شوك به بازار سرمايه

سهامداران بورس تهران تا به اينجا بهمن‌ماه خوبي را پشت‌سر نگذاشته‌اند و هر روز شوك جديدي را تجربه كرده‌اند به نحوي كه حتي برخي از اخبار و حواشي اگر در حالت عادي در بازار ايجاد مي‌شد شايد شاهد شديد‌ترين نوسانات در بازار مي‌بوديم.  بازار سرمايه در اين هفته و هفته گذشته از جانب ريسك‌هاي سيستماتيك و غير سيستماتيك شديدا تحت فشار بود به نحوي كه مي‌توان گفت كه مهم‌ترين عواملي كه در چند هفته اخير منجر به دامن زدن به منفي‌تر شدن بازار بودند مواردي همچون، ترس از جنگ و تنش و درگير شدن ايران به صورت مستقيم در جنگ، ابلاغيه وزارت نفت در مورد نرخ خوراك و فرآورده‌هاي پالايشگاه‌ها كه به كرات بازار را تحت تاثير منفي قرار داده است، نرخ بهره بالا خصوصا نرخ گواهي سپرده ويژه كه نشان از عدم همخواني سياست‌هاي بازار پول و بانك مركزي با بازار سرمايه دارد، از طرفي رشد دلار، طلا و ساير بازارهاي كالايي و موازي با بازار سرمايه و جذب پول از فروش سهام و مخصوصا ابزارهاي با درآمد ثابت پذيرفته شده در بورس، چرا كه بهمن ماه تنها ماهي بود كه هم خروج پول سنگين از سهام و هم ابزار‌هاي با درآمد ثابت به ثبت رسيد. معمولا زماني كه عوامل افت از بين مي‌روند يا تغيير فاز مي‌دهند، مسير بازار عوض مي‌شود. بهترين كار در حال حاضر پيگيري وضعيت اين عوامل است و تا روشن شدن نقاط مبهم بازار براي سرمايه‌گذاران به‌نظر وضعيت بازار سرمايه بهبودي نخواهد يافت.از طرفي به نظر مي‌رسد ريسك درگيري مستقيم ايران در درگيري‌ها بسيار كم شده است و همچنين معاون اول رييس‌جمهور دستور تغيير بندهايي از ابلاغيه مربوط به نرخ خوراك را داده است ولي در حال حاظر چيزي قطعي نشده است. نرخ بهره كماكان بالاست اما گواهي سپرده ويژه نرخ شكست جذابي ندارد به همين دليل سرمايه‌گذاران بورس نبايد نگراني بابت اين اوراق داشته باشند. و همچنين دلار و طلا به سقف‌هاي قيمتي و تاريخي خود رسيده‌اند و احتمالا در كوتاه‌مدت اصلاح و تثبيت قيمت در اين بازار‌ها را شاهد باشيم كه همين موارد باعث ايجاد بازاري كم هيجان‌تر و معقول‌تر مي‌شود. به جرات مي‌توانم بگويم كه عملا مي‌توان گفت بورس چند ماهي است كه تعطيل است و با ارزش معاملات 3500 ميليارد تومان كف ارزش معاملات در چند ماه اخير تجربه شده است، به جز چند سهم پروژه‌اي و چند سهم خبري و شايعه‌اي، بازار كلا تعطيل بوده است و نه خريداري بود كه رو به بالا بخرد و نه فروشنده چيزي برايش مانده كه با رنج منفي آن را نقد كند. چند سهمي كه زياد افت كرده‌اند يا پروژه هستند امروز مثبت و صف خريد بودند و برخي شايعات در زغال‌سنگي‌ها هم تقاضا در اين گروه ايجاد كرد. در كليت بازار سرمايه در كما بسر مي‌برد. از طرفي مي‌توان گفت كه وضعيت سيستم بانكي ايران در تاسف‌بار‌ترين دوران خودش قرار دارد. بدهي بانك‌ها به بانك مركزي كه بخش عمده آن اضافه برداشت بانك‌هاست در شهريورماه به 521 همت رسيده است كه حدود 53 درصد از پايه پولي را تشكيل مي‌دهد. اين نسبت در تاريخ بانكداري ايران سابقه نداشته و البته قطعا تا امروز هم رقم بدهي و اضافه برداشت بيشتر شده و هم نسبتش به پايه پولي، در حال حاضر با انتشار گواهي سپرده ويژه 30 درصدي وضعيت سيستم بانكي بسيار بحراني‌تر نيز خواهد شد. و از طرفي هم قطعا شاهد سرايت نرخ 30 درصدي به ساير بازارهاي بدهي نيز در آينده نه چندان دور خواهيم بود كه همين امر به‌نظر سرعت خروج پول از صندوق‌هاي با درآمد ثابت بورسي را در آينده نه چندان دور شدت خواهد بخشيد، صندوق‌هايي كه روزانه به تعدادشان اضافه مي‌شود و از طرفي قوانين دست و پا گير براي‌شان در بازار سرمايه وضع مي‌شود. توصيه مي‌كنم به عزيزان سازمان بورس تا بحران جدي براي صندوق‌هاي بورسي ايجاد نشده است براي آنها فكري اساسي بكنيد. در پايان هم در مورد بحث قيمت دلار و تاثير آن بر رشد بازار به اين گزاره مي‌رسيم كه آيا رشد دلار باعث رشد بورس مي‌شود يا خير؟ از ديد آزمون‌هاي آماري نه تنها تاثير مثبتي در برهه زماني فعلي ندارد بلكه شديدا تاثير منفي هم دارد و رابطه معكوس با يكديگر دارند اين دو متغير. زماني كه اقتصاد چنان ظرفيت پاييني دارد كه هواپيماي امريكايي بلند مي‌شود و يك دور مي‌زند و هيچ كاري هم انجام نمي‌دهد و مجددا به محل اوليه باز مي‌گردد، ارز مملكت 5 درصد افزايش مي‌يابد ما به عنوان فعال بازار سرمايه بايد كمي فكر كنيم. اين افزايش‌هاي نرخ ارز كه از سر سايه جنگ رخ مي‌دهد، حتي اگر دلار 100 هزار تومان را هم رد كند نه تنها براي بازار سرمايه كارا نيست بلكه در نهايت بازار را در منجلابي عميق‌تر فرو خواهد برد. از طرفي بازدهي بازار سرمايه در يك سال گذشته منفي بوده است، و دولت متولي سود 30 درصدي مي‌شود پس وضعيت بازار سرمايه ناگفته مشخص است!