تاثیر رشد پایه پولی در سفره‌های مردم

هادی حق‌شناس

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، مشکلات ارتباطی و اقتصادی دولت منجر به افزایش پایه پولی در کشور شده است. استقراض دولت از بانک مرکزی و سیستم بانکی همواره عاملی تورم‌زا برای اقتصاد ایران بوده است چرا که در اثر این روند رشد پایه پولی ایجاد می‌شود. این موضوع دردرسرهای اقتصاد ایران را افزایش می‌دهد. این موضوع در حالی است که نظارت مستقیم و یا غیرمستقیمی بر فعالیت‌های بودجه‌ای و اقتصادی دولت وجود ندارد. بدهی دولت به بانک مرکزی هر سال افزایش می‌یابد. روند موجود آشفتگی اقتصاد کشور را دوچندان می‌کند. سوال اینجاست که دولت این میزان پایه پولی را به چه دلیل ایجاد کرده است؟ وقتی در خصوص تورم صحبت می‌کنیم و نتایج آن را روی سبد مصرفی مورد بررسی قرار می‌دهیم با 3 داده می‌توان تحلیل واقع‌بینانه انجام داد. نخستین داده، تورم ماهانه است؛ دومین داده، تورم نقطه به نقطه است و داده سوم، تورم میانگین است. تورم ماهانه وضعیت تورم را نسبت به ماه قبل نشان می‌دهد. بر این اساس تورم آبان ماه کشور نسبت به مهرماه بین 2 تا 3 درصد بوده است همچنین تورم ماهانه نسبت به ماه قبل کاهشی بوده است. در خصوص تورم نقطه به نقطه که تورم آبان امسال را نسبت به آبان سال قبل تحلیل می‌کند، آن هم کاهشی بوده است. البته این کاهش به این معنا نیست که تورم پایینی وجود داشته، بلکه تنها نسبت به نمونه قبلی کمی کاهش داشته است. این عدد تورمی اعلام شده، بالای 48 درصد بوده است. 

اما تورم میانگین که تحیل تورم در 12ماه است، حدود 44درصد است. نکته کلیدی آن است که از خردادماه که تورم ماهانه بعد از حذف ارز ترجیحی دو رقمی شد (12.2 درصد) تورم ماهانه بین 2تا 3درصد است. اما تورم میانگین که همه افزایش قیمت‌ها و کالاها را نشان می‌دهد از خردادماه به این سود بالای 40 درصد بوده است. برای اینکه بزرگی این عدد در ذهن‌ها نمایان شود باید بگوییم که در جهان به اندازه انگشتان یک دست هم کشورهایی وجود ندارند که یک چنین میانگینی داشته باشند. برای دهک‌های کم درآمد بیشتر است و برای دهک‌های پر درآمد کمتر است. اما باید دید چرا تورم میانگین در کشور پایین نیامده است؟ چند دلیل دارد؛ یکی اینکه، ایران همچنان با افزایش رشد نقدینگی مواجه است.

بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، رشد نقدینگی در اقتصاد ایران بالای 35 درصد است با این توضیح که در 4 ماه گذشته، رشد پایه پولی حدود 8.5 واحد افزایش یافته است. به نظر می‌رسد به جای کاهش رشد نقدینگی که چند واحد کاهش یافته باید بیشتر رشد کرده است. علت اینکه رشد پایه پولی زیاد افزایش پیدا کرده، اما نقدینگی متناسب با آن رشد نداشته آن است که طی ماه‌های اخیر نرخ افزایش تسهیلات رشدی نداشته است. طبیعی است که دولت نمی‌تواند تسهیلات پرداخت کند. در داخل پرانتز می‌گویم، یکی از دلایلی که دولتی‌ها بحث عدم تحقق ساخت یک میلیون مسکن را مطرح می‌کنند آن است که ستاد تسهیلات دولت در پرداخت تسهیلات همراهی نکرده است. اگر وزیر جدید روی کار بیاید و تسهیلات پرداخت شود، اقتصاد ایران رشد نقدینگی قابل توجهی را در آینده تجربه می‌کند. رشد نقدینگی هم یعنی افزایش تورم. معنای این امر این است که مردم برای تامین اقلام مورد نیاز خود با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. در ادامه حذف اقلامی چون گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و... باید منتظر حذف اقلام دیگری چون ماکارونی، پنیر، لبنیات و... نیز باشیم.