«تامین امنیت» سوژه داغ این روزهای اروپا

گروه جهان|

فرانسوا اولاند، رییس‌جمهوری فرانسه در بدو ورود به نشست براتیسلاوا گفته است: «همه باید بدانند اگر امریکا تصمیم بگیرد از همکاری نظامی عقب‌نشینی کند ما در اروپا باید بتوانیم از خود دفاع کنیم.» نشست رهبران اروپا در براتیسلاوا اگرچه راه‌حل مشخصی درباره بحران‌هایی چون پناهجویان و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نداشت اما نگرانی آنها درباره وابستگی بیش از حد اروپا به امریکا در حوزه‌های امنیتی را بیش از پیش آشکار کرد.

واشنگتن پست می‌نویسد، رهبران اروپا که درباره چگونگی جلوگیری از فروپاشی بیشتر اروپا عمیقا با یکدیگر اختلاف دارند، حداقل درباره یک مساله هم عقیده هستند؛ افزایش همکاری نظامی و استقلال امنیتی از ایالات متحده. این همگرایی اروپاییان به‌ویژه پس از سخنان دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان که خواستار اصلاح بودجه ناتو شده بیشتر هم شده است.

کشورهای اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر خود را آماده به‌کار بستن اقدامات مشترک نظامی کرده‌اند، اما واکنش کند آنها در طول بحران‌ها همواره مایه انتقاد و اختلاف سران بوده است. این موضوع دشواری تلاش‌های مشترک در اتحادیه اروپا را در اکثر زمینه‌ها نشان می‌دهد. همکاری‌های قوی‌تر میان کشورهای اروپایی می‌تواند ارتش آنها را در برابر قدرت نظامی امریکا تقویت کند و الگوگیری از واشنگتن را در بین کشورهای قاره به بهانه ایجاد نیروی نظامی گسترده برای دفاع از 500میلیون شهروند ساکن در آن، کاهش دهد. ناظران معتقدند، اروپایی که به‌لحاظ نظامی کمتر وابسته است، می‌تواند سیاست خارجی مستقل‌تری از امریکا اتخاذ کند؛ مساله‌یی که به صورت بالقوه، اختلافات در غرب را افزایش داده است.

بحث درباره تقویت همکاری‌های نظامی مورد حمایت گروه از رهبران اروپایی است. رهبران کشورهای اروپای مرکزی که مخالفان اصلی پذیرش مهاجران بوده‌اند از ایده تشکیل ارتش اتحادیه حمایت می‌کنند و هشدار داده‌اند که خروج بریتانیا توان دفاعی قاره را به شکل چشمگیری تضعیف خواهد کرد.

بریتانیا که قوی‌ترین قدرت نظامی در اروپا محسوب می‌شود از مدت‌ها قبل هرگونه گفت‌وگو درباره متمرکز کردن قدرت نظامی اروپا را منع کرده که تا اندازه‌یی دلیل چنین مخالفتی عدم محبوبیت اتحادیه اروپا در بین کشورهای عضو است. فروپاشی اتحادیه جماهیر شوری نیز باعث شده بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا احساس کنند با تهدید نظامی مشهودی مواجه نیستند. طرح‌های پیشنهادی ازجمله طرح مشترک آلمان و فرانسه برای ایجاد یک مرکز متمرکز نظامی در بروکسل، بخشی از نشست‌های گسترده‌یی بود که در پایتخت اسلواکی و با موضوع نحوه مقابله با تردیدهای فزاینده عمومی درباره ارزش‌های اتحادیه اروپا برگزار شد. چنین تلاش‌های نظامی‌ اکنون در حال انجام است که شامل عملیات مقابله با قاچاق انسان در مدیترانه و مقابله با دزدی دریایی در ساحل سومالی است.

مساله امنیت، محور این نشست‌ها را تشکیل می‌داد هرچند هزینه‌های دفاعی در بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا بسیار کمتر از سطح مطلوب سازمان ناتو است.

