کابوس پایانناپذیر بنگاهها در مواجهه با کالای قاچاق
نابودی 100هزار فرصت شغلی در ازای ورود یکمیلیارد دلار کالای قاچاق
گروه بنگاهها
هر ساله در ماههای پایانی سال و آغاز بازارهای خرید نوروزی، روند تسخیر بازارهای ایرانی توسط کالاهای قاچاق شدت بیشتری پیدا میکند و اقلام فراوانی از پوشاک و لوازم خانگی گرفته تا کیف، کفش، گوشیهای موبایل و... راهی ویترین فروشگاههای ایران میشوند تا واحدهای تولیدی کشورمان، کابوسی پایانناپذیر را در مواجهه با کالاهای بینام و نشانی که نه عوارضی پرداخت میکنند و نه هزینههای مالیاتی و گمرکی را متقبل میشوند، پشتسر بگذارند. هرچند شاید باورش سخت باشد، اما حجم دلاری قاچاق کالا در کشورمان آرامآرام با رقم فروش نفت برابری میکند تا به این دلیل ظاهرا ساده، تولیدکنندگان ایرانی قادر به بازاریابی و فروش محصولات تولیدی خود در کشورمان نباشند. مشکلی که سالانه میلیاردها دلار خسارت متوجه کشور میکند و علاوه بر ارزی که بهدلیل دامنههای وسیع قاچاق از ایران خارج میشود، دهها حوزه دیگر نیز تحت تاثیر آسیبهای قاچاق کالا قرار میگیرند.
با یک حساب سرانگشتی هر شخصی میتواند متوجه شود که نتیجه عینی افزایش قاچاق کالا، تعطیلی واحدهای تولیدی است و خروجی تعطیلی واحدها هم مستقیما بیکاری را در جامعه به یک اپیدمی جدی بدل
میکند.
به عبارت روشنتر تمام برنامهریزیهای اجرایی و زیربنایی دولت برای احیای واحدهای راکد در صورتی که برنامهیی اصولی برای خشکاندن ریشههای قاچاق کالا در کشورمان وجود نداشته باشد، یکباره به باد خواهد رفت.
روز گذشته معاون مدیرکل فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اعداد و ارقام تازهیی از میزان قاچاق کالا در کشورمان ارائه کرد که به بهانه آن میتوان پروندهیی را ذیل عنوان «نقش قاچاق کالا در تعطیلی واحدهای تولیدی» باز کرد. در جریان این گزارش، با درکنار هم قرار دادن اظهارات مسوولان مبارزه با قاچاق کالا تلاش شده تا نوری به ابعاد ویرانگر این معضل اقتصادی تابانده شود.
گسترش دغدغه مقابله با قاچاق کالا
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید هر یکمیلیارد دلار کالای قاچاق باعث از بین رفتن بیش از 100هزار فرصت شغلی در کشورمان میشود. اگر 15میلیارد دلار قاچاق کالا از ابتدای سال را فرض قرار دهیم به اعداد و ارقام جالبتوجهی میرسیم که به نظر هشداردهنده میرسند. با یک حساب سرانگشتی مشخص میشود که اقتصاد ایران از ابتدای سال95 تا به امروز بیش از یکمیلیون و 500هزار فرصت شغلی را بهدلیل قاچاق کالا از دست داده است. این درحالی است که تمام تلاشهای دولت باعث ایجاد 700هزار شغل در سال میشود. اما باید ببینیم دیدگاه مسوولان ستاد قاچاق کالا در این خصوص چیست؟
معاون مدیرکل فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز میزان کنونی قاچاق کالا را 15میلیارد و 500میلیون دلار اعلام کرد و میگوید: «واردات هر یکمیلیارد دلار کالای قاچاق 100هزار فرصت شغلی را از بین میبرد.»
عبدالمجید نگارشنژاد دیروز در جریان گفتوگو با ایرنا، افزود: «اکنون 14میلیارد و 500میلیون دلار کالای قاچاق از مبادی قانونی وارد کشور میشود که به معنای حذف یکمیلیون و 450هزار فرصت شغلی است.»
