پایان روزهای سیاه شرکت ابری

 در کشوری که شرکت‌های متعدد خصوصی، خصولتی و دولتی به صورت رسمی دست‌اندرکار فیلترینگ و مسدودسازی اینترنت هستند، حمله عمومی به یک شرکت ابری، عجیب به نظر می‌رسد و کسی نمی‌داند چرا چنین اتفاقی برای ابر آروان رخ داد. هرچه بود و هرچه شد، در نهایت ۱۷ فروردین امسال اعلام شد نام این شرکت از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شده است و گرچه هنوز نام ابر آروان در تحریم‌های آمریکا، استرالیا و بریتانیا قرار دارد، اما تا همین‌جا، شعله امید در دل این شرکت روشن شده است.

ابر آروان، نه‌ تنها شرکت ابری ایران است و نه حتی بزرگ‌ترین آنها، اما حتما شناخته‌شده‌ترین‌شان است. سروصدای این شرکت از همان آغاز راه، بسیار بیشتر از تمامی استارت‌آپ‌های ایران بود و تقارن رشد این استارت‌آپ با دوره وزارت محمدجواد آذری جهرمی، بر غوغاها افزود. ابر آروان فعالیت خود را از میانه سال ۹۴ آغاز کرد و آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوم روحانی، در فروردین ۹۷ در توییتی تبلیغی برایشان نوشت: «اگر نیازمند خدمات رایانش ابری هستید، ابر آروان را به شما معرفی می‌کنم. محصولی دانش‌بنیان از جوانان ایرانی که توانسته در تحریم‌های اعمالی مدعیان آزادی اینترنت برای ایرانیان، زیرساخت مناسبی برای کسب‌وکارهای نوپا باشد.» یک سال و چند ماه بعد، جهرمی راهی نمایشگاه الکامپ شد و در صفحه اینستاگرام خود عکسی منتشر کرد که او را در حال خوش و بش با پویا پیرحسینلو مدیرعامل ابر آروان نشان می‌داد؛ جهرمی در توضیح این عکس نوشت: «نه وام و نه رانت و نه بودجه نجومی و نه سروصدای ملی بودن، بدون ادعا یک سرویس مهم زیرساختی کشور را توسعه دادند و شب گذشته پس از ارايه خدمت موفق به بیش از ۱۵ هزار شرکت ایرانی، اولین مشتری بین‌المللی خودشان را جذب و ثبت کردند. دست مریزاد! »همان سال‌ها ابر آروان همایش هرساله «سوار ابرها» را با حضور تعداد زیادی مهمان برگزار می‌کرد.

۲۴ دی ۹۹، درست در سالگرد قطعی ۱۰ روزه اینترنت در ایران، پروژه «ابر ایران» رونمایی شد. پروژه‌ای که چند شرکت ابری در آن شرکت داشتند و قرار بود بخشی از دیتاسنترهای دولتی را برای سرویس‌دهی آماده کنند. در میان این شرکت‌ها نام ابر آروان هم دیده می‌شد. این پروژه از سوی مدیران دولتی و خصوصی، چندان حساسیت‌برانگیز نبود؛ اما در فضای پس از آبان ۹۸ همه چیز می‌توانست رنگ‌وبوی قطعی اینترنت بدهد.

اواخر اسفند ۹۹ رسانه‌ها از وقوع حمله هکری به ابر آروان خبر دادند. این شرکت، موضوع را تایید و در ادامه اطلاعیه‌های متعددی در این زمینه صادر کرد؛ اما روزهای بد تازه آغاز شده بودند.

فروردین ۱۴۰۰ جادی میرمیرانی در قسمت ۱۲۰ وی‌کست خود به نام «رادیو گیک» حمله به ابر آروان را آغاز و این شرکت را تسهیل‌کننده قطعی سراسری اینترنت معرفی کرد. او گفت: «ابرآروان و بودنش پیش‌برنده امکان قطع ارتباط ایران با جهانه.» این ویديو به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و در مدت کوتاهی، ابر آروان مقصر اصلی قطعی اینترنت در سال ۹۸ معرفی شد. موضوع به همین‌جا ختم نشد و در ادامه، حتی کار به انتشار عکس کارکنان این شرکت و تهدید آنها رسید که با واکنش منفی فعالان صنفی روبرو شد؛ اما گوش کسی بدهکار این سخنان نبود. در میانه این هیاهوها، ابر آروان مانند گذشته، سیاست در رسانه ماندن را ادامه داد و حتی شهریورماه همان سال، از راه‌اندازی ۱۸ پاپ‌سایت جدید در نقاط ترافیکی مهم جهان و ۲ برابر شدن زیرساخت بین‌المللی‌اش خبر داد. برخی کارشناسان می‌گویند انتشار این خبر، آتش تهیه‌ای بود و اتهاماتی که در داخل به ابر آروان وارد می‌شد.

یک سال بعد در ۲۸ مهر ۱۴۰۱ «آنالنا بربوک»، وزیر خارجه آلمان، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد دولت این کشور در حال بررسی ارتباط «سافت‌کلود» با جمهوری اسلامی است؛ تا مشخص شود این شرکت چه نقشی در سرکوب فضای مجازی در ایران داشته و دارد. سافت کلود در دوسلدورف آلمان فعالیت داشت. ابر آروان با انتشار اطلاعیه‌ای، اتهامات را رد کرد؛ اما در نهایت آبان ۱۴۰۱ نام ابر آروان در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار گرفت و در پایان همین ماه، دامنه بین‌المللی ابر آروان از دسترس خارج شد. اینجا بود که ابر آروان دست‌هایش را بالا برد و اعلام کرد: «می‌پذیریم در جنگ رسانه‌ای شکست خوردیم.»

روزهای خاکستری

از آذر ۱۴۰۱ سکوت رسانه‌ای در دستور کار ابر آروان قرار گرفت و تنها گاهی اخبار رسمی از این شرکت منتشر شد. در این دوره ابر آروان به صورت فعال در تهیه و انتشار گزارش‌های سالانه از وضعیت اینترنت ایران شرکت کرد؛ با رادار آروان، اختلال‌های اینترنت در ایران را مستند کرد و البته به رشد خود ادامه داد؛ اما باز هم از زیر ضرب فضای مجازی خارج نشد. این شرکت از پروژه ابر ایران خارج شد ولی حتی این موضوع را هم تا مدت‌ها از چشم رسانه‌ها دور نگه داشت. سکوت رسانه‌ای، راهکاری بود که بسیاری از فعالان حوزه ICT از ابتدا پیش پای ابر آروان می‌گذاشتند؛ اما در توصیه فقط پس از پرداخت هزینه‌های فراوان عملی شد. سرانجام ۱۷ فروردین ۱۴۰۳، سه سال پس از آغاز آن توفان سخت، ابرآروان در حساب رسمی خود در توییتر اعلام کرد پیرو شکایت آروان کلاود و ارايه مستندات فنی و حقوقی به دیوان دادگستری اروپا، این شرکت از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شد. آروان کلاود در توییت خود نوشته است این شرکت از این تصمیم شورای اروپا استقبال می‌کند و به اقدامات حقوقی خود در محاکم و مراجع بین‌المللی ادامه خواهد داد.