برجام در گروی رسیدن به درک مشترک
در شرایطی که پس از بهبود روابط ایران با عربستان سایر کشورهای عربی، فضای خوش‌بینانه‌ای در خصوص احیای احتمالی برجام شکل گرفته بود، موضوع دستیابی به توافق موقت یا دایم باعث شده تا روند گفت‌وگوها با طرف امریکایی کندتر شود. در ایران هم‌نزاعی میان موافقان و مخالفان توافق موقت شکل گرفته است.
گروهی این توافق احتمالی را بی‌اهمیت می‌دانند و خواستار دستیابی به منافع حداکثری هستند و در مقابل گروه دیگری از تحلیلگران هم هستند که متفاوت می‌اندیشند و اشاره می‌کنند، توافق موقت می‌تواند زمینه دستیابی به یک فهم مشترک با طرف مقابل باشد. من در زمره افرادی قرار دارم که موافق توافق موقت هستم.
دلیل این موافقت من هم این است که چون اختلافات ایران با امریکا تراز نیست و مشکلات عمیقی میان دو طرف قرار دارد، نیاز است که برای هماهنگی بیشتر و تراز کردن مشکلات زمان کافی اختصاص داده شود. از سوی دیگر تجربه ثابت کرده، فرسایشی شدن مذاکرات به هیچ‌وجه به نفع ایران نیست. معلق گذاشتن گفت‌وگوها و طولانی شدن آن باعث می‌شود تا اقتصاد ایران در کشاکش نوسانات مختلف قرار بگیرد.
در نوبت قبلی که مذاکرات فرسایشی دنبال می‌شد، در زمان دولت احمدی‌نژاد بازارهای ارز، خودرو، بورس و... کشورمان با نوسانات فزاینده‌ای مواجه شدند. بنابراین موضوع فرسایشی شدن مذاکرات به ضرر ایران است. در این میان ایران نیازمند آن است که از منفذ فعلی استفاده کند و اجازه ندهد، منافذ فعلی بسته شود.
روزنه‌ای که در خصوص توافق موقت ایجاد شده می‌تواند بخشی از نیازهای ایران را پاسخ دهد. نباید فراموش کرد که در ماه‌های پایانی عمر دولت بایدن قرار داریم. با توجه به اینکه بایدن تلاش می‌کند سبد سیاست خارجی خود را سنگین‌تر کند، ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کند تا منافع اقتصادی مورد نظر خود را تامین کند.
این تصمیم هم فضا را به نفع ایران تلطیف می‌کند. از یک طرف دارایی‌های مسدودی ایران را آزاد می‌کند و دست ایران را برای صادرات بیشتر نفت باز می‌گذارد. ضمن اینکه چنانچه در دوره آینده بایدن در انتخابات پیروز شود می‌توان مذاکرات فعلی را ادامه داد. همچنین در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان هم می‌تواند اعلام کند که با دموکرات‌ها به توافق نرسید و آماده است تا مذاکرات را در دولت جدید دنبال کند. معتقدم توافق موقت به‌طور کلی سکویی برای مذاکرات جامع با امریکایی‌هاست.
باید توجه داشت؛ تحریم‌ها زمانی کاملا لغو می‌شوند که ایران بتواند به یک توافق جامع دست پیدا کند.
توافق جامع از منظر امریکایی‌ها آن است که از یک طرف ایران غنی‌سازی خود را کنترل کند و آن را کاهش دهد. از سوی دیگر ایران باید رضایت آژانس را تامین کند. موضوعات موشکی و منطقه‌ای دو مورد دیگر هستند که امریکا انتظار دارد در خصوص آن برنامه‌ریزی کند.
در مقابل ایران هم خواستار پایان دادن به تحریم‌های اقتصادی‌اش است و مایل است که حضوری دوباره در فضای تجاری بین‌المللی داشته باشد.
اما هنوز نشانه‌ای از توافق جامع نمایان نشده است و اختلافات در وضعیتی ناتراز قرار دارد. امریکایی‌ها معتقدند اگر ایران مایل است تحریم‌هایش پایان یابد باید بر سر مسائل دیگر و کلان صحبت کند. توافق موقت در حال حاضر روزنه‌ای است که منافع حداقلی ایران را در مذاکرات تامین کند.
