دیپلماسی اقتصادی؛ مهمترین اولویت وزارت خارجه در دوران پسا تحریم
کری: گامهای لازم را برای برداشتن فوری تحریمها برمیداریم
گروه ایران محمدرضا ستاری
با اعلام دستور لغو تحریمهای ایران توسط امریکا و اتحادیه اروپا، روندی تازه درخصوص توافق هستهیی و برنامه جامع اقدام مشترک میان ایران و گروه 1+5 کلید خورد. به گمان کارشناسان با اجرایی شدن برجام، مهمترین بخش از این توافق تاریخی در حال رقم خوردن است و همین امر میتواند چشمانداز جدیدی را در افق روابط بینالملل پدیدار کند. در همین راستا، در تازهترین تحولات درخصوص همکاری میان ایران و جامعه بینالملل که پس از حصول توافق هستهیی و فروریختن دیوار سخت ایران هراسی نمود یافت، اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک، در قالب کمیسیونی مشترک میان ایران و گروه 1+5 است. وظیفه اصلی این کمیسیون که قرار است سالها به کار خود ادامه دهد، اجرای موارد و پیوستهای برجام، ارزیابی درمورد اجرای لغو تحریمهای ایران، تصمیمگیری درمورد طرحهای مرتبط با برنامه هستهیی کشور و نیز ارزیابی و تصویب ساخت مجتمعهای سوخت در ایران است که هماهنگی آن برعهده نماینده عالی اتحادیه اروپاست. بنا بر اعلام منابع رسمی، کار کمیسیون مشترک محرمانه است و تصمیمگیریهای آن براساس اجماع اعضا صورت خواهد گرفت همچنین قرار است هر سه ماه یکبار در یکی از شهرهای
نیویورک، وین یا ژنو تشکیل شود.
در همین خصوص، درحالی که توافق هستهیی زمینهیی را فراهم آورد تا سیاست خارجی ایران با چرخشی هدفمند و با تأسی از شرایط بهوجود آمده در جامعه بینالملل به سمت موازنه مثبت چرخش پیدا کند، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان، توجه به دیپلماسی اقتصادی را از مهمترین اولویتهای دستگاه سیاست خارجی ایران در دوران پساتحریم اعلام کرد. وی با بیان اینکه ملاک ارزیابی از سفرا، میزان خدمات و موفقیتهای آنها در کمک به توسعه کشور و دستیابی به اقتصاد مقاومتی است، میگوید: قرار است در سالجاری سمیناری با حضور سفرای ایران برگزار شود که مهمترین محور آن نحوه استفاده اقتصادی از شرایط پسا تحریم است. رییس دستگاه دیپلماسی کشور با اعلام اینکه وزارت خارجه با وزارت اقتصاد در این زمینه هماهنگ است، تاکید کرد: وزارت خارجه با تمام وزارتخانهها برای تحقق این مهم و دستیابی به شکوفایی اقتصادی هماهنگ عمل خواهد کرد.
تشکیل نخستین جلسه کمیسیون مشترک
نخستین جلسه کمیسیون مشترک میان ایران و گروه1+5 در سطح معاونان درحالی پایان یافت که دستور کار آن اعلام تشکیل کمیسیون، مرور آخرین تحولات برجام، مرور نحوه اجرای تعهدات طرفین در فاصله روز تصویب و روز اجرایی شدن بود. در همین خصوص سیدعباس عراقچی معاون وزیر خارجه و رییس ستاد پیگیری اجرای برجام اعلام کرد: بعد از آنکه مراحل طی شد و همانطور هم که در روز تصویب اعلام کردیم، کمیسیون مشترک تشکیل جلسه میدهد و مروری بر آخرین تحولات درخصوص گامهای بعدی خواهیم داشت و در آخر هم تصمیمگیری در رابطه با اسنادی که باید آماده شوند ازجمله موضوع اراک و موارد دیگر که انشاءالله سعی میکنیم برای اجرای تعهدات هر دو طرف آماده شوند. وی افزود: در صورت لزوم تا پایان هفته مذاکرات در وین ادامه خواهد داشت.
