بودجه 1402 زیر سایه گرانی و ناترازی

روز گذشته (یکشنبه) ابراهیم رییسی - رییس‌جمهور-  با حضور در صحن علنی مجلس آخرین دفاعیات خود از لایحه بودجه را مطرح کرد، دفاعیاتی که با وجود برخی تردیدها سرانجام نمایندگان مجلس را قانع کرد که کلیات بودجه را تصویب کنند تا کار در نهایت به بررسی جزییات بودجه برسد.

جلسه دیروز با دو گزارش از سوی کمیسیون تلفیق و برنامه و بودجه آغاز شد. سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی از رشد ۳۷ درصدی منابع حاصل از صادرات نفت و فروش اموال دولتی در بودجه سال ۱۴۰۲ نسبت به بودجه سال جاری خبر داد.

رحیم زارع در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی ضمن ارایه گزارش شور اول کمیسیون تلفیق در خصوص کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور بیان کرد: کمیسیون تلفیق در طی چهار روز و ۱۱ جلسه رسمی با حضور وزرای اقتصاد و تعاون، رییس کل بانک مرکزی، کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ذیربط، دیوان محاسبات و نمایندگان بخش‌های خصوصی به بررسی محورهای اصلی لایحه بودجه و ویژگی‌ها و شاخص‌های کلان اقتصادی، منابع و مصارف، اعتبارات مالی و بودجه بانک‌ها و شرکت‌های دولتی پرداخت و در نهایت در جلسه ۱۴۰۱.۱۰.۲۷ پس از استماع نظر مخالفان و موافقان و دفاع دولت، کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ با اکثریت آرا به تصویب کمیسیون رسید.

وی در ادامه اظهار کرد: بودجه سال ۱۴۰۲ به میزان ۵۱۰۹ هزار میلیارد تومان بوده که ۶۰ درصد این مبلغ مربوط به گردش مالی شرکت‌های دولتی و بانک‌ها بوده و نسبت به بودجه سال جاری ۳۶ درصد رشد داشته است. ۴۲ درصد این رقم مربوط به بودجه عمومی دولت بوده که در مقایسه با بودجه سال ۱۴۰۱ حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است.

سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در ادامه تصریح کرد: منابع حاصل از واگذاری اموال دولتی و صادرات نفت حدود ۳۷ درصد نسبت به بودجه سال جاری رشد داشته است و منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های مالی دولت نظیر اوراق اقتصادی نسبت به بودجه سال ۱۴۰۱ حدود ۶۶ درصد رشد پیدا کرده است.

سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی از موافقت این کمیسیون با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ خبر داد. محمد مهدی مفتح در جلسه علنی مجلس، گزارش کمیسیون برنامه و بودجه درباره کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ را قرائت کرد.

وی گفت: بودجه کل کشور در لایحه بودجه سال۱۴۰۲ به میزان ۵۱۰۹هزارمیلیاردتومان تعیین شده است. مبلغ ۳۰۹۷ هزارمیلیارد تومان (حدود۶۰درصد) بودجه کل کشور مربوط به گردش مالی شرکت‌های دولتی و بانک‌هاست که نسبت به رقم پیش‌بینی شده برای سال گذشته حدود ۳۸ درصد افزایش یافته است. مبلغ ۲۱۶۴ هزار میلیارد تومان (حدود۴۰درصد) رقم بودجه کل کشور نیز مربوط به بودجه عمومی دولت است که در مقایسه با قانون بودجه سال۱۴۰۱ حدود۴۳درصد افزایش یافته است. البته بخشی از این رشد به دلیل انتقال مصارف هدفمندی به سقف بودجه عمومی است.

مفتح ادامه داد: کسری تراز عملیاتی در سال۱۴۰۲ حدود ۴۷۶ هزار میلیارد تومان است که مبلغ۳۸۴هزار میلیارد تومان، از مازاد تراز سرمایه‌ای و مبلغ۹۳هزار میلیارد تومان از مازاد تراز مالی پوشش داده شده است. به عبارت دیگر در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ نیز مطابق با رویه گذشته بخش قابل توجهی از اعتبارات هزینه‌ای از محل فروش دارایی و بخشی نیز ازمحل استقراض تأمین شده است.

پس از مطرح شدن این صحبت‌ها نوبت به رییس‌جمهور رسید تا از سناریو دولت برای اقتصاد ایران دفاع کند. رییسی در این صحبت‌ها هم از برنامه دولتش دفاع کرد و هم وعده بازگشت آرامش به بازار ارز، طلا و خودرو را داد.

