اتحادیه جهانی پست
زمانی که بحث از تشکلهای بینالمللی میشود اکثر نگاهها به سمت صنایع بزرگ و تشکلهایی برای هماهنگی آنها میرود درحالی که مساله خدمات برای بخشهای اقتصادی به قدری دارای اهمیت است که نقصان آن میتواند حتی صنایع بزرگ را زمین گیر کند. یکی از بحثهای مهم خدمات پست است که با وجود تمام پیشرفتهای اینترنتی هنوز جایگاه خود را از دست نداده است.
این روزها حملونقل و انجام مبادلات مالی از وظایف جدیدی است که بر دوش پست قرار گرفته و این امر موجب شده تا شرکتهای بینالمللی پستی در دنیا از اهمیت بسیاری برخوردار شوند. بر همین اساس شرکتهای جهانی پستی نیز نیاز به سازمانی دارند تا فعالیتهای این شرکتها را سر و سامانی بخشد. اتحادیه جهانی پست این وظیفه را بر عهده گرفته است.
اتحادیه جهانی پست(Universal Postal Union یا UPU) نخستین انجمن در جهت همکاری بین کارکنان بخش پست و از موسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است. اتحادیه جهانی پست با تصویب معاهده برن در سال ۱۸۷۴تاسیس شد. اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بینالمللی جهانی محسوب میشود.
اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بینالمللی جهانی محسوب میشود. در حدود 5/1میلیارد نفر در سراسر جهان از خدمات مالی مانند تبادلات مالی، نقل و انتقال مالی و خدمات بیمهیی پستهای جهانی استفاده میکنند. این سازمان با بانک جهانی نیز همکاری میکند.
در سال ۱۸۷۸م نام اتحادیه عمومی پستها (General Postal Union) تبدیل به اتحادیه جهانی پست شد. هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود خدمات پستی در سطح بینالمللی است. درحال حاضر ۱۹۲کشور عضو این سازمان هستند. تاکنون سند تاسیس اتحادیه در سالهای ۱۹۶۹م در کنگره پستی جهانی توکیو، ۱۹۷۴م در کنگره پستی جهانی لوزان، ۱۹۸۴م در کنگره پستی جهانی هامبورگ، ۱۹۸۹م در واشنگتن، ۱۹۹۴م در سئول، ۱۹۹۹م در پکن و ۲۰۰۴م در بخارست به دلیل تطابق با تحولات فنی مورد بازنگری قرار گرفته است. مقر اصلی اتحادیه در برن سویس است.
تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد میتوانند عضو اتحادیه جهانی پست شوند. کشورهایی که در سازمان ملل متحد عضو نیستند در صورت تمایل میتوانند درخواست عضویت در اتحادیه جهانی پست دهند و اگر سهچهارم اعضای اتحادیه موافقت کنند، کشور مربوط به عضویت اتحادیه پذیرفته میشود.
در طول قرون ۱۷و ۱۸میلادی مبادلات مرسولات پستی از طریق قراردادهای دوجانبه، بین کشورها صورت میگرفت. این روند در قرن ۱۹میلادی به علت روند رو به توسعه، تجارت و بازرگانی بینالمللی چندان کارآمد نبود و نیاز به تاسیس یک سرویس خدمات پستی جهانی به شدت احساس میشد. از سوی دیگر اصلاحات ملی و داخلی کشورها بر عملیاتی شدن تاسیس این اتحادیه تاثیر فراوانی گذاشت. در انگلستان رولند هیل توانست سیستمی را در پست راه بیاندازد که به وسیله آن مخارج حمل مرسولات پستی باید از پیش پرداخته میشد. در ۱۸۶۳ در ادامه روند اصلاحات مونتگمری بلیر، رییس اداره پست ایالات متحده امریکا کنفرانسی را با دعوت از نمایندگان ۱۵کشور اروپایی و امریکایی در پاریس ترتیب داد. کشورهای شرکتکننده در این کنفرانس حیطه اختیاراتشان بسیار محدود بود و به دلیل عدم وجود یک سازمان بینالمللی پستی صرفاً توانستند چند اصول کلی و عمومی، راجع به موافقتنامههای دوجانبه سرویسهای پستی وضع کنند. هاینریش ون استفان، مدیرکل پست کنفدراسیون آلمان شرقی توانست طرح اتحادیه جهانی پست را تنظیم کند. براساس طرح پیشنهادی او نمایندگان ۲۲کشور در نخستین کنگره پستی جهان که از سوی دولت
سویس تشکیل شده بود، گرد هم آمدند. در ۹ اکتبر ۱۸۷۴ براساس معاهده برن، اتحادیه عمومی پستها تاسیس شد. اعضای این اتحادیه در طول ۳سال به شدت افزایش یافت و به همین دلیل در ۱۸۷۸ عنوان اتحادیه عمومی پستها به اتحادیه جهانی پست تغییر نام یافت.
