ایران، ششمین واردکننده ذرت جهان
سایت خبری تحلیلی ساعت24 ذرت در ایران از محصولات عمده مصرفی بهویژه در بخش خوراک دام و طیور است. اما میزان تولید این محصول پایین است و درنتیجه واردات آن رو به فزونی است؛ تا حدی که ذرت به چهارمین کالای عمده وارداتی کشور تبدیل شده و ایران ششمین کشور واردکننده ذرت جهان است. مهمترین دلیل این وضعیت، خشکسالی شناخته شده اما وزیر جهادکشاورزی وعده داده که در پنجسال آینده تولید ذرت افزایش مییابد. هرچندکه وزارت کشاورزی امریکا پیشبینی کرده دستکم در سال جاری تغییری ایجاد نخواهد شد.
ذرت از محصولات خوراکی مهم در جهان است. در ایران اما بیشتر در خوراک دام و طیور استفاده میشود که سهم ۷۰درصدی در قیمت تمامشده تولید محصولات پروتئینی دارد. بنابراین، ذرت بخشهای مهمی از بازار کشاورزی کشور را تحت تاثیر قرار میدهد که نیازمند برنامهریزی دقیق، سریع و عملیاتی برای بهبود وضعیت موجود است.
چهار کشور امریکا، چین، آرژانتین و مکزیک در سال۲۰۱۲ کشورهای عمده تولیدکننده ذرت در جهان بودند که از میان آنها، امریکا و چین با در اختیار داشتن 39.4درصد سطح زیرکشت و ۵۵درصد تولید ذرت جهان، بیشترین تولید ذرت جهان را داشتند. میزان تجارت این محصول حیاتی در جهان نیز در سال۲۰۱۲ معادل ۱۲۰میلیون تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 3.8درصدی داشته و کشورهای امریکا، برزیل، آرژانتین، اوکراین و فرانسه ۷۵درصد صادرات آن را در اختیار دارند و از آنسو، ژاپن، مکزیک، کرهجنوبی، اسپانیا و چین بزرگترین واردکنندههای ذرت هستند. ایران نیز ششمین واردکننده ذرت در جهان با سهم 9.6درصدی است.
درواقع، ایران چنان بازار مطلوبی برای کشورهای تولیدکننده ذرت محسوب میشود که وزارت کشاورزی امریکا با ارزیابی بازار کشاورزی و بازار ذرت کشور اعلام کرد که تولید ذرت ایران امسال هم افزایش ندارد و این کشور به 4.8میلیون تن واردات ذرت نیاز خواهد داشت. به گزارش وزارت کشاورزی امریکا تولید ذرت امسال ایران نسبت به سال گذشته بدون تغییر و یکمیلیونو۲۵۰هزار تن است که این میزان در طی سهسال اخیر ثابت بوده. وزارت کشاورزی امریکا حتی سطح زیر کشت تولید ذرت ایران را در سال۲۰۱۴، نزدیک به ۳۵۰هزار هکتار بیان کرده است که این آمار نشان میدهد طی سهسال گذشته از نظر سطح کشت افزایشی صورت نگرفته و در سال۲۰۱۲ نیز سطح زیرکشت ۴۰درصد کاهش یافته است.
افزایش میزان تولید در پنجسال آینده
وزیر جهادکشاورزی دولت یازدهم دو ماه پیش، از آغاز همکاری با مرکز بینالملل تحقیقات گندم و ذرت برای افزایش میزان عملکرد تولید گندم و ذرت در کشور خبر داد. محمود حجتی با اشاره به اینکه همکاری وزارت جهادکشاورزی با مرکز بینالمللی تحقیقات گندم و ذرت «سیمیت» در دهه۸۰ منجر به خودکفایی کشور در تولید گندم در سال۱۳۸۰ شد، آغاز همکاریهای علمی و اجرایی با این مرکز را خواستار شد تا شاهد افزایش تولید محصولات راهبردی در کشور باشیم.
وی همچنین به نیاز روزافزون کشور به محصول ذرت اشاره کرد و از واردات سالانه چهارمیلیون تن ذرت برای تامین نیاز صنعت دامداری، طیور و آبزیپروری خبر داد. راهبردی که حجتی برای تامین این نیاز ارایه کرد استفاده از بذرهای جدید و بهکارگیری شیوههای نوین کشاورزی برای کاهش محدودیتهای توسعه کشت محصول ذرت است. به گفته وی «برای افزایش تولید محصول ذرت طرح سهگانهیی تدوین شده که در مدت پنجسال با افزایش سطح زیرکشت و میزان عملکرد تولید میزان تولید افزایش چشمگیری خواهد داشت».
روند نزولی تولید در دهه گذشته
براساس مطالعه موسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی کشور، سطح زیرکشت ذرت دانهیی در دهه۸۰ در ایران نوساناتی داشته و در سال۸۷ به ۲۱درصد کاهش یافته است که علت آن را میتوان به بروز خشکسالی نسبت داد. در همین سال میزان تولید هم ۲۵درصد کاهش یافت و درنتیجه واردات ذرت در سالهای ۸۰ تا ۹۲ روند افزایشی در پیش گرفت. برای نمونه، تنها در سال۸۷ بهعلت کاهش ۲۵درصدی تولید داخل، واردات این محصول ۲۷درصد نسبت به سال ۸۶ افزایش یافت. با این حال بیشترین عملکرد ذرت در کشور در سال۸۹ رخ داد که برابر با ۸۹۳۹ کیلوگرم در هکتار بود. از سوی دیگر در بخش واردات این محصول نیز سعی شده تا با تعیین تعرفه فصلی از تولید ذرت در کشور حمایت شود. بر این اساس هر محموله وارداتی ذرت که از ابتدای فروردین تا انتهای شهریور و از ابتدای بهمن تا اسفند وارد کشور شود مشمول ۴درصد حقوق گمرکی و سود بازرگانی میشود اما اگر محموله ذرت در فاصله اول مهر تا پایان دی وارد شود حقوق گمرکی و سود بازرگانی آن به ۸درصد افزایش
پیدا میکند. اما از آنجا که ذرت خاصیت انبارداری مناسبی دارد، تعرفه فصلی کنونی کمک چندانی به حمایت از این محصول نمیکند. از سوی دیگر، مقایسه قیمت ذرت وارداتی در سال۹۲ با قیمت تضمینی در همین سال نشان میدهد که ذرت وارداتی گرانتر از کمترین قیمت پیشنهادی به کشاورزان است.
هرچند که افزایش قیمت پیشنهادی به کشاورزان میتواند انگیزه آنها را برای تولید بیشتر و باثبات افزایش دهد اما مهمترین چالشی که کشاورزی ایران در بخش ذرت با آن مواجه است و به صنایع پروتئینی نیز منتقل میشود، تولید با بیشترین کارایی است؛ تولید با بهکارگیری فناوریهایی که مصرف آب را به میزان بهینه برساند و برداشت محصول در هر هکتار را افزایش دهد.