مقایسه ریسک به ریوارد بازار سکه و بورس

جلسه مجلس شورای اسلامی با محمدرضا فرزین رییس بانک مرکزی و محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهور برگزار شد. خروجی این جلسه برای بازار ارز تشکیل یک کمیته هماهنگی با حضور نمایندگان مجلس و دولت برای کنترل بهتر بازار ارز بود. همچنین مقرر شد که در صرافی‌ها مانند قبل معاملات یورو‌و ارز از دیروز انجام شود و مردم بتوانند همانند قبل نیازهای ارزی خود را از صرافی‌ها تامین کنند. این یعنی مسوولان توزیع ارز را حلقه مفقوده مشکلات ارزی می‌دانند و تصور می‌کنند راه برون‌رفت از وضعیت کنونی این اقدام است.

در این جلسه قبل مجلس گفته شد که بانک مرکزی به اندازه کافی ارز دارد و در شرایطی که واردات کمتر از صادرات است و کمبود منابع وجود ندارد نباید این اتفاقات در بازار ارز بیفتد. این استدلال جلسه روز قبل به آن خاطر بود که در بسیار از کشورها که درگیر تورم بالا هستند نکول بدهی و عدم توانایی پرداخت بدهی‌ها باعث ایجاد مشکل در روند دریافت وام‌های بین‌المللی و کاهش منابع ارزی شده، با نکول بدهی منابع بانک‌ها در تامین نیازهای وارداتی به مشکل خورده و نتوانستند به نیازهای ارزی مردم پاسخ دهند در نتیجه بازار ارز روند صعودی گرفته است اما مشکلات ارزی ایران ناشی از نکول بدهی نیست. با این حال در هیجانات ارزی در جهان ارزپاشی هم برای کنترل هیجانات در بازار ارز استفاده شده است. در سال قبل همزمان با اقدامات انقباضی فدرال رزرو دلار امریکا تقویت شد و سایر ارزها در برابر دلار تضعیف شده و بر تورم کشورها دامن زدند یکی از این ارزها در برابر دلار امریکا، دلار کانادا بود که مسوولان آن حاضر نبودند در که دلار کانادا در برابر دلار امریکا زانو بزند به همین دلیل رییس بانک مرکزی کانادا اعلام کرد که برای کنترل تورم و نوسانات کاهشی، دلار کانادا اقدام به عرضه اسکناس امریکایی در بازار می‌کند.

وقتی تورم ترکیه در سال قبل به بالای ۸۰ درصد رسید مردم این کشور برای حفظ قدرت خرید پول خود به همه بازارها حمله کردند یکی از اولین بازارهای مورد توجه بازار ارز بود که بانک مرکزی برای جلوگیری از تشدید تورم اقدام به عرضه ارز در بازار از طرق مختلف کرد. عرضه ارز توسط بانک مرکزی ترکیه در سال گذشته بسیار قابل توجه بود تا جایی‌که با مقاومت لیر ترکیه در برابر تورم، امیدها از بازار ارز ناامید شد چون بازدهی آن بسیار کمتر از بسایر بازارها بود.  پاندمی ‌کرونا از تعداد توریست‌ها و درآمدهای ترکیه کم کرد و در ادامه افزایش قیمت سوخت و مواد غذایی پس از جنگ روسیه و قرار‌گیری ترکیه در لیست خاکستری اف‌ای تی اف بر تقاضای ارز دامن زد. بلومبرگ تخمین زده که بانک مرکزی ترکیه در سال قبل حدود ۱۰۸ میلیارد دلار در بازار ارز تزریق کرده تا از سقوط پرشتاب لیر جلوگیری کند.

در ایران هم در حدود یک دهه گذشته، تنش‌های سیاسی و تحریم‌ها یکی از عوامل اثر گذار بر افزایش تقاضا در بازار ارز بوده است که منجر به تقویت قیمت دلار در برابر ریال شده است. تا چند وقت قبل، بانک مرکزی دلار با کارت ملی را در صرافی‌ها عرضه می‌کرد و مردم ارز سهمیه‌ای را از صرافی می‌خریدند و در بازار می‌فروختند که بانک مرکزی همزمان با تشکیل بازار مبادلات ارز و طلا آن اقدام را متوقف کرد، این مساله عرضه ارز در بازار دلار را کاهش داد و برخی معتقدند با کاهش عرضه ارز قیمت‌ها در بازار ارزجامپ داشته است. با این حال بانک مرکزی می‌خواهد با بازگرداندن ارز سهمیه‌ای و افزایش مداخله در بازار ارز، از افت ارزش ریال جلوگیری کند ولی این اقدام در شرایطی که کشور با اخبار منفی در بازار روبه روست سخت خواهد بود. زیرا تقاضای ارزی با تنش‌های سیاسی افزایش پیدا می‌کند و بانک مرکزی باتوجه به الگوی ترکیه‌ای باید ارز بیشتری را به ارزپاشی اختصاص دهد.

بانک مرکزی ترکیه با جمعیت مشابه ایران در سال قبل بر اساس تخمین بلومبرگ بیش از ۱۰۸ میلیارد دلار ارز در بازار تزریق کرده که به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی ایران بخواهد تا این سطح ارز در بازار ارز تزریق کند، ولی آنچه که مشخص است اگر بانک مرکزی عرضه ارز را درمان روند فعلی ارز می‌داند باید مانند ترکیه منابع خیلی بیشتری را به بازار ارز عرضه کند و در این میان عرضه درهم را از قلم نیندازد. ‌قیمت درهم امارات از دیرباز یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده قیمت دلار در بازار ارز بوده است و در چند وقت گذشته هم روند صعودی بازار ارز را رهبری کرده است به همین دلیل بانک مرکزی در کنار عرضه دلار و یوروباید اهتمام بیشتری بر عرضه درهم که غالبا تقاضای وارداتی است داشته باشد که در جلسه مجلس و دولت در روز قبل از عرضه درهم سخنی گفته نشده یا حداقل اعلام نشده است. در حالی که سیاست‌گذار باید در این حوزه علامت دهد تا زمینه تعدیل نرخ حواله فراهم شود. سکه روز قبل رکورد زد حباب سکه در یک رشد بی‌سابقه به ۲۸ درصد رسید‌ قیمت سکه هم سه کانال قیمتی از سقف 30 میلیون تومانی بالاتر رفت. حباب بالای سکه خرید آن را پر ریسک کرده است و به نظر می‌رسد با توجه به سبز پوش شدن شاخص کل، رشد قیمت ارز صادراتی در بازار مبادلات ارزی و پالس‌های مثبت دولت به بازار سرمایه نقدینگی از بازار سکه به سمت بازار سرمایه حرکت کند‌.

با توجه به عقب ماندگی بازار سهام از بازار سکه، در صورتی که بازار سرمایه با حمایت دولت رو به رو شود این پتانسیل را دارد که از بازار ارز در ایجاد بازدهی پیش بیفتد و سرمایه بیشتری را نسبت به بازار ارز و سکه جذب کند. افزایش حباب سکه نسبت ریسک به ریوارد آن را افزایش داده است این در شرایطی است که رشد تورم، افزایش قیمت دارایی شرکتهای سهامی و افزایش درآمد شرکت‌های دلاری با رشد قیمت ارز باعث شده تا ریسک به ریوارد بازار سهام به‌شدت کاهش پیدا کند و بازار سرمایه از این نظر جذاب‌تر از بازار ارز و سکه باشد.