بحرانیتر شدن جهان و ناپدیدی آتشنشان بینالمللی
گروه جهان
بزرگترین بحرانهای 12ماه گذشته جهان در سال2016 میلادی بدتر خواهند شد؛ این نتیجه تحقیقاتی است که محققان در زمینه بزرگترین بحرانهای سیاسی پیشبینی کردهاند. در سال2015 جهان شاهد دو حمله تروریستی در پاریس، زمینلرزه نپال، بزرگترین بحران آوارگان و پناهجویان در 70سال اخیر و تشدید درگیریها میان روسیه و اوکراین بود؛ از این رو پیشبینی میشود که دورنمای سیاسی سال2016 میلادی نیز بیثباتیهای بیشتر در بحبوحه فقدان یک استراتژی جهانی خواهد بود.
روزنامه ایندیپندنت با استناد به گزارشی که
«یان برمر»، محقق ارشد گروه اوراسیا در این موسسه تهیه کرده است، این خطرات را بر شمرده است. از نظر «یان برمر»، خلأ قدرتی به شکل همکاری «پوچ» میان اروپا و امریکا شکل خواهد گرفت که اصلیترین خطر برای ثبات سیاسی در سال2016 است.
همچنین باتوجه به برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در امریکا این سال میتواند سالی پر از تغییر و تحول باشد. پیشبینی دیگر این گزارش آن است که فرد مضحکی چون دونالد ترامپ با وجود برخی نظرسنجیها، بهعنوان رییسجمهور آتی امریکا انتخاب نخواهد شد. این گزارش همچنین معتقد است درگیریهای منطقه و خاورمیانه به این زودیها حل نمیشود. طرفه آنکه در این گزارش رجب طیب اردوغان، تهدیدی برای ترکیه و نیز ثبات منطقه دیده شده است. 10خطر یا ریسک مهم که جهان را در سال2016 تهدید میکند، براساس این گزارش عبارتند از:
10) ترکیه
در سال2016 «رجب طیب اردوغان»، رییسجمهور ترکیه برای تغییر سیستم پارلمانی به سیستم ریاستجمهوری در کشورش تلاش میکند. این تاکتیک سلطهجویانه به سرمایهگذاری در این کشور لطمه خواهد زد. فشار امریکا به ترکیه برای مبارزه با داعش درواقع این کشور را در مقابل حملات این گروه تروریستی ضعیفتر و آسیبپذیرتر خواهد کرد درحالیکه اقداماتی که آنکارا تاکنون علیه داعش صورت داده نتایج خاص و چشمگیری نداشته است.
9) برگزاری تعداد انگشتشماری انتخابات
ترقی ناچیز و کاهش سطح استاندارد زندگی باعث نارضایتی مردم در بسیاری از کشورها شده است اما در سال2016 میلادی تعداد انتخابات اندکی برگزار میشود؛ بنابراین مردم فرصتهای زیادی ندارند تا از طریق آن بتوانند احساسات و نظرات خود را نسبت به دولت بیان کنند. معمولا این مساله منجر به سپری شدن سالی آرامتر میشود اما یان برمر هشدار میدهد که اینبار فرق خواهد داشت. عدم برگزاری انتخابات باعث حضور مردم در خیابانها و غلیان اعتراضات خواهد شد.
8) برزیل
به نظر میرسد برزیل بهعنوان قدرت بزرگ امریکای جنوبی در باتلاق بنبست سیاسی گیر افتاده و نمیتواند به افزایش کسری بودجه خود رسیدگی کند. خواه «دیلما روسف»، رییسجمهوری برزیل بخواهد در سمت خود باقی بماند، خواه از قدرت کنارهگیری کند و میشل تمر، معاونش جانشین او شود؛ به نظر نمیآید که هیچ یک از آنها بتوانند به مشکلات رو به افزایش برزیل کمک کنند.
