صندوق‌های پرسود برای دولت

تابستان سال 99 بود که دولت دوازدهم برای جبران کسری بودجه و جبران نقدینگی‌ها پا به میدان بورس گذاشت؛ البته برای شروع این گزارش بهتر است به زمستان سال 98 برگردیم آن زمان که حسن روحانی از بورس حمایت کرد و می‌گفت این بازار بدون ریسک و پر سود است؛ به واسطه همین اظهارات بخش عمده‌ای از مردم وارد بورس شدند و در این بازار سرمایه‌گذاری کردند و شاهد رشد تاریخی شاخص کل بورس تا محدوده 2 میلیون واحدی بودیم اما به یک‌باره بیستمین روز مرداد ماه سال 99 شاهد سقوط بورس بودیم و با سقوط بورس سرمایه‌های مردم نیز نابود شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که علت ریزش بورس در آن زمان بالا رفتن چندبرابری ارزش سهم‌ها از ابتدای سال، لغو عرضه صندوق دارا دوم و آزادسازی ۳۰ درصد دوم سهام عدالت بوده است؛ البته پس از گذشت دو سال وضعیت همچنان نامطلوب است چرا که اعتماد چندانی در بازار سرمایه وجود ندارد و اعتماد مهم‌ترین مولفه سرمایه‌گذاری است. از ابتدای سال تا سومین هفته اسفند ماه شاخص کل بورس تهران رشد حدود 30 درصدی داشت و همچنین از ابتدای امسال تا پایان هفته گذشته تعداد 2260میلیارد و 466میلیون انواع اوراق بهادار به ارزش 14662هزار و 921میلیارد ریال در بیش از 109میلیون و 728هزار و 614دفعه طی 230روز معاملاتی در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار گرفت.

این درحالی است که تعداد 278میلیارد و 288میلیون واحد از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران به ارزش کل بیش از 4201هزار و 714میلیارد ریال نیز در این مدت مورد معامله قرار گرفته است.

این گزارش می‌افزاید: شاخص بورس نیز در این 230روز، با 450هزار و 361واحد افزایش، معادل 32.94درصد رشد کرد و به رقم یک میلیون و 817هزار و 612واحد رسید. شاخص کل هموزن نیز در این مدت با 197هزار و 388واحد افزایش، معادل 56.68درصد رشد کرد و در این مدت به رقم 545هزار و 656واحد را به نمایش گذاشته است.

شاخص بازار اول هم با 332هزار و 255واحد افزایش در این مدت به رقم یک میلیون و 396هزار و 366واحد و شاخص بازار دوم با 898هزار و 926واحد رشد به عدد 3میلیون و 458هزار و 355واحد رسیدند که به این ترتیب شاخص بازار اول با 31.22درصد افزایش و شاخص بازار دوم با 35.12درصد رشد همراه شدند.

به صحبت اصلی یعنی وضعیت صندوق‌های دولتی برسیم در روزهای رو به اوج بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت تا باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند.

این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آنها باشد.این صندوق‌ها تا مدت‌ها زیر قیمت NAV معامله می‌شدند و همچنان این صندوق نسبت به شرایط بازار سرمایه در زیان هستند. تفاوت عمده دارایکم با پالایشی یکم در این است که دارایکم با میانگین یک ماهه قبل خود عرضه شد و معامله آن همزمان با رشد شارپی بازار بود، به همین دلیل بیش از ۲۰۰ درصد رشد کرد؛ درحالی که پالایشی یکم در قیمت سقف عرضه شد، اما معامله آن همزمان با روز‌هایی است که بازار هنوز در مسیر اصلاح و تعادل قرار دارد.

این صندوق‌ها مدت‌هاست با زیان مواجه است و قرار است با تخفیف 20 تا 30 درصدی سهامداران سود کنند؛ اما اینطور نبود و بجای مردم دولت سود کرد و تنها برای مردم زیان باقی ماند. این روند باعث شد گه اعتماد سهامداران نسبت به بورس کاهش یابد. نکته اساسی اینجاست که قرار بود سه صندوق دولتی برای مردم عرضه شود اما زمانی که دولت گذشته با این دو صندوق به سود رسید و دیگر به سراغ صندوق سوم نرفت. به نحوی می‌توان گفت که تنها کاربرد صندوق‌ها برای دولت بود و در این بین مردم زیان کردند و رسیدگی به این موضوع نیز سر دراز دارد.

