هفت‌خوان بودجه 1402

هرچند به نظر می‌رسید با تحویل لایحه بودجه از سوی رییس‌جمهور به مجلس، گام مهمی برای آغاز بررسی لایحه و به نتیجه رساندن آن پیش از پایان سال برداشته شده اما خبرهایی که از مجلس می‌رسد نشان می‌دهد که نمایندگان برای نهایی کردن بررسی‌های خود همچنان تردید دارند که آیا امکان نهایی کردن مراحل مختلف کار تا پیش از پایان سال وجود دارد یا علی رغم تحویل بودجه، باز هم باید به بودجه‌های چند دوازدهمی فکر کرد؟

در واقع این چالش زمانی آغاز شد که دولت بودجه را بیش از یک ماه تاخیر به مجلس رساند، لایحه‌ای که مشخص نبود که آیا بناست بعد از برنامه هفتم توسعه بررسی شود، همزمان با آن در دستور کار قرار بگیرد یا به‌طور مستقل بررسی شود و با وجود اعلام وصول لایحه، هنوز نیز مشخص نیست که چه تصمیمی در این زمینه گرفته خواهد شد.

با این وجود با تحویل بودجه به مجلس، کار نمایندگان در این زمینه رسما آغاز خواهد شد و جدیدترین خبر این است که شمس الدین حسینی-  وزیر اقتصاد دولت احمدی‌نژاد - به عنوان رییس کمیسیون تلفیق انتخاب شده و دیگر خبری از حاجی بابایی نخواهد بود.

احسان ارکانی عضو کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۲ با اشاره به جلسه صبح امروز این کمیسیون اظهار داشت: با انتخاب اعضا، آقای سید شمس‌الدین حسینی به عنوان رییس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۲، سید محسن دهنوی به عنوان نایب‌رییس اول، احمد دنیامالی نایب‌رییس دوم و رحیم زارع به عنوان سخنگوی این کمیسیون انتخاب شدند.

وی افزود پس از انتخاب اعضای هیات رییسه، آیین نامه شیوه بررسی بودجه سال ۱۴۰۲ مشخص و کارگروه‌های مربوطه تشکیل خواهد شد. عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ تصریح کرد: کمیسیون تلفیق پنج روز فرصت دارد تا کلیات بودجه را بررسی کند و بعد از آن گزارش خود را به صحن علنی مجلس شورای اسلامی ارایه دهد.

به این ترتیب با مشخص شدن اعضا و هیات رییسه، مجلس فرآیند بررسی بودجه را به شکل رسمی پیگیری خواهد کرد، فرآیندی که برای نهایی شدن آن باید دو قوه از 10 مرحله مشخص عبور کنند: 

۱- ارایه لایحه بودجه از سوی دولت به مجلس که بودجه سال آینده در تاریخ ۲۱ دی ماه تقدیم مجلس شد.

۲-لایحه بودجه و پیوست‌های آن در سامانه مربوطه بارگذاری و در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد و آنها به مدت ۱۵ روز فرصت لایحه را بررسی و پیشنهادهای خود را به کمیسیون‌های تخصصی مجلس تقدیم کنند.

۳-. در مرحله بعدی کمیسیون‌های تخصصی موظفند حداکثر تا ۱۵ روز پس از چاپ و توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق تقدیم کنند.

۴-. تشکیل کمیسیون‌ تلفیق مجلس که شامل ۹ نفر از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و ۳ نفر از اعضای هر یک از کمیسیون‌های تخصصی دیگر است.

۵- کمیسیون تلفیق موظف است ظرف ۵ روز کلیات لایحه بودجه بررسی و گزارش آن را تقدیم هیات رییسه کند.

۶- بررسی گزارش شور اول کمسیون تلفیق درباره کلیات لایحه بودجه در جلسه علنی.

۷- بررسی جزییات لایحه بودجه (شور دوم) در کمسیون تلفیق این بودجه کمسیون حداکثر ظرف ۱۵ روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون‌های تخصصی، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم و به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌کند. البته کمیسیون تلفیق این اختیار را دارد که با موافقت هیات رییسه مجلس مهلت تقدیم گزارش نهایی خود را تا ۱۵ روز تمدید کند.

۸- نمایندگان مجلس پس از تصویب کلیات لایحه بودجه، بررسی جزییات لایحه را آغاز می‌کنند که شامل بررسی بخش‌های هزینه‌ای و درآمدی این لایحه خواهد بود.

۹- پس از تصویب جزییات لایحه بودجه در صحن علنی، این لایحه در صورتی قانونی و لازم الاجرا خواهد بود که شورای نگهبان آن را بررسی و تصویب کرده باشد.

۱۰- درصورت تصویب لایحه بودجه توسط شورای نگهبان، این لایحه به عنوان قانون بودجه سال آینده کل کشور لازم‌الاجرا بوده و توسط رییس مجلس به دولت ابلاغ و بعد از سوی دولت به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌شود.

در چنین فضایی است که مشخص می‌شود تاخیر یک ماهه دولت در رساندن بودجه به مجلس چه چالش‌هایی را به وجود آورده و همین موضوع اساسا نهایی شدن بودجه تا پیش از پایان سال را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.

حسینعلی حاجی دلیگانی درباره روند بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ در مجلس گفت: طبق زمان‌بندی صورت گرفته، جلسات کمیسیون تلفیق از امروز شروع شد و این کمیسیون ظرف ۵ روز آینده به بررسی کلیات لایحه بودجه می‌پردازد.

