صادرات و بازارهاي متنوع
كسري تراز تجاري غيرنفتي در ۱۰ سال اخير به بالاترين ميزان رسيده و يكي از مهم‌ترين دلايل اين وضعيت اين است كه بخش عمده‌اي از صادرات غيرنفتي ايران محصولات پتروشيمي است كه قيمت‌هاي جهاني آنها در سال گذشته كاهش داشته است. علاوه بر اين بحث پيمان‌سپاري ارزي و اختلاف نرخ ارز نيمايي و بازار آزاد باعث كم‌اظهاري در حوزه صادرات شده است.
كسري تراز تجاري غيرنفتي در ۱۰ سال اخير به بالاترين ميزان رسيده و يكي از مهم‌ترين دلايل اين وضعيت اين است كه بخش عمده‌اي از صادرات غيرنفتي ايران محصولات پتروشيمي است كه قيمت‌هاي جهاني آنها در سال گذشته كاهش داشته است. علاوه بر اين بحث پيمان‌سپاري ارزي و اختلاف نرخ ارز نيمايي و بازار آزاد باعث كم‌اظهاري در حوزه صادرات شده است. پيش‌اظهاري در حوزه واردات براي استفاده بيشتر از ارز ارزان‌تر هم عامل ديگر افزايش كسري تراز تجاري است. محدوديت‌هاي تحريمي هم همچنين بر افت صادرات اثر دارد و صادركنندگان مجبور هستند كالاهاي خود را از طريق واسطه‌ها به دست مصرف‌كننده نهايي برسانند. علاوه بر اين قوانين و مقررات و عوارض صادراتي هم بر افت صادرات اثر داشته است.
در شرايط تحريمي با كوچك‌ترين تغييرات در سياستگذاري امكان از دست دادن برخي بازارهاي صادراتي وجود دارد، چراكه مشتري منتظر تصميم‌گيري شما نمي‌ماند و اگر نتواند رفتار مبدا را پيش‌بيني و براي بازه بلندمدت كالاي مورد نياز خود را تامين كند از شما عبور مي‌كند. توسعه صادرات نيازمند تنوع در بازارهاي صادراتي است، البته در همين راستا اتفاقات خوبي مثل پيمان‌هاي بريكس و شانگهاي محقق شده است.
تنوع كالاهاي صادراتي موضوع ديگري است كه بايد در نظر گرفته و متناسب با نياز مقصد كالاهاي متنوع توليد شود. مديريت بهاي تمام شده اهميت زيادي دارد و كالاها بايد با كيفيت و قيمت مناسب در بازارهاي صادراتي عرضه شوند.
در شرايط افزايش قيمت‌ها در ساير بازارها نمي‌توان نرخ اسمي ارز را ثابت نگه داشت اگر نرخ اسمي ارز تثبيت شود صادرات هم از توجيه خارج مي‌شود، چراكه بهاي داخلي افزايش پيدا كرده و صادركنندگان توان رقابت در بازارهاي جهاني نخواهند داشت. در چنين شرايطي واردات هم توجيه بيشتري پيدا مي‌كند و به نوعي به كشورهاي ديگري كه تامين‌كننده كالاهاي ما هستند هم يارانه خواهيم داد. بحث نيازهاي ارزي واقعي متفاوت از انتظارات تورمي است. در اصل انتظارات تورمي بر نرخ ارز اثر دارد و نرخ بازار آزاد هم بر قيمت ساير كالاها و زندگي مردم اثر دارد. بنابراين بايد انتظارات تورمي مديريت شود تا نرخ واقعي ارز تثبيت شود. بخشي از افزايش نرخ ارز ناشي از انتظارات تورمي است وقتي انتظارات تورمي نسبت به شش ماه تا يك‌سال آينده بالا باشد، تقاضا در بازار ارز هم افزايش مي‌يابد، چراكه افراد به دنبال حفظ ارز پول و قدرت خريد خود هستند. البته برخي افراد سودجو هم در اين شرايط حضور دارند، اما خيلي از افراد به دنبال سودجويي نيستند، چراكه به دليل شرايط تورمي بالا شاهد كاهش قدرت خريد مردم هستيم، بنابراين تقويت پول ملي و كاهش انتظارات تورمي موضوع مهمي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