وی افزود: تمام تلاش دولت این بوده که سال جاری را با رشد اقتصادی دنبال کند، چون ما قبل از آغاز این دولت، چهار دهم رشد داشتیم، اما الان شاهد قریب به چهار درصد رشد اقتصادی هستیم. رشد سرمایه‌گذاری، کاهشی شدن تورم و رشد تولید را داریم و اینها نشانه‌های خوبی است. پنج درصد رشد تولید داشتیم. رشد تولید و اشتغال را هم داشته‌ایم. با وجود همه تحریم‌ها شاهد افزایش صادرات نفت خام و میعانات گازی هستیم و به منابع ارزی خود دسترسی داشته‌ایم. سعی کردیم استقراض نشود.

رییسی خاطرنشان کرد: با وجود افزایش پرداخت یارانه، سعی کردیم استقراض نکنیم و این موفقیتی برای دولت است.تلاش بسیاری شد تا زیرساخت‌ها برای کالابرگ الکترونیکی فراهم شود که این کار انجام شد و در برخی استان‌ها به اجرا رسید. تلاش برای تحقق درآمدهای نفتی و مالیاتی انجام شد. نسبت به مقابله با فرار مالیاتی تلاش شد. تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و رتبه‌بندی معلمان انجام شد. در حوزه صنعت، ارزش افزوده آن در شش ماه اول سال پنج درصد است که از، سال۹۶ بی‌سابقه است. ارزش افزوده معدن الان مثبت شده است. تولید لوازم خانگی، خودرو و پتروشیمی رشد داشته است. رتبه هفتم تولید فولاد را به دست آورده‌ایم. در زمینه تولید گام‌های خوبی برداشته می‌شود. ۱۷ درصد ارزش تجارت کشور و ۱۹ درصد ارزش صادرات کالاهای غیر نفتی رشد داشته است.

رییس‌جمهور در ادامه با اشاره به آمارهای رشد کشور در بخش‌های مختلف اظهارکرد: رشد ۱۷ درصدی تولید غلات را با رسیدن به سقف ۲۱ میلیون تُن داشته‌ایم. ارزش افزوده بخش معدن در ۶ فصل متوالی منفی ۷ دهم درصد بوده که اکنون مثبت شده است. شاخص تولید شرکت‌های صنعتی و معدنی بورسی در پاییز امسال حدود ۷ درصد رشد داشته‌ است. افزایش تولیدات صنعتی در صنایعی مانند خودرو سبک و سنگین و تولیدات پتروشیمی از ۸ درصد تا ۱۵۷ درصد رشد را نشان می‌دهد.

رییس‌جمهور در ادامه درباره وعده دولت برای ایجاد ۱ میلیون شغل، گفت: این وعده محقق شده است که این را کافی نمی‌دانیم و باید تلاش بیشتری شود. در زمینه کشاورزی رشد ۱۷ درصدی تولید غلات را داشته‌ایم. ۶۰ درصد خرید تضمینی گندم افزایش داده شده است. در زمینه تولید دانش بنیان، فقط در زمینه کشاورزی ۷۰ درصد شرکت‌های دانش بنیان بیشتر شده است. وی ادامه داد: تلاش شده است در بودجه۱۴۰۲ سیاست‌های برنامه هفتم، سند آمایش سرزمینی و سند تحول دولت مورد توجه قرار گیرد. سعی شده از درج احکام غیر مرتبط با بودجه جلوگیری شود و احکام دایمی جدا شود. شفافیت و درج تمام منابع و مصارف گنجانده شود. بهبود معیشت مردم، تعادل در پرداخت‌ها، کاهش تورم، صرفه جویی، حمایت از بازار سرمایه، افزایش درآمد مالیاتی، توجه به بهداشت و درمان، توجه به رشد اقتصادی و اشتغال و فعال شدن صندوق‌های عدالت و پیشرفت در همه استان‌ها مدنظر بوده است.

رییسی افزود: تامین یارانه نقدی و کالابرگ معادل ۳۶۰ همت دیده شده است. تامین یارانه نان پیش‌بینی شده است. تولید خودرو مد نظر است و کمبودها با واردات جبران می‌شود.البته اساس کار توجه به تولید خودرو با کیفیت است. وی ادامه داد: ۳۱ هزار میلیارد تومان برای ایجاد اشتغال در نظر گرفته شده است. هزار میلیارد تومان برای هر استان در نظر گرفته شده است. درآمد مازاد استان در این صندوق اشتغال استان قرار می‌گیرد. کاهش هفت درصدی مالیات شرکت‌های دولتی در نظر گرفته شده است. رشد ۴۳ درصدی بخش سلامت در نظر گرفته شده است. تامین زمین برای ساخت مسکن و پیش‌بینی تخفیف‌های مالیاتی برای پروژه نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده است.