به گفته وی: «قاچاق کالا به کشور بهمثابه هجمه دشمن به خاک کشور است و نقش رسانهها نسبت به حساس کردن این موضوع اهمیت دارد.»
معاون مدیرکل فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: «مبارزه با پیامدهای قاچاق در دو عرصه تقاضا و عرضه رخ میدهد. در بخش عرضه باید کار فرهنگی صورت گیرد و پیوستار فرهنگی برای مبارزه با فساد اقتصادی تنظیم شود. در بحث تقاضا نیز همین رویکرد را داریم. باید برای مردم و مسوولان دغدغه مبارزه با قاچاق کالا پدید آید و این اقدامها، مردمی شود. در سطح تقاضا باید رفتارها نسبت به مصرف کالای قاچاق یا کالاهای خارجی که از مبادی قانونی وارد میشود، تغییر کند.»
وی گفت: مقابلههای فیزیکی با قاچاق کالا مانند آن است که توپی را با فشار زیر آب نگه داریم اما اگر روزنه و علت قاچاق را متوجه شویم نیازی به چنین مقابلهیی نخواهد بود.
نگارشنژاد افزود: با وجود صرف هزینههای زیاد در مبادی، هنوز نتوانستهایم جلو ورود کالای قاچاق مانند گوشی تلفن همراه را بگیریم که در این زمینه، طرحهای تکمیلی مانند شناسهدار کردن تلفن همراه صورت گرفته است.
خطر کالای قاچاق بر سلامت جامعه
معاون مدیرکل فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: «نزدیک به 95درصد کالای قاچاقی که به کشور وارد میشود تاریخ گذشته است.»
نگارشنژاد تاکید کرد «نباید سلامت را فدای ارزان خریدن کرد.»
وی گفت: «تبلیغات برای مقابله با قاچاق کالا باید به باور تبدیل شود و تردیدی نیست موضوعی که به باور برسد به اخلاق تبدیل میشود.»
این مسوول یادآوری کرد: «زنان در خانه برای خرید کالا تصمیمگیر اصلی به شمار میروند و در خانوادهها نقشمحوری دارند، بنابراین باید در زمینه تبلیغات برای مبارزه با قاچاق بین جامعه زنان اقدام بیشتری شود.»
نگارشنژاد گفت: «در مصرف سه مرحله داریم که شامل تمایل به مصرف، تصمیم به مصرف و خرید میشود و بهطور تقریب 80درصد خرید برعهده زنان است.»
به گفته وی، باتوجه به وجود بیش از یکمیلیون و 300هزار دانشآموز و یکمیلیون و 100هزار نفر کادر فرهنگی و 5میلیون دانشجو در کشور، آموزش به این گروهها میتواند در ایجاد بستر فرهنگی برای مقابله با قاچاق کالا موثر باشد.
تولید ادبیات مبارزه با قاچاق کالا
معاون مدیرکل فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: از سال 1381 تاکنون یکمیلیون جلد کتاب در کشور چاپ شده که 185هزار عنوان در مورد قاچاق کالا بوده است.
وی ادامه داد: از 300 هزار پایاننامه نگاشته شده در سال، نزدیک به 40مورد درباره این موضوع است.
نگارشنژاد اضافه کرد: «پارسال در جشنواره فیلم فجر حتی یک فیلم در مورد قاچاق کالا نبود. باید ادبیات مبارزه با قاچاق کالا تولید شود.»
3 دهه سیاست نادرست در بنگاهها
در شرایطی که نگارشنژاد معتقد است جهتگیری مقابله با قاچاق کالا باید از مصرفکننده و بازار عرضه و تقاضا ایجاد شود، علی فاضلی رییس اتاق اصناف ایران از منظر دیگری به بحث ورود کرده و نقش سیاستگذاریهای کلان اجرایی و قانونی را در این زمینه پررنگ ارزیابی میکند. علی فاضلی با اشاره به اینکه سیاستهای نادرست در سالهای گذشته، برخی کارگاههای کوچک را تعطیل کرده است، گفت: «در سه دهه اخیر، سیاستهای نامناسبی در این بخش اجرا شده است.»
