پس از گذشت ۱۵ ماه از آخرین قیمت‌گذاری خودرو، معاون وزیر صمت هفته گذشته در نشست خبری خود خبر داد قیمت کارخانهای خودرو بین ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش خواهد داشت. هنوز مدت زمان زیادی از اعلام این خبر نگذشته بود که روابط عمومی وزارت صمت با تکذیب این خبر تاکید کرد شورای رقابت در این مورد تصمیم‌گیر است و اطلاع‌رسانی می‌کند و این مورد را در راستای لزوم روشنگری دانست. میزان درصد رشد قیمتی خودرو که منوچهر منطقی اعلام کرد، پیش از این نیز توسط عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان اعلام شده بود.
مازیار بیگلو، عضو هیات‌مدیره انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو، ۱۶ اسفندماه در یک نشست خبری اعلام کرد بنابر اخبار رسیده از شورای رقابت به این انجمن، قیمت خودرو بین ۳۰ تا ۸۰درصد افزایش خواهد داشت هرچند همانروز سپهر دادجوی توکلی، مدیر روابط‌عمومی شورای رقابت، این خبر را تکذیب کرد، اما حالا در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس بر خبر افزایش قیمت خودرو در سال آتی مهر تایید زده، اما گفته است که نرخ‌گذاری قیمت خودرو و اعلام آن وظیفه شورای رقابت نیست. ناهماهنگی در تعیین قیمت خودرو، باعث شده تا بازار آزاد خودروی کشور در روزهای واپسین سال 1401 از کاهش قیمت دست بکشد و برخی از خودروها که ریزش قیمت داشتند، با افزایش قیمت همراه شوند.
از تکذیب تا تایید شورای رقابت
سپهر دادجوی توکلی در پاسخ به این سوال که نتیجه برگزاری کارگروه‌های مشترک درباره قیمت خودرو به کجا رسید و آیا طرح موضوع افزایش قیمت کارخانهای خودرو بین ۳۰ تا ۷۰ درصد که از سوی یکی از مسوولان اعلام شد صحت دارد؟ گفت: شورای رقابت «دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری» را به نهادهای مجری هر حوزه اعلام می‌کند و آنها موظفند بر اساس دستورالعمل مذکور قیمت آن کالا را تعیین کنند در موضوع خودرو و اعلام قیمت نیز این کار برعهده شورای رقابت نیست و به هیچ عنوان طبق قانون، شورای رقابت وظیفه اعلام قیمت را بر عهده ندارد. او گفته است: در مورد قیمت خودرو بر اساس فرمول‌ها و داده‌های جمع‌آوری شده به جمع بندی‌هایی رسیده‌ایم و بعد از تعطیلات نوروز نقشه راه نهایی را شورای رقابت ارایه می‌دهد و بر اساس آن به دستگاهی که موظف به اعلام قیمت خودرو است ابلاغ می‌شود تا دستگاه مربوطه ابلاغ قیمت جدید خودرو را انجام دهد.
وظیفه شورای رقابت اعلام نرخ خودرو نیست
او در عین حال عنوان کرده: «اعلام قیمت با شورای رقابت نیست و شورای رقابت کار کارشناسی برای صدور دستورالعمل را انجام می‌دهد. همانطور که دستورالعمل را صادر کرده است و تعیین می‌کند که زوایای مختلف مانند نحوه محاسبه قیمت تمام شده از چه کانال‌هایی باید باشد. در واقع شورای رقابت از چند کانال داده جمع‌آوری می‌کند و آن اطلاعات و داده‌ها را جمع‌بندی می‌کند و شرایط مختلف را از جمله شرایط رقابتی شدن بازار را در نظر می‌گیردبنابراین شورا داده‌ها را جمع‌بندی و در اختیار مرجع قرار می‌دهد که باید قیمت تمام شده را اعلام کند لذا بر اساس آن باید قیمت نهایی اعلام شود.»
توکلی در پاسخ به این سوال که با توجه به «دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری» و داده‌های موجود برای قیمت‌گذاری جدید خودروها چه نتیجه‌ای حاصل شده است و افزایش قیمت خودرو چقدر خواهد بود؟ گفت: هیچ عددی را شورای رقابت درباره افزایش قیمت خودرو تایید نمی‌کند.
در حقیقت باید همه فرمول‌ها و داده‌ها بررسی شود و با در نظر گرفتن بقیه جوانب افزایش قیمت کارخانهای خودروها اعلام شود. مدیر روابط عمومی مرکز ملی رقابت در پاسخ به این سوال که بر اساس اطلاعات و شنیده‌ها افزایش قیمت کارخانهای خودرو توسط شورای رقابت مصوب شده، چرا این قیمت‌ها اعلام نمی‌شود؟ بیان کرده: افزایش قیمت خودرو در «دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری» مستتر است. البته اگر چه این مساله به عنوان افزایش قیمت مطرح است اما در واقع می‌توان گفت واقعی شدن قیمت خودرو در بازار. بنابراین بر اساس فرمول «کاست پلاس»؛ کارخانه هزینه تمام شده را به علاوه یک سود عادله اعلام می‌کند.
بنابراین بر اساس این دو مولفه کارخانه قیمت اعلام می‌کند لذا با توجه به اینکه طی دو سال گذشته افزایش قیمت کارخانهای خودرو وجود داشته و تا حدودی قیمت‌ها رشد داشته است اما از آنجا که قیمت‌ها تابع منطق درستی نبوده و بر اساس نظرات کارشناسی صورت نگرفته است، زیان انباشته زیادی را کارخانه‌ها متحمل شده‌اند. به گفته او، اما در دستورالعمل تنظیم بازار خودرو به نکته‌ای که توجه می‌شود افزایش عرضه و تاکید روی واردات است لذا زمانی که عرضه خودرو زیاد می‌شود، قیمت کاذبی که الان در بازار مشاهده می‌شود کاهش خواهد یافت یعنی قیمت کارخانه افزایش می‌یابد و قیمت بازار کاهش می‌یابد و به هم نزدیک می‌شوند.