وی ادامه داد: با اتمام این مهلت، مجلس در روز یکشنبه دوم بهمن به بررسی کلیات بودجه ۱۴۰۲ می‌پردازد؛ در صورت تصویب کلیات در صحن علنی لایحه به کمیسیون تلفیق برای بررسی جزییات ارجاع می‌شود که کمیسیون تلفیق ۱۵ روز فرصت دارد.

این عضو هیات رییسه مجلس اضافه کرد: در این فاصله نمایندگان ۱۰ روز فرصت ارایه پیشنهادات داشته و ۱۵ روز نیز فرصت ارایه گزارش کمیسیون‌های تخصصی است که این دو زمان با یکدیگر همپوشانی دارند.

وی ادامه داد: بعد از اتمام بررسی جزییات لایحه بودجه در تلفیق، نمایندگان مهلت ۱۰ روزه‌ای برای ارایه پیشنهادات بر روی گزارش تلفیق دارند؛ با فرض بررسی جزییات لایحه بودجه طی ۱۰ روز در صحن علنی و همچنین بررسی مصوبات مجلس در شورای نگهبان به مدت ۱۰ روز، رسیدگی به لایحه بودجه و رفع ایرادات احتمالی در شورای نگهبان در ۵۶ روز و پیش از پایان سال جاری به اتمام می‌رسد.

حاجی دلیگانی در عین حال گفت: در حالت دیگر، کمیسیون تلفیق می‌تواند زمان بررسی جزییات لایجه بودجه را ۱۵ روز دیگر تمدید کند یعنی زمان بررسی لایحه در کمیسیون تلفیق ۳۰ روز شود، همچنین احتمال اینکه شورای نگهبان زمان بیشتری برای بررسی مصوبات مجلس احتیاج داشته باشد هم وجود دارد؛ علاوه بر این در صورت رد شدن کلیات بودجه همزمان دیگری به این جدول زمان‌بندی اضافه خواهد شد بنابراین در مجموع بررسی بودجه ۱۰۶ روز طول می‌کشد که این یعنی نهایی شدن لایحه بودجه به سال جدید موکول می‌شود و لازم است لایحه چند دوازدهم بودجه را داشته باشیم.

وی ادامه داد: پیش بینی من این است که اگر کار فوق‌العاده‌ای انجام شود یعنی بررسی بودجه به صورت سه شیفت در کمیسیون تلفیق و سپس در صحن علنی صورت گیرد و موارد تمدیدی رخ ندهد، بررسی بودجه تا پایان سال به اتمام می‌رسد اما در غیر این صورت احتمالا رسیدگی به بودجه تا آخر سال تمام نمی‌شود لذا همچنان احتمال بررسی بودجه به صورت چند دوازدهم وجود دارد.

تمام این بحث‌ها در حالی مطرح می‌شود که نمایندگان هنوز نظرات خود در رابطه با لایحه بودجه را ارایه نکرده‌اند و با توجه به سوابق سال‌های گذشته و البته اختلاف نظرهایی که اخیرا میان دو قوه بر سر نحوه اجرای قانون بودجه امسال به وجود آمده به نظر می‌رسد چالش‌ها در این زمینه نیز کم نخواهند بود.

یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که مشخص در لایحه مطرح شده، بحث افزایش سن بازنشستگی است، موضوعی که فعلا واکنش برخی نمایندگان را برانگیخته و آنها توضیحاتی را در این رابطه مطرح کرده‌اند. حجت‌الاسلام سید جواد حسینی‌کیا با اشاره به یکی از تبصره‌های لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مبنی بر اینکه سنوات خدمت مورد قبول برای بازنشستگی تمام مستخدمین مرد و زن دارای حداقل مدرک کارشناسی معتبر در مشاغل اختصاصی در تمام صندوق‌های بازنشستگی اعم از لشکری و کشوری که در سال ۱۴۰۲ بازنشسته می‌شوند، در صورت اعلام نیاز دستگاه و رضایت مستخدم بدون رعایت شرط سنی به مدت دو سال افزایش می‌یابد، اظهار داشت: دولت به دنبال آن است که سن بازنشستگی را دو سال افزایش دهد.

وی بیان کرد: دولت در توضیح دلیل خود برای افزایش سن بازنشستگی می‌گوید که برخی از صندوق‌های بازنشستگی در آستانه ورشکستگی هستند و بنابراین هر چقدر سن کار بیشتر باشد، بهتر است.

نماینده مردم سنقر و کلیایی در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: قبلاً قاعده‌ای وجود داشت مبنی بر اینکه ۲۷ نفر کار می‌کردند و ۳ نفر بازنشسته می‌شدند، اما الان این رابطه معکوس شده است و به جایی رسیدیم که ۲۷ نفر بازنشسته می‌شوند و ۳ نفر کار می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه افزایش سن بازنشستگی کار خوب و مثبتی است تا در صورت رضایت افراد بتوانند دو سال دیگر مشغول به کار باشند، گفت: این موضوع هم به نفع کارکنان است و هم برای دستگاه‌ها خوب است. از این لحاظ برای کارکنان خوب است که دو سال دیگر مشغول به کار می‌مانند و با حقوق دو سال بعد خود بازنشسته می‌شوند و سنوات آنان افزایش می‌یابد.

هرچند نظرات مثبت و منفی مختلفی در این زمینه مطرح شده اما باید دید در کنار دولت و مجلس، اتحادیه‌های کارگری و کلیات جامعه نسبت به آن چه واکنشی نشان خواهد داد و البته در نهایت مجلس به سمت تامین نظر دولت حرکت خواهد کرد یا مردم؟