ترکیه؛ تهدیدی جدیتر از داعش در سوریه
گروه جهان| طلا تسلیمی|
بینالی ییلدیریم، نخستوزیر ترکیه مدعی شده در حالی که جهان وانمود میکند با تروریسم میجنگد، تنها ترکیه در جنگ واقعی با تروریستهاست و زندانهای ترکیه دیگر جایی برای بازداشتشدگان ندارد. اما از نظر بسیاری از مردم سوریه که ترکیه در ماههای اخیر عملیات نظامی خود را در خاک این کشور گسترش داده، آنکارا هم تهدیدی به مثابه داعش است.
نخستوزیر ترکیه مدعی است که کشورش مشکلات در الباب سوریه را حل کرده است. عملیات موسوم به «سپر فرات» هم با پشتیبانی نیروهای ترکیهیی با هدف تامین امنیت، حمایت از نیروهای ائتلاف تحت رهبری امریکا و از میان برداشتن تروریستها در شمال سوریه در مرز مشترک با ترکیه در حال اجراست. همچنین ترکیه میزبان حدود 3 میلیون آواره سوری است. اما با همه این توصیفها مردم سوریه به نیروهای ترک به چشم یک حامی در جنگ با تروریسم نمینگرند.
فارن پالسی در گزارشی به قلم پل مکلری نوشته، نیروهای موسوم به «دموکراتیک سوریه» در پایگاه امریکایی و زیرنظر نیروهای امریکایی آموزش دیدند و در نهایت با دریافت اسلحه، مهمات، لباسهای فرم و چکمههای نظامی فارغالتحصیل شدند؛ دهها جنگجویی که پیش از گذراندن این دوره 2هفتهیی زیرنظر سربازان نیروی ویژه ارتش امریکا، دانشجو، کارگر یا مردان خانواده بودند و حالا مجبورند شغل جدید خود را به عنوان جنگجو برای مقابله با داعش بپذیرند. بسیاری از آنها بلافاصله پس از پایان درگیریها با کمال خرسندی به زندگی شهروندی خود باز خواهند گشت، اما داعش و ترکیه تهدیدهایی هستند که نمیتوان نادیده گرفتشان.
برای امریکاییها تامین سلاح و آموزش مهارتهای اولیه مبارزه به جنگجویان جوان، سادهترین بخش از ماموریتشان محسوب میشود. سیاستگذاریهای قومی در مسلح کردن نیروهای محلی، چالش اصلی برای آنهاست. ارتش امریکا حضور پررنگی در شمال سوریه ندارد و فقط گروههایی کوچک هستند که در مراکز آموزشی، نیروهای کرد و عرب را برای مقابله با داعش در رقه آماده میکنند و از سوی دیگر از مناطقی که کردها در محدوده شمال سوریه و در شهر منبج از تروریستها بازپس گرفتهاند، محافظت میکنند. دیگر نیروهای امریکایی به جنگ رقه نزدیکتر هستند و نیروهای دموکراتیک سوریه را در حمله به شهر همراهی و در تعیین هدف مواضع داعش در حملات هوایی کمک میکنند. بهطور کلی حدود 500 نیروی امریکایی در سوریه حضور دارند.
در محدوده شمال شرقی منطقه آموزشی در نزدیکی شهر کوبانی در مرز ترکیه، نیروهای امریکایی زمینی را برای فرود هواپیماهای باری حامل تجهیزات برای نیروهای عرب سوری و تدارکات مورد نیاز نیروهای امریکایی در حال انجام عملیات در شمال، آماده کردهاند. قرار است این سایت، پایگاهی کلیدی در بازپسگیری رقه و در آمادهسازی مخالفان سوری باشد.