فاضلی با اشاره به اینکه در بخش کیف و کفش، لوازم خانگی، پوشاک و لوازم آرایشی و بهداشتی که پرمصرفترین کالاهای جامعه هستند با قاچاق گسترده روبهرو هستیم، گفت: «البته دولت تلاش کرده بخشی از اینها را سامان دهد و قدردان تلاشهایی هستیم که در این مسیر انجام گرفت؛ اما هنوز بسیاری از واحدها مشکلات زیادی دارند.»
رییس اتاق اصناف ایران با اعلام اینکه قاچاق سازمانیافته بیش از ۱۵سال است که در کشور رسوخ کرده، گفت: طی 10سالی که اوج درآمدهای نفتی کشور بود، قاچاق رشد عجیبی پیدا کرد.
علی فاضلی در پاسخ به این پرسش که همچنان کالاهای قاچاق در سطح شهر دیده میشود، چه تمهیداتی در این خصوص دارید، گفت: بحثی درخصوص تعریف قاچاق وجود دارد اما متاسفانه به جای اینکه در موضوع مبارزه با قاچاق به اصل موضوع پرداخته شود، فرعیات مورد توجه قرار میگیرد.
وی با بیان اینکه امکان دارد کالای قاچاق در یک مغازهیی دیده شود اما بدون اینکه ریشهیابی شود به اصناف تهمت میزنند، افزود: «باید این موضوع موردبررسی قرار گیرد که چرا در 10سالی که اوج درآمدهای نفتی یک کشور بود، قاچاق رشد عجیبی پیدا کرد، اما کسی به این موضوع نپرداخته است.»
رییس اتاق اصناف ایران با اشاره به اینکه قاچاق براساس آمار رسمی کشور از 25میلیارد تومان به 15میلیارد تومان کاهش یافته که آمار گمرک آن را تایید میکند، افزود: «ما تعریف درستی از کالای قاچاق نداریم. براساس قانون آن دسته از کالاهایی که دارای برگ سبز گمرکی نیستند قاچاق محسوب میشوند اما برخی به بازار میروند و هرچه کالای خارجی میبینند، تصور میکنند که قاچاق است.»
افزایش توان رقابتی تولید داخلی
در میان این اظهارنظرها، رضا تازیکی مدیر طرح ملی تکاپو هم به این نکته اشاره میکند که سطح تولیدات ایرانی باید به چنان درجهیی از کیفیت برسد که مصرفکننده تولید ایرانی را با اطمینان کامل انتخاب کند. تازیکی با تاکید بر لزوم تمرکز روی مزیتهای تولید داخلی میگوید: «با افزایش توان رقابتی تولید داخلی، میتوانیم قاچاق را از اقتصاد کشور حذف کنیم.»
این مقام مسوول با بیان اینکه حدود ۶۰درصد پوشاک بازار داخل از مبادی قانونی یا قاچاق وارد کشور میشود، گفت: «اکنون تولیدکننده داخلی به بازار نیاز دارد و هدف طرح تکاپو، اتصال تولیدکننده کوچک به تولیدکنندگان بزرگ است.»
مدیر ملی طرح تکاپو گفت: «ایران در صنعت نساجی بیشتر روی کالای خواب و فرش ماشینی متمرکز شده در صورتی که رسته پوشاک ظرفیت بالایی برای توسعه دارد.»
وی، اشتغال کنونی صنعت پوشاک کشور را ۵۵۰هزار نفر اعلام کرد و گفت: «ایران با ۸۰میلیون نفر جمعیت بازار خوبی برای صنعت پوشاک است اما در تولید محدودیت دارد.»
به گفته تازیکی، صنعت پوشاک در جهان بهگونهیی پیشرفت کرده که حتی نرمافزار برش لباس میتواند کار انسان را برعهده بگیرد؛ ۲۰۰ تولیدکننده بزرگ در کشور داریم که میتوانند از این فناوری یاری بگیرند.
وی تعداد واحدهای صنعتی پوشاک در ایران را براساس آمارهای رسمی یکهزار و ۶۰۰واحد ذکر کرد و گفت: «شمار واحدهای تولید پوشاک در کشور به بیش از ۱۰۰واحد نمیرسد.»