7) رهبران غیرقابل پیشبینی
در سال2016 میلادی سیاستهای بینالمللی بهخاطر گروه وسیع غیرمعمولی از رهبران که بهخاطر رفتارهای بیثبات و دمدمیمزاجشان شناخته شدهاند، بیثباتتر خواهد شد. در راس این گروه ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، رجب طیب اردوغان، محمد بن سلمان، معاون ولیعهد عربستان سعودی و پترو پروشنکو، رییسجمهوری اوکراین قرار دارند. هفته گذشته باراک اوباما، رییسجمهوری امریکا در مصاحبهیی اذعان کرد که بسیاری از رهبران جهان کاملا عقلشان را از دست دادهاند. در همین حال این گزارش نسبت به درگیریهای بینالمللی بزرگ و مهم به خاطر این چهار رهبر قدرتمند و دردسرساز هشدار میدهد.
6) ظهور تکنولوژیستها
در جایگاه ششم 10خطر سیاسی مهم سال2016 میلادی، نفوذ بازیگران غیردولتی از شرکتهای مطرح انفورماتیک جهان در «سیلیکون ولی» واقع در جنوب سانفرانسیسکو گرفته تا گروههای هکری در حوزه سیاسی قرار دارد. برمر واکنش منفی و مقاومت دولتها در برابر چنین عاملان قدرتمند را پیشبینی میکند که میتواند بازارها را بیثبات کرده و پیامدهای سیاسی عمیقی داشته باشد.
5) عربستان سعودی
همزمان با منزویتر شدن پادشاهی عربستان و درگیری بین اعضای سلطنتی، «گروه اوراسیا» پیشبینی میکند که عربستان در منطقه تهاجمیتر عمل کند.
با به تاج و تخت رسیدن «سلمان بن عبدالعزیز» و نگرانیهای بیشتر نسبت به رقیب منطقهیی یعنی ایران، سناریوی درگیری جدی میان این دو کشور بیش از پیش به واقعیت نزدیک شده است.
4) داعش و دوستان
واکنش به قدرتمندترین سازمان تروریستی در تاریخ جهان اغلب از سوی مخالفان که با یکدیگر اهداف مغایر دارند، بد برنامهریزی شده و نامناسب بوده است. به عقیده تیم «گروه اوراسیا» در سال2016 میلادی ثابت میشود که این مساله غیرقابل جبران است. در راس فهرست اهداف داعش، فرانسه، روسیه، ترکیه، عربستان سعودی و امریکا قرار دارند درحالیکه انتظار میرود کشورهایی که بالاترین تعداد مسلمانان سنی غیرمتحد در خاورمیانه و اروپا را دارند، میتوانند از جانب سنیها احساس خطر کنند.
3) ردپای چین
ظاهرا این روزها تنها کشوری که دارای استراتژی اقتصادی جهانی است، چین است اما هنوز با اطمینان نمیتوان گفت که بخش اعظم درآمدهای جهانی متعلق به پکن است. با این حال برمر میگوید، مهمترین بازیگران بینالمللی برای این مساله آمادگی ندارند یا با اولویتهای چین موافق نیستند.
2) اروپای بسته
آنهایی که یک اروپای باز یا بسته میخواهند، باعث انشقاق آن خواهند شد. برمر پیشبینی میکند که اگرچه اقتصادهای اروپا از شر این مساله جان سالم به در خواهند برد اما تنشها درخصوص اصولی همچون سیاست مرزهای باز اروپا نشان میدهد که بافت اجتماعی و قوانین مرزی اروپا از گزند این تحولات جان سالم به در نخواهند برد. برمر هشدار میدهد که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا از آنچه اکثر مردم فکر میکنند، بسیار محتملتر است.
1) ائتلاف توخالی
همکاری امریکا و اروپا که زمانی مهمترین ائتلاف جهان بود، اکنون پیش از هر زمان دیگری ضعیفتر و کمتر مرتبط هستند. امریکا دیگر به نمایندگی از اروپا مداخله نمیکند و به تقبل مسوولیت برای خاموش کردن تنشهای جهان ادامه نمیدهد. واژه «آتشنشان بینالمللی» که قرار بود در جهان برای مواقع خطر کارایی داشته باشد کموبیش کمرنگ و ناپدید خواهد شد.