چرا صندوق‌های دولتی رشد نکردند؟

مجید عشقی در گفت‌وگو با ایسنا، درمورد صندوق‌های پالایش یکم و دارا یکم عنوان کرد: از سال گذشته پیگیر بحث اصلاح اساسنامه این دو صندوق شدیم که این اصلاح در هیات دولت انجام شد. چند ماه درگیر تعیین بازارگردان بودیم کار انجام شد و بازارگردان درحال حاضر به صورت فعال روی نماد پالایشی یکم فعال است. پالایشی یکم پیش از اصلاح اساسنامه زیر قیمت NAV معامله می‌شد اما اکنون بالای ۹۰ درصد معامله می‌شود. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درمورد دلایل اینکه صندوق دارا یکم هنوز زیر قیمت NAV معامله می‌شود، توضیح داد: این موضوع به ماهیت دو صندوق برمی‌گردد. صنعت پالایش سال جاری رشد خوبی داشته وضعیت آن مناسب‌تر است. صنعت بانکداری ماهیت متفاوتی دارد. این موضوع باعث شده است دارا یکم نتواند مانند پالایش یکم رشد کند.

صندوق پالایش و دارایکم  بخشی خواهند شد

علی اکبر ایرانشاهی، سرپرست مرکز نظارت بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس اظهار کرد: نخستین موافقت اصولی صندوق سرمایه‌گذاری بخشی در صنعت شیمیایی در قالب صندوق قابل معامله صادر شد. این صندوق نوع خاصی از صندوق سرمایه‌گذاری در سهام به حساب می‌آید که بخش عمده منابع آن به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هایی که در صنعت شیمیایی طبقه‌بندی می‌شوند، اختصاص ‌داده خواهد شد.

ایرانشاهی گفت: با مصوبه هیات وزیران در خصوص تغییر ساختاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری پالایش یکم و دارا یکم و با تصویب اساسنامه و امیدنامه جدید آنها، این صندوق‌ها تبدیل به صندوق بخشی خواهد شد.

صندوق‌های بخشی (Sector Fund) که به عنوان صندوق‌های تخصصی نیز شناخته می‌شوند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری متقابل و ETF (صندوق‌های قابل معامله در بورس) هستند که بر روی یک صنعت یا بازار خاص متمرکز می‌شوند. این صندوق‌ها رویکردی هدفمند دارند و فقط در شرکت‌هایی در بخش‌های خاصی از اقتصاد سرمایه‌گذاری می‌کنند.

این صندوق‌ها به دلیل تمرکز محدودتر، تنوع کمتری را ارایه می‌دهند که به این معنی است که با خطرات بالقوه بیشتری همراه هستند. در واقع اگرچه بسیاری از این صندوق‌ها با وجود تمرکز محدود، پتانسیل رشد را دارند، اما سرمایه‌گذار باید به همان اندازه آماده باشد که نوسانات گسترده‌ای را در ارزش سرمایه‌گذاری‌های خود تجربه کنید - از جمله ضررهای بالقوه بزرگ.

با وجود اینکه صندوق‌های بخشی از آذرماه اعلام شده بود و چند وقت پیش صندوق بخشی در بازار رونمایی شد اما همچنان خبری از صندوق بخشی از نیست.

شاخص همسو با دلار شد

روز گذشته خبری مبنی بر توافق ایران و عربستان در رسانه‌های داخلی منتشر شد که قیمت دلار را در معاملات بازار آزاد و معاملات غیررسمی در مسیری کاهشی قرار داد. شتاب افت قیمت دلار آنقدر بالا بود که اسکناس امریکایی به سرعت از آستانه کانال 50 هزار تومانی به 48 هزار تومان رسید و توانست در این سطح پایداری کند. باید اشاره داشت که دلار مسیر نزولی خود را از هفته قبل، همزمان با سفر رافائل گروسی، رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز و در واکنش به سیگنال‌های مثبت این سفر، از کانال 60 هزار تومانی تا 49 هزار تومان افت قیمت را تجربه کرده بود.

روز گذشته مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در توئیتی نوشت که یکی از موارد مورد توافق میان ایران و عربستان سرازیرشدن درهم به بازار ارز ایران است. او همچنین عنوان کرده بود که دارندگان دلار زودتر ارزهایی که پیش از این و در قیمت‌های بالاتر خریداری کرده بودند بفروشند. قیمت درهم امارات از مدت‌ها پیش تاثیر و پیوند زیادی با دلار بازار آزاد ایران داشته است؛ بر همین اساس افزایش عرضه و در نتیجه کاهش قیمت درهم می‌تواند سیگنالی کاهشی برای اسکناس امریکایی باشد.

