رویگردانی خاموش ترامپ از روسیه
گروه جهان
در حالی که به نظر میرسد دونالد ترامپ، رییسجمهور امریکا، در سیاستگذاریهای جدید خود همچون فرمان مهاجرتی یکدنده و لجباز است، اما در مقابل ادعاها مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات اخیر این کشور موضعی تدافعی اتخاذ کرده است. رییسجمهور تازه وارد امریکا در واکنش به مخالفتها و جنجالهای ایجاد شده ناشی از فرمان اجرایی مهاجرتی در ممنوعیت ورود اتباع 7 کشور با عمده جمعیت مسلمان، فرمان مهاجرتی جدیدی را صادر کرد که باز هم با واکنشها و اعتراضهای شدیدی همراه بود و انتظار میرود این فرمان نیز به مثابه فرمان پیشین به چالش کشیده شود. حتی باب فرگوسن، دادستان کل ایالت واشنگتن با انتقاد از فرمان اجرایی جدید علیه اتباع و مهاجران برخی از کشورها اعلام کرد که این دستور ترامپ را به چالش میکشد. اما در میانه همین مناقشات، به نظر میرسد که ترامپ در جبهه مناقشهآمیز دیگر، یعنی تلاشها برای بهبود روابط با روسیه عقبنشینی کرده است؛ اگرچه بهنظر نمیرسد که رییسجمهور علاقه خود را برای تحسین و تمجید همتای خود در کرملین از دست داده باشد.
رویترز مینویسد، کمتر از 6 هفته از روی کارآمدن ترامپ میگذرد و مقامهای امریکایی از کمتر شدن شانس بهبود روابط واشنگتن و مسکو خبر میدهند؛ روابطی که با توجه به رفاقت ترامپ و ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه در جریان کمپین سیاسی ایالات متحده بهنظر فرصت بهبودی داشت.
مشاوران سیاست خارجی ترامپ این روزها مواضعی سختتر علیه روسیه اتخاذ کردهاند و در پی کنارهگیری مایکل فلین، نخستین مشاور امنیت ملی او در ماه گذشته رویکرد ترامپ هم در قبال مسکو در حال تغییر است. مایکل فلین که از حامیان روابط گرمتر با مسکو بود، در هفتههای نخست آغاز به کار دولت ترامپ جای خود را به ژنرال مک مستر داد، کسی که مواضعی جنگطلبانهتر در مقابل روسیه دارد. اما نشانههای دیگری نیز دال بر سختتر شدن رویکرد دولت امریکا در قبال روسیه وجود دارد. دو نفر از مقامهای دولتی به رویترز گفتهاند که دونالد ترامپ پُست مشاور امور روسیه در شورای امنیت ملی را به فیونا هیل، یکی از منتقدان سرسخت پوتین پیشنهاد داده است.
کتاب هیل با عنوان «آقای پوتین عامل نفوذی کاخ کرملین» نگاه کاملا انتقادی به گذشته رهبر روسیه به عنوان افسر سابق سازمان جاسوسی اتحادیه جماهیر شوروی (کگب) دارد. البته هنوز مشخص نیست که هیل سمت پیشنهادی را پذیرفته است یا خیر.
علاوه براین، فشارها از سوی همقطاران جمهوریخواه ترامپ در کنگره نیز افزایش پیدا کرده است؛ همقطارانی که فاصله بسیار زیادی با وعدههای انتخاباتی ترامپ در قبال پوتین دارند. این فشارها را نگرانی متحدان اروپایی نیز تشدید میکند. کسانی که گذشته از سیاستهای اقتصادی ترامپ، بهشدت نگران تساهل و تسامح احتمالی رییسجمهوری جدید امریکا در قبال ضمیمه شدن جزیره کریمه به روسیه هستند.
تحلیلگران در بررسی موانع جدید در مسیر ایجاد روابط حسنه با روسیه به وقایعی اشاره میکنند که طی چند ماه اخیر جارد کوشنر، داماد رییسجمهور، جف سشنز، دادستان کل و سایر اعضای تیم ترامپ را در برگرفته است. در چند هفته اخیر جنجال گستردهیی بر سر ارتباط تیم رییسجمهور فعلی امریکا با مقامات روسی به پا شده و قرار است که تحقیقات جامعی در این باره انجام شود. این تحقیقات رو به گسترش که اکنون بر جف سشنز و تماسهای او با سفیر مسکو در واشنگتن تمرکز یافته، درخواستها برای گسترش تحقیقات درباره احتمال دخالت مسکو در انتخابات و تاثیر بر نتایج آن را هم افزایش داده است.
متیو رویانسکی، کارشناس مسائل روسیه در اندیشکده ویلسون در این باره میگوید: «در حال حاضر درباره روسیه، تنش بسیاری در ساختار سیاسی امریکا شکل گرفته و به همین دلیل ترامپ نه راه پیش دارد و نه راه پس. شاید به همین دلیل است که رییسجمهوری امریکا هنوز سیاست خود در قبال روسیه را اعلام نکرده است.» به گفته رویانسکی، اکثر نشانهها حاکی از آن است که تغییر چندانی در روابط میان این دو کشور ایجاد نخواهد شد، روابطی که در حال حاضر به پایینترین سطح خود رسیده است.
امریکاییها در این باره حتی تلاش کردهاند که به متحدان اروپایی خود اطمینان دهند. به عنوان مثال، جیمز متیس در مقام وزیر دفاع ترامپ تلاش کرد تا در دیدار ماه گذشته خود با سران اروپایی آنها را مطمئن کند که واشنگتن در آیندهیی نزدیک هیچ همکاری نظامی با روسیه نخواهد داشت. در همین حال نیکی هیلی، نماینده امریکا در سازمان ملل نیز طی هفته گذشته اقدام روسیه در استفاده از حق وتوی خود برای حفاظت از دولت سوریه در مقابل قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را محکوم و تاکید کرد که سازمان ملل الحاق کریمه به روسیه را به رسمیت نمیشناسد.
واقعیت این است که استقبال ترامپ از روابط نزدیکتر با روسیه و تاکید بر این مساله طی کمپین انتخاباتیاش بهویژه در بخش مبارزه با تروریسم در میان مقامات فعلی و سابق امریکایی این نگرانی را ایجاد کرد که ترامپ شاید منافع امریکا را درمقابل همکاریهای اطلاعاتی و نظامی علیه گروههایی چون داعش مبادله کند. اما اکنون لحن ترامپ در مقابل روسیه نسبت به آنچه در روزهای کمپین مطرح میشد بسیار تغییر کرده است؛ زمانی که او پوتین را به عنوان رهبری قدرتمند تحسین میکرد و رییسجمهور روسیه نیز به تعریف کردن از او میپرداخت. ترامپ در کنفرانس خبری اواسط فوریه خود گفت که «برای همکاری با روسها بسیار مشتاق است اما ممکن است نتواند با پوتین کنار بیاید.» به نظر میرسد که اروپاییها تاحدودی متوجه تغییر رویکرد ترامپ در برابر روسیه شدهاند. یک مقام اروپایی که خواسته نامش فاش نشود به خبرنگاران گفته است: «متوجه تغییر مواضع دولت ترامپ شدهایم و اکنون تلاش داریم تا مطمئن شویم که هیچ مبادله بزرگی میان امریکا و روسیه با ایده انجام یک معامله بزرگ در حوزه سیاسی و نظامی مطرح نباشد. به نظر میرسد تحلیلها و مواضع دولت فعلی امریکا نسبت به دو یا سه ماه گذشته بسیار به مواضع ما نزدیکتر شده است.»