۲ روایت از علت انجماد قطارها در روزهای برفی
گروه راه و شهرسازی| مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، از مردم بابت عملکرد ضعیف راه‌آهن طی روزهای اخیر عذرخواهی کرد. در این حال، سبحان نظری، دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی اظهار کرد: عملکرد ضعیف راه‌آهن در مدیریت سفرهای ریلی در روزهای سرد و برفی سال بی‌سابقه بوده و این وضعیت کاملا قابل مدیریت بوده است. سوابق گذشته نشان می‌دهد با دانش هواشناسی کمتر در سال‌های دور راه‌آهن در این شرایط جوی عملکرد بهتری داشت.
به گزارش «تعادل»، عذرخواهی بذرپاش اما نه به خاطر کوتاهی مدیریتی که به علت آنچه که کوتاهی در نوسازی ناوگان ریلی در سنوات گذشته خوانده، صورت گرفته است. این در حالی است که طی سال‌های گذشته اغلب کارشناسان دولتی و غیردولتی با اشاره به «قیمت‌گذاری دستوری» نرخ بلیت و از همین رو، به صرفه نبودن جابه‌جایی مسافر برای شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات، عامل ناتوانی مالی در تامین مالی هزینه‌های تعمیر و نگهداری و همچنین خرید ناوگان جدید را در این مساله ریشه یابی کرده‌اند. مساله‌ای که دامن گیر ایرلاین‌ها نیز شده است.
افزون بر این، قیمت‌گذاری دستوری روی نرخ بلیت‌های ریلی و هوایی، تورم فزاینده و تحریم‌های یک جانبه علیه کشورمان مانع از نوسازی ناوگان ریلی و هوایی شده است. شرایط تورمی حتی مانع از تعمیر و نگهداری خودروهای شخصی توسط مالکان آنها شده است، چه آنکه در شرایط تورمی، قیمت خودروها و به‌طور طبیعی قیمت لوازم یدکی خودروها چندین برابر شده است اما حقوق و دستمزد افراد در برابر تورم ذوب شده و قدرت خرید افراد به‌شدت کاهش یافته است.
همین ماجرا عینا برای شرکت‌های ریلی رخ داده است. در شرایطی که قیمت بلیت به‌طور دستوری افزایش اندکی را تجربه کرده و می‌کند، هزینه‌های تعمیر و نگهداری چندین برابر شده و در نتیجه دیگر دخل و خرج این شرکت‌ها با هم نمی‌خواند. این مساله به معنی بی‌توجهی مدیران در سنوات گذشته نیست، بلکه مشکلی ساختاری است که برای مدیران این دوران نیز رخ داده و خواهد داد. شاهد مثال این قضیه، هم اینک در شهرداری تهران بروز یافته است. مدیریت جدید شهری پیش از استقرار در مصدر کار، از اهمال مدیران سابق و از حل مشکلات در سریع‌ترین زمان سخن می‌گفتند، اما حالا از تامین هزینه‌های نوسازی ناوگان عمومی شهری ناتوان هستند.
عذرخواهی و تشکر
بذرپاش اما دیروز با حضور در شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با قدردانی از زحمات کارکنان شرکت راه‌آهن و شرکت‌های بهره‌بردار حوزه ریلی و ضمن عذرخواهی از مردم بابت موارد پیش آمده در راه‌آهن گفت: واقعیت این است که شرکت راه‌آهن از سال‌های گذشته در نگه‌داشت خطوط و نوسازی ناوگان با مشکلاتی مواجه است و عقب‌ماندگی در بخش راه‌آهن با سطح خدمات گسترده‌ای که ارایه می‌دهد در نگه‌داشت خطوط، لکوموتیو، واگن‌ها و ... وجود دارد و واقف هستیم که شبکه راه‌آهن با خدماتی که ارایه می‌دهد نیازمند رسیدگی است.
وی ادامه داد: در سال‌های گذشته به نوسازی ناوگان و نگه‌داشت خطوط ریلی کم‌توجهی شده و به عنوان مقام مسوول، حتما برنامه‌ای را برای تامین منابع ویژه برای نگهداری خطوط ریلی در نظر گرفته و اجرایی می‌کنیم.