میانگین افزایش قیمت؛ ۳۰ تا ۷۰ درصد!
دادجوی توکلی در پاسخ به این سوال در حال حاضر ظاهراً وزارت صمت می‌خواهد افزایش قیمت خودرو توسط شورای رقابت اعلام شود و شورای رقابت هم قصدی برای اعلام افزایش قیمت خودرو ندارد، در این شرایط تکلیف چیست؟ گفت: در قانون تکلیف شده که شورای رقابت برای کالاها حق قیمت‌گذاری ندارد. وی در پاسخ به این سوال که با توجه به داده‌های موجود و کارهای کارشناسی محدوده افزایش قیمت خودرو چقدر خواهد بود، آیا رقم اعلامی از سوی معاون وزیر صمت نزدیک به واقعیت است؟ گفت: همه اینها در یک کار گروهی به نام کارگروه شورای رقابت اتفاق می‌افتد که آقای منطقی به عنوان معاون وزیر صمت در آن کارگروه عضو است از سازمان حمایت نیز در این کارگروه عضو داریم اما تایید افزایش قیمت خودرو قبل از تعطیلات نوروز باعث التهاب بازار می‌شود. این مقام مسوول در شورای رقابت اظهار داشت: اما همانطور که اعلام کردم به محض تشکیل جلسه نهایی و پایان یافتن جلسات در خصوص این موضوع قیمت نهایی خودرو توسط دستگاه مربوطه اعلام خواهد شد.
دادجوی توکلی بیان داشت: در موضوع افزایش ۳۰ تا ۷۰ درصدی قیمت خودرو نزدیک به واقعیت است اما واقعی نیست، در واقع بر اساس جلساتی که تشکیل شده این نتیجه حاصل شده که خودروها بین ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش قیمت داشته باشند اما در بعضی خودروها این عدد می‌تواند کمتر از ۳۰ درصد و در برخی از خودروها نیز می‌تواند بیشتر از ۷۰ درصد باشد لذا در واقع میانگین افزایش قیمت می‌تواند درست باشد اما دقیق نیست؛ به‌طور کلی کارها انجام شده و به زودی قیمت‌های نهایی و جدید خودرو اعلام می‌شود. اما از آنجا که فعلا قیمت نهایی نشده است؛ مردم از هر گونه اقدامی خودداری کنند تا در نهایت قیمت جدید خودرو توسط سازمان مربوطه اعلام شود.
کاهش زیان با افزایش قیمت خودرو ممکن است؟
به‌رغم اینکه وزارت صمت اعلام کرده بود که خودروسازان باید به دنبال راه دیگری برای جبران زیان‌هایشان باشند، اما مجدداٌ مشاهده می‌شود که افزایش قیمت خودرو در درب کارخانه به بهانه کاهش زیان خودروسازان اعمال می‌شود. حال آیا افزایش قیمت زیان خودروسازان را کاهش می‌دهد؟ کارشناسان معتقدند که این افزایش قیمت تاثیری بر کاهش زیان تولیدکنندگان ندارد. چراکه تورم و بالارفتن نرخ دلار باعث شدند که هزینه‌های تولید بیش از پیش بالا برود. به عقیده کارشناسان روش‌های مختلفی که برای بهبود بهره‌وری در دنیا وجود دارد. برای مثال، کاهش نیروی انسانی یا کاهش ضایعات و… . اما اگر خودروسازان تمام روش‌های کاهش زیان را اعمال کنند، حداکثر پنج درصد از میزان زیان‌دهی آنها کاهش می‌یابد.
عوامل آشفتگی بازار خودرو کدامند؟
اما چرا بازار خودرو اینقدر آشفته است؟ کریمی اتحادیه صنف نمایشگاه داران اتومبیل درباره وضعیت بازار خودروبه «ایلنا» گفته است: با کاهش قیمت دلار قیمت اتومبیل هم کاهش پیدا کرد، خصوصا در خودروهای خارجی تغییراتی داشته است. وی تصریح کرد: واقعیت بازار ایران این است که همیشه وقتی کالایی از جمله خودرو ارزان می‌شود تقاضا پایین و زمانی که گران می‌شود تقاضا و استقبال برای خرید بالا می‌رود.
رییس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران استان البرز در ادامه با تاکید بر لزوم جمع‌آوری قرعه‌کشی خودرو گفت: قرعه‌کشی بازار را نابود کرده و یکی از علل اصلی نابسامانی بازار خودرو است. وی همچنین با انتقاد از خرید و فروش خودرو در سایت‌ها گفت: یکی از عوامل مهم برهم زدن نظم بازار خودرو سایت‌های خرید و فروش هستند چون نرخ‌ها مشخص نیست و هر کس هر قیمتی که بخواهد را اعلام می‌کند، در صورتی که در نمایشگاه‌های اتومبیل تفاوت قیمت بسیار ناچیز است. کریمی با بیان اینکه تعیین قیمت خودرو باید در دست بازار باشد نه سایت، خاطرنشان کرد: علل آشفتگی و بر هم خوردن بازار؛ سایت‌ها هستند و اکنون بازار از کنترل خارج شده است. وی تاکید کرد: یکی از راه‌هایی که می‌تواند باعث شکستن قیمت خودرو شود باز شدن درهای گمرک است.