روز گذشته یعنی بیستم اسفند ماه در معاملات بورس تهران شاخص کل در نیم ساعت ابتدایی روند صعودی داشت اما پس از آن تنزل کرد تا جایی که 845 واحد پایین‌تر از سطح روز کاری قبل ایستاد و به رقم یک میلیون و 816 هزار و 765 واحد رسید. شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز با ۸۴۵ واحد کاهش در ارتفاع یک میلیون و ۸۱۶‌ هزار واحدی ایستاد. شاخص هم‌وزن با سه هزار و ۶۰۷ واحد افزایش به ۵۴۹ هزار و ۲۶۴ واحد و شاخص قیمت با ۲ هزار و ۱۳۷ واحد رشد به ۳۲۵ هزار و ۳۵۴ واحد رسید. روز گذشته در معاملات بورس تهران، بیش از ۱۴ میلیارد و ۸۷۹ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۶۵۹ هزار و ۴۸۸ میلیارد ریال معامله شد.

همچنین بانک ملت (وبملت) با یک هزار و ۹۲۹ واحد، بانک پاسارگاد (وپاسار) با ۸۶۲ واحد، بانک تجارت (وتجارت) با ۷۵۵ واحد، ایران خودرو (خودرو) با ۵۶۶ واحد، سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی (وصندوق) با ۵۶۵ واحد و بانک صادرات ایران (وبصادر) با ۴۰۵ واحد و بانک پارسیان (وپارس) با ۳۷۸ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.

در مقابل فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) با ۲ هزار و ۵۹۴ واحد، ملی صنایع مس ایران (فملی) با یک هزار و ۷۴۰ واحد، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با ۹۹۵ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) با ۷۹۸ واحد، معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) با ۴۱۸ واحد و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با ۴۰۰ واحد تاثیر منفی بر شاخص بورس همراه شد.

بر پایه این گزارش، اولین روز کاری هفته نماد شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، بانک ملت (وبملت)، زامیاد (خزامیا)، ایران خودرو (خودرو)، بورس اوراق بهادار تهران (بورس) بانک تجارت (وتجارت) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند. گروه خودرو هم در معاملات این روز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۲ میلیارد و ۱۲۳ میلیون برگه سهم به ارزش هشت هزار و ۲۲۵ میلیارد ریال دادوستد شد.

شاخص فرابورس نیز در اولین روز کاری هفته بیش از ۳۷ واحد افزایش داشت و به ۲۳ هزار و ۸۳ واحد رسید. در این بازار بیش از هشت میلیارد و ۱۹۰ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات روز اخیر فرابورس بیش از ۳۲۸ هزار و ۷۹۸ نوبت بود.

فرابورس ایران (فرابورس)، مدیریت انرژی تابان هور (وهور)، بیمه کوثر (کوثر)، سیمان ساوه (ساوه)، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین (صبا) و بیمه سامان (بساما) تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، پتروشیمی تندگویان (شگویا)، پویا زرکان آق دره (فزر)، کلر پارس (کلر)، زغال سنگ پرورده طبس (کزغال) و گروه انتخاب الکترونیک آرمان (انتخاب) با تاثیر منفی بر این شاخص همراه بودند.

دیروز ارزش معاملات کل بازار سهام به 42 هزار و 898 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 26 هزار و 484 میلیارد تومان بود که 62 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود. ارزش معاملات خرد سهام نیز با کاهش 6 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 9 هزار و 65 میلیارد تومان رسید. 

در معاملات شنبه، 69 نماد صف خرید داشتند و 54 نماد با صف فروش مواجه بودند. ارزش صف‌های خرید با افت 40 درصدی به 256 میلیارد تومان رسید و ارزش صف‌های فروش نیز 52 درصد افزایش یافت و 347 میلیارد تومان بود. در پایان معاملات نماد انرژی3 (سایر اشخاص بورس انرژی) با صف خرید 35 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای پایانی بازار قرار گرفت. پس از انرژی3، نمادهای غویتا (شرکت ویتانا) و تنوین (شرکت تأمین سرمایه نوین) بیشترین صف خرید را داشتند. در سوی دیگر در پایان معاملات نماد خزامیا بیشترین صف فروش را داشت و فاذر، حآفرین، غدشت و غپونه دیگر نمادهایی بودند که -پس از خزامیا- بیشترین صف فروش را داشتند.