روز مهم در راستای اجرای برجام
ازسوی دیگر جان کری وزیر امور خارجه امریکا با بیان اینکه در حال انجام اقداماتی برای لغو تحریمها علیه ایران هستیم، گفت: امریکا و گروه 1+5 و اتحادیه اروپا در روز اجرای توافق هستهیی (برجام) گامهای لازم را برای برداشتن فوری تحریمهای مربوط به برنامه هستهیی ایران برخواهند داشت. وی در بیانیهیی افزود: من از بیانیه اتحادیه اروپا، گروه 1+5 و ایران درمورد رسیدن به روز تصویب برجام استقبال میکنم؛ روزی مهم برای تمام ما و گام اول مهمی در روند اطمینانیابی از مقاصد صرفا صلحآمیز برنامه هستهیی ایران است. ایران همچنین تمام گامهای لازم ذکر شده در برجام را برای محدودسازی برنامه هستهیی خود و اطمینانبخشی درمورد صلحآمیز بودن آن از این پس آغاز خواهد کرد. کری تصریح کرد: طبق راهنماییهای رییسجمهوری، وزارت امور خارجه و همکارانمان در دولت امریکا به اقدامات خود در زمینه اطمینان یافتن از آمادگیمان در زمینه عمل به تعهداتمان در برجام ادامه خواهیم داد. ما امروز در حال انجام اقداماتی مشروط در ارتباط با لغو برخی تحریمهای قانونی هستهیی هستیم تا برای انجام تعهداتمان در زمینه لغو تحریمها آماده شویم. لغو این تحریمها در روز
اجرا و زمانی که ایران تمام اقدامات هستهیی لازم را انجام داده و آژانس تایید کند، اعمال خواهد شد.
آمادگی برای مدرنسازی راکتور اراک
در همین حال روزنامه واشنگتنپست بااشاره به برگزاری نخستین نشست کمیسیون مشترک ایران و گروه 1+5 نوشت: انتظار میرود در این جلسه چگونگی همکاری چین برای تغییر راکتور آب سنگین اراک مشخص شود. ارنست مونیز وزیر انرژی امریکا اعلام کرد: کارشناسان هستهیی در این وزارتخانه ما را راهبری میکنند تا بههمراه ایران و چین، راکتور تحقیقاتی اراک را بهگونهیی کارآمد مدرنسازی کنند. مونیز افزود: طبق بیانیه هدف که میان امریکا، چین و ایران تصویب شد، وزارت انرژی ایالات متحده، آژانس بینالمللی انرژی اتمی و جمهوری خلق چین را بهعنوان روسای مشترک کارگروه گروه 1+5 و اتحادیه اروپا تعیین کرد که طی هفتههای آتی برای بحث و گفتوگو درباره مسائل اساسی با یکدیگر دیدار خواهند کرد.
گامهای اولیه تمام طرفها
ازسوی دیگر، لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه در یک سخنرانی در مجلس سنای این کشور به توافق هستهیی ایران و گروه 1+5 اشاره کرد و گفت که ما با توافق موافقیم، اما توافقی که بهگونهیی مطمئن، یعنی قابل راستیآزمایی، امکان دستیابی ایران به سلاح هستهیی را از بین ببرد. همچنین جاکوب لو وزیر خزانهداری امریکا نیز پس از آنکه اتحادیه اروپا و باراک اوباما رییسجمهور امریکا همزمان با روز عملیاتی شدن برجام دستور لغو تحریمهای ایران را صادر کردند بیانیهیی منتشر و در آن از این رویداد مهم استقبال کرد. در بیانیه وزیر خزانهداری امریکا آمده است: امروز، برنامه جامع اقدام مشترک که یک توافق تاریخی است وارد مرحله اجرا میشود و تمام طرفها گامهای لازم برای عمل به تعهداتشان را برمیدارند. این مرحله اولیه از اهمیتی جهانی برخوردار است. همزمان که ایران برداشتن گامهای مرتبط هستهیی را آغاز میکند، امریکا و متحدان ما نیز برای لغو تحریمهای مرتبط هستهیی علیه ایران آماده میشوند. ما یک گام به موفقیت برنامه جامع اقدام مشترک و امنتر شدن جامعه بینالملل نزدیکتر میشویم.
تسهیل روند توسعه اقتصادی ایران
در همین راستا و درحالی که رادیو فرانسه گزارش داد که اتحادیه اروپا و امریکا برای اقدامی هماهنگ درراستای لغو تحریمهای ایران آماده شدند، خوالی مین سفیر سابق چین در ایران در گفتوگویی با ایرنا گفت: آغاز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک دستاورد ارزشمند مذاکرات سخت و نفسگیر ایران و کشورهای 1+5 و پیروزی بزرگ تهران در عرصه دیپلماسی است. ایران از بازیگران مهم منطقه خاورمیانه و نظام بینالملل است و این کشور توسعه اقتصادی را بهعنوان یکی از اصول مهم پیشرفت، مدنظر داشته است. این هدف باوجود تحریمهای بینالمللی امری غیرممکن یا بسیار دشوار بود، اما بدون شک با لغو تحریمها، مسیر برای تحقق و تسریع در روند توسعه اقتصادی ایران بیش از پیش تسهیل خواهد شد.