شفافيت به سراغ بورس آمد

هر روز شاهد انتشار صورت مالي‌هاي جديد در بازار سرمايه هستيم كه اغلب اين صورت مالي‌ها زيان‌ده هستند؛ اما مساله اينجاست كه براي كاهش اين زيان‌ها يك راهكار وجود دارد آن هم اجراي تجديد ارزيابي دارايي‌ها. اغلب شركت‌ها در زمان تاسيس ارزش دارايي‌هاي خود را ثبت كرده‌اند؛ اما پس از گذشت چند سال توليد محصول اين دارايي‌ها با استهلاك و هزينه بالايي مواجه مي‌شوند كه لازم است شركت اين هزينه‌ها تامين كند. حتي ممكن است اين استهلاك باعث شود كه محصول مدنظر با كيفيت كمتري توليد شود كه اين موضوع روي تمامي هزينه‌هاي شركت و ميزان فروش تاثير منفي دارد و نتيجه آن افزايش زيان است.

بخواهيم به زبان ساده‎تر بيان كنيم بايد گفت كه تجديد ارزيابي دارايي‌ها به زبان ساده به معني افزايش يا كاهش ارزش شركت پس از ارزش‌گذاري مجدد آن است. زماني كه تورم در كشور زياد است اين كار بايد به‌طور مستمر طي سال‌هاي بعد ادامه يابد. با انجام مستمر تجديد ارزيابي، قيمت دارايي‌هاي غيرمستهلك همچون زمين و ساختمان به قيمت واقعي (قيمت بازار) نزديك‌تر مي‌شود.

بنابراين تجديد ارزيابي دارايي شركت‌ها مي‌تواند به اين چرخه زيان بار كمك كند و باعث شود شركت‌ها صورت مالي واقعي (اعلام سود و زيان واقعي) داشته باشند و ديگر شاهد تحميل زيان نباشيم. اكنون برخي از شركت‌هاي بورسي در حال تجديد ارزيابي هستند كه اين موضوع به جز شرايط شركت مي‌تواند به افزايش شفافيت در چرخه اقتصادي كشور نيز كمك كند و باعث شود زيان كمتري به اقتصاد كشور تحميل شود.

ركود بازار در بلندمدت با تجديد ارزيابي

سيد جلال سيدي، كارشناس بازار سرمايه با نگاه استاندارد جهاني به تجديد ارزيابي گفت: روش درست و استاندارد جهاني اين است كه مابه التفاوت به وجود آمده از تجديد ارزيابي تحت عنوان درآمد غير عملياتي در تراز نامه‌ها به عنوان مازاد تجديد ارزيابي منعكس شود. در چنين شرايطي شركت رقم دارايي را بيشتر يا كمتر كرده است كه در شرايط تورمي به‌طور عمده ارزش دارايي افزايش پيدا مي‌كند و در اين صورت بايد براساس رقمي كه لحاظ شده مستهلك شود.

وي افزود: به‌طور اساسي تجديد ارزيابي رويداد مالي موثر بر فعاليت‌هاي واقعي يك بنگاه نيست و صرفا كمك‌كننده است. به اين معني كه ثبت حسابداري كه در زمان تجديد ارزيابي صورت مي‌گيرد آثار اقتصادي در بنگاه ايجاد نمي‌كند و فقط ارزش داراي‌هايي كه اين روش روي آنها صورت مي‌گيرد از مبلغ دفتري به ارزش منصفانه يا ارزش كارشناسي افزايش مي‌يابد.

كارشناس بازار سرمايه ادامه داد: روش درست و استاندارد جهاني اين است كه مابه التفاوت به وجود آمده تحت عنوان درآمد غيرعملياتي در تراز نامه‌ها به عنوان مازاد تجديد ارزيابي منعكس شود. در چنين شرايطي شركت رقم دارايي را بيشتر يا كمتر كرده است كه در شرايط تورمي به‌طور عمده ارزش دارايي افزايش پيدا مي‌كند و در اين صورت بايد براساس رقمي كه لحاظ شده مستهلك شود.