اتحادیه جهانی پست در فعالیتهای بسیاری همکاری میکند و هدف این اتحادیه افزایش آگاهی در حوزه پستی و نقش مهم پست در جامعه و اقتصاد است. به عنوان نمونه هدف مناسبتهایی مانند روز جهانی پست و مسابقات جهانی نامهنویسی و رویدادهایی مانند نمایشگاههای جهانی پست آن است که پست را در ذهن و قلب مردم ماندگار کند. زبان اتحادیه جهانی پست فرانسوی است. زبان انگلیسی نیز به عنوان زبان دوم این اتحادیه در سال ۱۹۹۴م مورد پذیرش قرار گرفت. اتحادیه جهانی پست با بودجهیی در حدود ۳۷میلیون فرانک سویس اداره میشود.
اتحادیه جهانی پست مشتمل بر ۴ بخش است؛ کنگره از اصلیترین ارکان این اتحادیه به شمار میرود. هر ۴ سال یک بار اعضای اتحادیه جهانی پست در کنگره تشکیل جلسه میدهند. بیست و پنجمین کنگره پستی جهانی در سوم مهر ۱۳۹۱(۲۴سپتامبر ۲۰۱۲) در دوحه برگزار شد. این کنگره از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بطور معمول از تمامی ۱۹۲ کشور عضو اتحادیه جهانی پست در این کنگرهها شرکت میکنند. مهمترین تصمیمات در حوزه پستهای جهانی در این کنگره اخذ میشوند.
از مهمترین قوانین اتحادیه جهانی پست شامل اساسنامه، آییننامه عمومی، قرارداد پستی جهانی و موافقتنامه سرویسهای مالی پستی در کنگره مورد اصلاح و بازنگری قرار میگیرند. این کنگره همچنین وظایف دیگری مانند انتخاب اعضای شورای راهبری و شورای عملیات پستی، انتخاب مدیرکل و معاون مدیرکل دفتر بینالملل اتحادیه، تصویب هزینههای اتحادیه در سالهای قبل از کنگره، تصویب بودجه سالانه اتحادیه و بررسی مسائل مربوط به کمکهای فنی و آموزشی و... را نیز برعهده دارد. یکی دیگر از مهمترین وظایف کنگره، تصویب استراتژی پستی است که بهمنظور تطبیق با تحولات جهانی، اهداف و برنامههایی را برای ۴سال آتی معرفی میکند. استراتژی پستی دوحه (DPS) سند مرجع اتحادیه پستی جهانی در فاصله زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶م بهشمار میرود که با تحلیلهای جامع و رویههای مشورتی، چارچوب کلی فعالیتهای اتحادیه را ترسیم میکند. اهداف اصلی این اتحادیه سازماندهی و کامل نمودن خدمات پستی، ارتقا و توسعه همکاریهای بینالمللی، ارائه کمکهای فنی و نظرهای مشورتی به کشورهای نیازمند عضو اتحادیه، ایفا کردن نقش رابط و میانجیگر بین اعضا، تنظیم و تصویب قوانین برای تبادلات پستی بینالمللی وارائه توصیههایی در جهت برانگیختن سطح رشد در مراسلات و امانات پستی و بهبود کیفیت این خدمات برای مشتریان است.