در روزهايي كه افكار عمومي ايرانيان معطوف تعيين و انتخاب كابينه است، لازم است، موضوع ناترازي‌هاي بنيادين در اقتصاد ايران از منظر تحليلي مورد بررسي قرار بگيرد. در ميان ناترازي‌هاي كلان اقتصاد ايران، ناترازي انرژي به دليل سوءمديريت‌هاي گذشته و اتخاذ برخي تصميمات اشتباه به مرز بحران رسيده و لازم است هر چه سريع‌تر راهكارهاي اجرايي مناسب براي اصلاح آن تدارك ديده شود.
مردم به خاطر دارند در ايام انتخابات رياست‌جمهوري برخي نامزدها وعده‌هاي عجيبي داده و عنوان كردند، نرخ بنزين را به نصف كاهش مي‌دهند! اما مسعود پزشكيان هرگز چنين وعده‌هايي نداد، تنها وعده پزشكيان در اين زمينه و بسياري از موارد ديگر استفاده از رويكردهاي كارشناسي بود.
اتفاقا حل اين ناترازي در گروي استفاده از رويكردهاي كارشناسي است. نگراني‌ها اما زماني جدي مي‌شود كه برخي افرادي كه نام‌شان حول و حوش كابينه شنيده مي‌شود، هنوز راهبرد مشخص خود را براي حل ناترازي‌هاي كلان اقتصاد ايران از جمله ناترازي انرژي ارايه نكرده‌اند! برخي افراد و جريانات هم براي حل اين مشكل راهبردهايي ارايه مي‌كنند كه اساسا با رويكردهاي علمي و اصولي همخوان نيست.
اگر قرار باشد رويكردهاي سنتي و قديمي دوباره تكرار شود، ناترازي حوزه انرژي نه تنها رفع نمي‌شود، بلكه بحران عميق‌تر شده و كار به جاهاي باريك مي‌رسد. ادامه روند فعلي، چالش ناترازي انرژي را به اندازه‌اي بحراني مي‌كند كه تا چند سال آينده، تبعات اجتماعي و امنيتي هم حول محور آن شكل مي‌گيرد.
اگر وزراي اقتصادي آينده در اين زمينه برنامه‌هاي علمي و مدون داشته باشند و بدانند قرار است با اين معضل چگونه برخورد كنند، مي‌توان به حل مشكل اميد داشت. به نظرم كار رسانه‌ها در اين زمينه بسيار كليدي است. رسانه‌ها هستند كه مي‌توانند ابهامات اين موضوع را روشن كنند.
خوب است ۳ كانديداي نهايي براي ساختارهاي اقتصادي در ميزگردهاي تخصصي شركت كرده و بگويند براي حل ناترازي گاز، ناترازي بنزين، ناترازي آب، برق و نهايتا ناترازي يارانه‌هاي انرژي چه برنامه‌اي دارند؟ فراموش نكنيد ايران امروز حدود ۱۱۰ميليارد يورو يارانه انرژي مي‌دهد. نامزدهاي كسب پست‌هاي اقتصادي كابينه بايد در اين زمينه، برنامه‌هاي روشني داشته باشند. اين برنامه‌ها بايد ارزيابي و نهايتا بهترين تصميمات اتخاذ شوند. براي حل ناترازي‌ها اما راهكارهاي مختلفي ارايه مي‌شود. برخي تحليلگران معتقدند يگانه راه‌حل ناترازي انرژي در ايران، افزايش قيمت حامل‌هاي‌هاي انرژي است. برخي ديگر از كارشناسان اما رويكردهاي جايگزيني ارايه كرده و مي‌گويند، از طريق بهسازي خودروهاي داخلي، ايمن‌سازي و استفاده از خودروهاي استاندارد بهتر مي‌توان مصرف افسارگسيخته انرژي در ايران را مهار كرد. اما شخصا معتقدم بايد راه‌حل ميانه‌اي در پيش گرفت. يعني هم قيمت حامل‌هاي انرژي را به اندازه‌اي واقعي كرد كه فشاري متوجه اقشار محروم و متوسط جامعه نشود و هم اقدام به بهسازي ناوگان حمل و نقل عمومي و ساير فناوري‌هاي نوين در حوزه آب، برق، گاز و...كرد.
در واقع لازم است در يك راه‌حل جامع همه موارد موثر مورد بررسي قرار بگيرد. اما ممكن است پرسشي در اين ميان مطرح شود و آن اينكه چرا موضوع قيمت انرژي مهم است؟ واقع آن است كه قيمت هر كالايي به جامعه ارزش واقعي آن كالا را نشان مي‌دهد. از سوي ديگر اجازه و امكان سرمايه‌گذاري و ايجاد ارزش افزوده بيشتر را حول محور موضوع مورد بحث قرار مي‌دهد. در واقع قيمت به حل ساير معضلات اقتصادي كشور كمك مي‌كند. چرا؟چون درآمدي ايجاد مي‌شود كه از طريق آن مي‌توان قدرت خريد دهك‌هاي محروم را ارتقا داد. از سوي ديگر افراد و خانوارهايي كه خودرو ندارند، مي‌توانند از يارانه انرژي بهره‌مند شوند. سرمايه‌گذاري‌ها بيشتر، پالايشگاه‌ها، نيروگاه‌ها و ساختارهاي اقتصادي تازه‌اي ايجاد و خدمات بيشتري به مردم ارايه شود. همچنين محيط زيست كشور بهبود يافته و با بهبود شاخص‌هاي زيست محيطي، هزينه‌هاي درماني خانواده‌ها كاهش مي‌يابد. اين موارد يك بسته جامع و پكيج كامل است.
مهم‌ترين عامل اما اين است كه وقتي مردم ببينند دولتي روي كار است كه تلاش مي‌كند از طريق بهينه‌سازي مصرف و اصلاح الگوي انرژي رفاه، بهداشت عمومي و اشتغالزايي را افزايش دهد با دولت همراهي كرده و نهايتا انسجام اجتماعي بيشتر نيز بر اثر آن بيشتر مي‌شود. افزايش انسجام اجتماعي يكي از اساسي‌ترين پيش‌نيازها براي تحقق رشد پايدار و توسعه در هر كشوري است. بنابراين وقتي صحبت از اصلاح ناترازي‌ها در كشور مي‌شود، بايد اين زنجيره به هم‌پيوسته و تاثيرگذار هم مورد ارزيابي و تحليل قرار بگيرد . اجراي اين مهم با حضور وزرا، معاونان رييس‌جمهور و مديراني ميسر مي‌شود كه تخصص لازم، پاكدستي، صداقت و تجربه لازم را داشته باشند.