عملکرد ضعیف مدیریت راه‌آهن
در این حال، دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی با اشاره به ضعف عملکرد راه‌آهن در شرایط برفی و لغو حرکت 71 قطار و همچنین در راه ماندن مسافران مسیر برفگیر و مناطق سردسیر اظهار کرد: عملکرد ضعیف راه‌آهن در مدیریت سفرهای ریلی در روزهای سرد و برفی سال بی‌سابقه بوده و این وضعیت کاملا قابل مدیریت بوده است. سوابق گذشته نشان می‌دهد با دانش هواشناسی کمتر در سال‌های دور راه‌آهن در این شرایط جوی عملکرد بهتری داشت.
وی در گفت‌وگو با ایلنا ادامه داد: یکی از عوامل اثرگذار در به وجود آمدن این وضعیت نامناسب عملکرد راه‌آهن در چند روز اخیر می‌تواند موضوع سوخت زمستانی باشد. لکوموتیو‌ها سوخت زمستانی دارند چراکه گازوئیل قطار در فصل سرد سال حالت ژله‌ای پیدا می‌کند و کار نمی‌کند و از این رو روال این بوده که سوخت زمستانی برای این ایام تهیه می‌شد و با افزودنی‌هایی به سوخت معمولی، این سوخت در ایام سرد سال دیگر حالت ژله‌ای پیدا نمی‌کرد و یخ نمی‌زد. اگر سوخت هم از عامل موثر در این وضعیت بوده احتمالا ناهماهنگی‌هایی صورت گرفته چراکه شرکت نفت در زمان تولید گازوئیل سهمیه‌ای را به تولید خاص وضعیت زمستانی برای حمل و نقل ریلی اختصاص می‌دهد.
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی افزود: عوامل دیگر می‌تواند سیستم ترمز و یخ زدگی سوزن خطوط ریلی باشد اما تمام این عوامل با عملکرد نیروی انسانی قبل از بحران و در حین بحران قابل رفع بوده اما مدیریتی در این زمینه انجام نشده است.
تجربه سخت‌تر در دهه 1360
نظری با اشاره به توان مدیریت این موضوعات در سال‌های گذشته اظهار کرد: در دهه 60 تجربه سخت‌تری از شرایط جوی و بارش‌ها داشتیم و پیشکسوتان ریلی اذعان دارند در سال 62 وقتی کشور برف سنگین مواجه شد، در همین شرایط راه‌آهن با امکانات ضعیف‌تر در مناطق برفگیر به مردم امدادرسانی و خدمات ارایه می‌کرد. در واقع قطار به کمک سایر شقوق حمل و نقل آمده اما امروز شاهد آن هستیم که شرایط برعکس شده و قطارها در برف زمینگیر شده‌اند و اتوبوس به کمک مسافران ریلی آمده است.
وی گفت: مدیرانی که در راس هستند و مدیرعامل راه‌آهن باید توان مدیریت این موضوعات و رفع بحران را داشته باشند البته انتظار نمی‌رود که یک شخص به تنهایی تمام مهارت‌های مدیریتی را داشته باشد اما باید اخلاق مدیریتی ایجاب می‌کند مدیران مشاوره پذیر باشند و امروز این موضوع خلأ جدی فعلی در راه‌آهن است. در حالی که باید در چنین سازمان و مجموعه عمیق و طویل و عریض؛ تجربه و دانش سایرین به کار گرفته شود اما نسبت به این مهم اقدام نمی‌کنند.
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی تاکید کرد: باید توجه داشت که این سوء مدیریت‌ها خود را در شرایط برفی نشان داده اما در شرایط عادی هم در راه‌آهن شاهد آن هستیم که آمار حمل بار، مسافر و ترانزیت افت پیدا کرده و این نشان می‌دهد که در ایام غیر بحرانی هم در این مجموعه مدیریت مطلوبی انجام نمی‌شود.
