند و امروز در پایان بازار استقلال با منفی حدودا 4 درصدی و سهام پرسپولیس با منفی حدود 2 درصدی بسته شدند.