رییس‌جمهور گفت: تلاش کردیم مغایرتی بین درآمد و هزینه نباشد تا کسری بودجه ایجاد نشود. ریسک منابع به حداقل برسد. تکالیف بانک‌ها را به حداقل رساندیم. از فرار مالیاتی جلوگیری می‌کنیم و مودیان جدید در نظر گرفته‌ایم. افزایش هزینه‌ها به خاطر افزایش حقوق و دستمزد و همچنین افزایش یارانه‌ها است.

رییسی افزود: دولت در زمینه مسکن، معیشت، خودرو و سلامت برنامه کوتاه‌مدت دارد که حتما وضعیت در آینده نزدیک متفاوت خواهد شد. دشمن دنبال ایجاد ناامیدی است، اما تلاش دولت باید برای ایجاد امید برای مردم باشد. پیام دولت و مجلس باید پیام امیدبخشی به مردم باشد. دشمن دنبال ایجاد تردید و یاس در دل مردم است و تمام تصمیمات ما باید ایجاد امید باشد. دولت در این چهار زمینه، برنامه بلندمدت هم دارد.

رییسی با بیان اینکه وضعیت قیمت طلا و ارز کاهشی خواهد شد، اظهار کرد: با توجه به منابع و ظرفیت‌های کشور و همکاری دولت و مجلس، در اجرای منویات رهبری و خواسته مردم، آینده را روشن می‌بینم. همه آمارها بیانگر رشد تولید و سرمایه‌گذاری و اشتغال است. ما این رشد را ارتقاء خواهیم بخشید و دشمن را شکست خواهیم داد.

وی افزود: رشد متوسط۲۰ درصد حقوق شاغلین و بازنشستگان، معافیت مالیاتی حقوق تا۷ میلیون تومان، در نظر گرفتن۷ میلیون تومان حقوق، کاهش تعرفه نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی از۴ به ۲ درصد، افزایش اعتبارات تملک‌های دارایی سرمایه‌ای به میزان ۲۶ درصد، پیش‌بینی تامین سرمایه از محل تهاتر نفت برای تولید، پیش‌بینی ۵۴۰ همت برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های تولیدی، اختصاص ۱۵ همت سهام دولت به صندوق تثبیت سرمایه، اختصاص ۱۰ درصد از منابع هدفمندی یارانه برای تامین دارو، تامین منابع برای ساخت مسکن از دیگر ویژگی‌های لایحه بودجه است. امسال ما ۴۰ درصد از صندوق توسعه ملی را در بودجه نیاوردیم.

پس از مطرح شدن صحبت‌های رییسی، نوبت به نمایندگان مجلس رسید که انتقادات و پیشنهادات خود را مطرح کنند، مخالفان از پایین بودن افزایش حقوق، خطر ناترازی در بودجه و بالا بودن تورم در بودجه گفتند و مخالفان از امید به دولت برای بهبود اوضاع حرف زدند. در نهایت رییس مجلس شورای اسلامی پس از تصویب کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ در صحن مجلس، کلیات لایحه بودجه را به کمیسیون‌های تخصصی مجلس ارجاع داد.

محمد باقر قالیباف پس از تصویب کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، بیان کرد: از آنجا که کلیات لایحه بودجه در صحن مجلس رای آورد، لایحه به کمیسیون‌های تخصصی ارجاع شده تا نمایندگان پیشنهادات خود را در جزییات طرح کنند. وی در ادامه اظهار کرد: دوستان توجه داشته باشند در آیین‌نامه حداکثر زمان برای بررسی لایحه پیش‌بینی شده است اما از آنجا که با محدودیت زمانی روبه رو هستیم باید مقداری در زمان رسیدگی تعدیل شود. ان شاءالله با همکاری در این زمینه کار را پیش خواهیم برد.

به این ترتیب پس از هفته‌ها گمانه زنی و حدود دو ماه تاخیر، سرانجام بودجه 1402 وارد برنامه بررسی‌های مجلس شد و باید دید که دو قوه چگونه بر سر اجرای نهایی آن به جمع‌بندی خواهند رسید.