سيدي اظهارداشت: هزينه استهلاكي منعكس شده در صورت‌هاي مالي منجر به كاهش سود دوره‌اي مي‌شود كه بر سود تقسيمي هيچ اثري نخواهد داشت زيرا معادل رقم استهلاك شناسايي شده از مازاد تجديد ارزيابي خارج و وارد سود انباشته خواهد شد. در نگاه كلان‌تر زماني كه شاهد افت سود خالص گزارش شده شركتي در بازار باشيم با توجه به دلايل ذكر شده مي‌توان پي‌برد شركت ركودي است .سازمان بورس و اوراق بهادار ادعا دارد ما به التفاوت تجديد ارزيابي شركت بايد به حساب افزايش سرمايه اضافه شود كه چنين رويكردي غير استاندارد است و به واسطه قوانين و مقررات تجويز مي‌شود.وي از تاثير تجديد ارزيابي از منظر اقتصادي اشاره كرد و گفت: در صورت رخ دادن تجديد ارزيابي و بعد از محاسبات، p/e هيچ تغييري نكرده و فقط قيمت سهم رقيق‌تر و شكسته مي‌شود. مشكل زماني به وجود مي‌آيد كه سرمايه‌گذاران خرد شاهد شركت‌هايي با سهام نصف شده كه درصد قابل توجهي افت كرده باشند. از سمت ديگر فعالين بازار سرمايه به جاي بررسي ارزش شركت‌ها در مقايسه با ارزش بازار، از منظر قيمت سهام تحليل مي‌كنند. در نتيجه تقاضا براي شركت‌هايي با سهام رقيق افزايش يافته و به نوعي سرمايه‌گذاران در بازه زماني كوتاه‌مدت به سودهي مي‌رسند كه بايد در بازه زماني معين و شرايط عادي كسب مي‌كردند، به اصطلاح در اين زمان بازار داغ مي‌شود. كارشناس بازار سرمايه به تاثير منفي ديگر تجديد ارزيابي اشاره كرد و اظهارداشت: انجام تجديد ارزيابي در زماني كه وضعيت اغلب شركت‌ها خوب نيست مي‌تواند باعث شود عمده بازار به اشتباه تمام شركت‌ها را به يك چشم نگاه كنند و اثر‌گذاري سهم‌هاي ضعيف بيشتر مي‌شود و بعد از يك دوره سود دهي به ركود خواهند رسيد. از طرف ديگر تجديد ارزيابي دارايي براساس قيمت كارشناسي انجام مي‌شود، درحالي كه كشور كارشناس رسمي متخصص به تعداد كافي ندارد و ارزش‌هاي برآوردي قابل اتكا نيست. وي ادامه داد: زماني كه تجديد ارزيابي مورد افزايش سرمايه قرار نگيرد با توجه به اينكه سود‌هاي زيرمجموعه هلدينگ‌هاي بزرگ افت پيدا مي‌كند نمي‌توانند سود شناسايي كنند، در نتيجه به اين دليل كه وزن اين شركت‌ها در بازار به لحاظ اثرگذاري بيشتر است وضع نابساماني را خواهند داشت. سيدي اضافه كرد: نكته ديگر اين است كه تفاوت ارزش استهلاك سپر مالياتي براي شركت ايجاد نمي‌كند بنابراين در كنار كاهش سود مقدار ماليات پرداختي ثابت مي‌ماند در نتيجه وجه نقدي خروجي از شركت از ديدگاه ماليات تفاوتي نمي‌كند. از آثار مثبت تجديد ارزيابي مي‌توان به افزايش ميزان حقوق صاحبان سهام، افزايش ظرفيت براي تسهيلات‌گيري و تامين مالي اشاره كرد كه لازمه آن اين است كه مجموعه توانايي يا خواست اينگونه تامين مالي را داشته باشد. كارشناس بازار سرمايه در رابطه با اينكه تجديد ارزيابي نقش دستاويزي براي بازار را دارد گفت: از آنجا كه كشور نزديك به فصل مجامع، لايحه بودجه، پايان سال و انتخابات است و همچنين تجربه نرخ‌هاي بد در سال ۱۴۰۲، خبر تجديد ارزيابي زماني پخش شد و بازار را تكان داد كه گزارش ماهانه نيامده بود، فصل مجامع تشكيل نشده و از همه مهم‌تر ‌ابهامات بورس بر طرف نشده بود. خبر تجديد ارزيابي بازار را تا حدي افزايشي كرد اما به دليل وجود سايه ابهامات، ريسك‌ها و مشكلات بنيادي كه همچنان در بازار پابرجا است مانند يك مسكن عمل كرد. خبر تجديد ارزيابي رونق كوتاهي كه مستمر نخواهد بود به بورس بخشيد درحالي كه انتشار اين خبر در زمستان سال گذشته و در ارزندگي بازار مي‌توانست تغيير چشم‌گيري به وجود آورد.

بازار از نگاه معاملات

شاخص كل بورس در آخرين روز كاري هفته يعني چهارشنبه 20 دي ماه با روند روبه بالا مواجه بود. شاخص كل بورس تهران با افزايش 14 هزار و 591 واحدي معادل 0.68 درصدي به محدوده دو ميليون و 170 هزار واحد رسيد. همچنين شاخص هم‌وزن رشد 0.61 درصدي داشت تا به تراز 763 هزار و 211 واحدي برسد. ارزش معاملات خرد بازار نيز در اين روز به 4 هزار و 596 ميليارد تومان رسيد كه نسبت به ارقام اين هفته تغيير چنداني نداشته است و با اين ارزش نيز نمي‌توان به آينده بازار سهام اميدوار بود. از سوي ديگر و برخلاف روزهاي ديگر در روز اخير 65 ميليارد تومان نقدينگي وارد بازار شد و ارزش دلاري بازار سهام نيز به رقم 244 ميليارد دلار رسيد. طي روز چهارشنبه 294 نماد مثبت و 187 نماد منفي در بازار داشتيم و تنها 2 درصد يعني معادل 15 سهم در صف فروش قرار داشتند. بيشترين ارزش بازار در روز مذكور به نمادهاي فارس، فولاد، فملي، شستا، شپتا، تاپيكو، پارسان، وبملت، كگل و ميدكو رسيد. نكته قابل توجه اينجاست كه بورس نسبت به ساير بازارهاي مالي در بازدهي هفتگي و ماهانه عقب است و اين روزها بيشترين بازدهي هفتگي به سكه و دلار مي‌رسد. چراكه روز اخير شاهد افزايش قيمت دلار در بازار آزاد بوديم و اگر اين افزايش قيمت ادامه‌دار باشد بورس نيز تاثير ناچيزي مي‌گيرد.