۸۸ درصد از مساحت کشور تحت تاثیر پدیده بیابان‌زایی
ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهانی قرار دارد که به‌طور عادی نیز بارش‌های کمتری را دریافت می‌کند اما طی چندسال گذشته با کاهش میزان بارندگی و تغییر الگوی بارش، تغییرات اقلیمی و... مشکلات بسیار زیادی همچون بیابان‌زایی به وجود آمده است که موجب وقوع توفان‌های شن و ماسه و وارد شدن بسیاری خسارات همچون از ریل خارج شدن قطار و افزایش تصادفات جاده‌ای شده است که به گفته مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در این شرایط قابلیت حیاتی، بیولوژیک، توان و حاصلخیزی سرزمین کاهش می‌یابد و بازگشت به شرایط اولیه بسیار دشوار است. مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه منابع اعتباری یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های جدی در حوزه مقابله با بیابان‌زایی است، گفت: تنها مساله منابع مالی موضوع اول و اخر نیست بلکه باید برنامه‌ریزی‌های هماهنگ و سیاست‌گذاری‌های همسو و پشتیبانی قوانین در این خصوص پررنگ دیده شود. وحید جعفریان درباره موقعیت جغرافیایی ایران و عوامل افزایش بیابان‌زایی اظهار کرد: ایران به لحاظ جغرافیایی در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است و به همین دلیل نیز متاثر از شرایط اقلیمی خشک قرار گرفته و به همین دلیل نیز شرایط بیابانی برای اکوسیستم‌های زمینی کشور ما فراهم است. اوافزود: براساس مطالعات انجام شده توسط دانشگاه تهران و وزارت نیرو، حدود ۸۸ درصد از مساحت کشور تحت تاثیر پدیده بیابان‌زایی قرار دارد. مفهوم بیابان‌زایی، به تخریب سرزمین و آسیب‌پذیری در مناطق خشک و نیمه خشک، به لحاظ سوء مدیریت سرزمین اشاره دارد.
۳۰ میلیون هکتار از مساحت کشور
تحت تاثیر فرسایش بادی
او با تاکید بر اینکه مدیریت پایدار یکی از اتفاقات مهم در این اقلیم است، گفت: بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته در سال ۹۸ مشخص شده است که ۳۰ میلیون هکتار از عرصه‌های ایران تحت تاثیر فرسایش بادی هستند. از این ۳۰ میلیون هکتار، حدود ۱۴ میلیون هکتار تحت عنوان کانون‌های بحرانی فرسایش بادی شناخته می‌شوند. این کانون‌ها عرصه‌هایی هستند که بر منابع زیستی و اقتصادی کشور خسارت وارد می‌کنند. جعفریان افزود: اراضی کشاورزی، جاده‌ها، راه آهن، صنایع و همه منابع زیست انسانی که در این محدوده قرار گرفتند، تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارند و آسیب می‌بینند.
۳۰۰۰ میلیارد تومان هزینه ناشی از فرسایش بادی
او ادامه داد: در مطالعه سال ۹۸ مشاهده شده است که هزینه‌های ناشی از فرسایش بادی در کشور حداقل ۳۰۰۰ میلیارد تومان در سال است که به‌طور مستقیم باعث کاهش کیفیت زندگی در بسیاری از روستاهای مناطق بیابانی می‌شود و بخشی از عرصه‌های کشاورزی، صنایع و تاسیسات صنعتی به دلیل هجوم ماسه‌های روان و فرسایش بادی دچار آسیب و خسارت می‌شوند. مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: برآورد ما این است که سالانه در حداقل یک میلیون هکتار از عرصه‌های بیابانی یا مناطق تحت تاثیر کشور از نظر فرسایش بادی، تخریب سرزمین اتفاق می‌افتد و مستعد تبدیل به کانون بحران فرسایش بادی و خسارت‌ها می‌شوند.
مدیریت منابع آب و پرداخت حق‌آبه
از جمله عوامل تشدید فرسایش بادی
به گفته جعفریان یکی از مهم‌ترین علل زیربنایی تشدید فرسایش بادی در کشور به‌ویژه در سال‌های اخیر به چگونگی مدیریت منابع آب، افت آب‌های زیرزمینی و عدم تامین حق آبه بازمی‌گردد. به‌طور کلی استمرار و تشدید توسعه خشکسالی‌ها در کشور از عواملی هستند که به گسترش و تخریب سرزمین و بیابان‌زایی کمک کرده‌اند. او ادامه داد: به عقیده ما در برنامه‌های بالادستی حکمرانی منابع آب، حتما باید به موضوع فرسایش بادی، گرد و غبار و خسارات ناشی از آن توجه جدی شود، کما اینکه اخیرا موضوع حکمرانی منابع آب و موضوعات مرتبط در شورای عالی آب مطرح شده است. تقاضای ما به این دلیل است که با یک نگرش جامع بتوان توفان‌های ماسه‌ای و گرد وغبار را کنترل کرد.
احیای ۸۵ هزارهکتار از کانون‌های
بحرانی گرد و غبار طی سال گذشته
او ادامه داد: خوشبختانه در سال گذشته ۸۵ هزار هکتار از مناطق کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و مناطق بیابانی کشور با مشارکت بخش‌های مختلف به ویژه صنایع بزرگ، معادن و جوامع محلی هم احیا شدند و هم در حال حفاظت هستند. این یک رویکرد مشارکتی بر اساس تجارب سازمان منابع طبیعی در حوزه توانمندسازی جوامع محلی و همکاری موثر با سازمان‌ها و بخش‌های مختلف است. جعفریان افزود: انتظار داریم تا پایان سال ۱۴۰۱ برنامه‌های احیای مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی از دید مشارکتی به ۱۰۰ هزار هکتار برسد و ظرفیت‌های خوبی نیز در این حوزه وجود دارد.
تنها تامین اعتبارات کافی نیست
او در پاسخ به این سوال که آیا برای سرعت بخشیدن به اجرای برنامه‌های مقابله با بیابان‌زایی تنها تامین اعتبارات مالی نیاز است یا شرایط دیگری نیز ضرورت اجرا دارد؟ گفت: منابع اعتباری یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های جدی است و در هر مقطعی که در بحث ریزگردها اعتبارات مورد نیاز از منابع صندوق توسعه ملی تامین شد ما شاهد یک جهش فوق‌العاده در فعالیت‌های مقابله با بیابان‌زایی در کشور بودیم ولی اعتبارات محدود برای پرداختن به این چالش جدی در کشور ما چندان کفایت نمی‌کند.