بر اساس آمار موجود، به غیر از امریکا فقط چهار کشور عضو ناتو مطابق با انتظارات عمل کرده‌اند. این در حالی است که امریکا دو برابر بیشتر از مجموعه همه کشورهای دیگر در این زمینه هزینه کرده است. برخی دیگر از رهبران اتحادیه اروپا نیز طرح‌هایی را برای بهره‌مندی از تجهیزات نظامی و مالکیت مشترک هواپیماهای بدون سرنشین به عنوان تجهیزات کمکی در اروپا ارائه داده‌اند. چنین تلاش‌هایی می‌تواند بازتاب مواضع رهبران دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان امریکایی درباره زیر سوال بردن وابستگی اروپا به کشورشان در مسائل دفاعی باشد.

امنیت زیر سایه اختلاف

رهبران اروپا در نشست اخیر خود برای مخفی کردن اختلافات‌شان، از مزایای ریاضت اقتصادی گرفته تا نقش بروکسل در مقابله با تهدید روسیه و داعش، تلاش چندانی نکردند. پس از این نشست، متیو رنتزی، نخست‌وزیر ایتالیا در صفحه توئیترش نوشت: «این نشست دستاورد چندانی نداشت. تهدیدهایی که اروپا با آن مواجه است بدون تغییر سیاست‌هایش در بخش اقتصادی و مهاجرت فراوان است.»

رهبران اتحادیه اروپا هشدار داده‌اند که اگر این اتحادیه نتواند امنیت شهروندان‌شان را تامین کند ممکن است به سرعت دچار فروپاشی شود. در گذشته چنین تصور می‌شد که شهروندان اروپایی از درگیری‌ها در سوریه دور هستند اما هجوم گسترده آوارگان جنگی سوری و حملات تروریستی نشأت گرفته از تحرکات داعش خلاف آن را نشان داد.

همکاری‌های دفاعی با وجود دیدگاه‌های مختلف در این زمینه احتمالا یکی از موضوعات اختلاف‌انگیز در آینده اروپاست به ویژه با توجه به تعهدات امریکا در قبال امنیت اروپا که از پایان جنگ جهانی دوم بیشترین تردیدها را به بار آورده است. تلاش‌های نظامی اروپا می‌تواند شامل تقویت توانمندی‌های آنها در حوزه‌هایی باشد که تاکنون در آن عقب هستند که شامل سوخت‌گیری دوباره از هواست. آنها در گذشته مجبور به استفاده از کمک نظامی امریکا در این بخش بوده‌اند. کشورهای اتحادیه اروپا همچنین می‌توانند در تبادل اطلاعات و همکاری جهت افزایش آمادگی تیپ‌های نظامی مشترک اروپا برای اعزام فوری به مناطق درگیر شریک شوند. با این حال، الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه نگرانی‌هایی را در کشورهای شرق اروپا برانگیخته است. بحران مهاجرت نیز نشان داد که دفاع از مرزهای اروپا برعهده برخی از ضعیف‌ترین کشورهای عضو آن است. نشست بعدی سران اتحادیه اروپا در اواخر فوریه به مناسبت برگزاری شصتمین سالگرد تاسیس اتحادیه اروپا در رم، پایتخت ایتالیا خواهد بود. این نشست همچنین نخستین بزرگداشتی خواهد بود که بریتانیا در آن شرکت نخواهد کرد. اگرچه سرفصل‌های مطرح شده در براتیسلاوا با شدت بیشتری در رم دنبال خواهد شد اما نمی‌توان انتظار چندانی از آن داشت؛ چراکه این نشست به‌شدت تحت تاثیر فضای انتخاباتی آلمان و فرانسه قرار خواهد گرفت. درصورتی‌که احزاب ضد اروپایی در این انتخابات پیروز شوند شرایط برای پیدا کردن راه‌حل، دشوارتر خواهد شد. در صورتی که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با وجود مخالفت‌ها بتواند قدرت را یک بار دیگر حفظ کند، آن وقت می‌توان امیدوار شد که رنتزی شانسی برای پیگیری «روح براتیسلاوا در رم» خواهد داشت.

مشاهده صفحات روزنامه