در حال حاضر نیروهای موسوم به دموکراتیک سوریه-ائتلاف عربهای سوری- از حدود 23 هزار شبهنظامی تشکیل شده است که در کنار حدود 27 هزار نیروی کرد با داعش مبارزه میکنند. همین عدم توازن یکی از مسائل اصلی در جنگ رقه است و مناظرات در امریکا در مورد تامین تسلیحاتی کردها یا رساندن اسلحه به عربهای سوری همچنان ادامه دارد. دولت ترامپ هنوز تصمیم خود را در مورد اینکه برای نیروهای کرد هم سلاح ارسال میکند یا خیر؟ اعلام نکرده و این مسالهیی است که میتواند تاثیر قابل توجهی بر روابط واشنگتن و آنکارا بگذارد.
یکی از گزینههای موجود، افزایش شمار نیروهای امریکایی در سوریه است. طبق برآوردهای فرماندهان امریکایی در سوریه، برای انهدام پایگاههای داعش در سوریه به حدود 12 تا 15 هزار نیروی امریکایی برای همکاری با تعداد مشابهی از نیروهای عرب سوری نیاز است. در این میان، چینش نیروهای قومی اهمیت بسیاری دارد؛ چراکه رقه، شهری عربنشین است و از سوی دیگر امریکا سعی دارد نگرانیهای ترکیه را در مورد حمایت از گروه کردی که آنکارا با «پ.ک.ک» مرتبط میداند، کاهش دهد. اما مساله اینجاست که نیروهای کرد در قیاس با نیروهای عرب کارکشتهتر هستند و تواناییهای بیشتری در مبارزه دارند.
ارزیابی کنونی این است که این روند به مشاجرهیی با ترکیه منجر شود که همین حالا هم از اتحاد امریکا با کردها ناخشنود است. رجب طیب اردوغان، رییسجمهور ترکیه وعده داده است که به کردها در شمال سوریه حمله کند و در همین راستا در ماه آگوست عملیات سپر فرات را به اجرا درآورد. هدف اعلام شده عملیات، عقبراندن داعش از مرزهای ترکیه بود اما این عملیات در عمل شیوهیی برای بررسی قدرت کردها محسوب میشد. فکری ایشیک، وزیر دفاع ترکیه این هفته اعلام کرد که نیروهای کشورش احتمالا در مرحله بعدی به دنبال حمله به منبج خواهند بود مگر اینکه امریکا تضمین کند که نیروهای کرد آن منطقه را ترک میکنند. یکی از سربازان نیروهای ویژه امریکایی در این خصوص گفت، امریکاییها پیشتر یک مرتبه مقامات ترکیه را به داخل شهر بردند تا به آنها نشان دهند که نیروهای کرد در آنجا حضور ندارند، اما آنکارا دعوتهای بعدی برای اقدامی مشابه را نادیده گرفته است.
ابو امجد، داروساز 38 ساله که اکنون رهبری شورای نظامی منبج را برعهده دارد و جنگجویان را به برنامه آموزش نظامی امریکایی معرفی میکند، گفت که جنگجویان تحت حمایت ترکیه عمدتا به پاسگاههای تحت نظارت آنها تیراندازی میکنند، اما وی از نیروهایش خواسته است تا با پاسخگویی به این تیراندازیها خطر تحریک نظامی ایجاد نکنند. امجد در ادامه گفت: «در مقایسه با داعش، تهدید بزرگتر ترکیه است.»
یکی دیگر از جنگجویان سوری هم گفته است: «از دیدگاه ما ترکها و داعش یکسان هستند؛ اما ما دستوری برای مبارزه با نیروهای ترکیه و متحدان آنها دریافت نکردهایم!» بسیاری از جنگجویان سوری همچنین ترکیه را مسوول ممانعت از انتقال دارو و قطع آب جاری از رودخانهیی کلیدی که در تامین برق منبج نقش دارد، مقصر میدانند. ابراهیم کفتان، یک مهندس که اکنون برای مقابله با داعش و دفاع از سوریه میجنگد، گفت: «ما میخواهیم ترکیه دست از سر ما بردارد!»