نسل پنجم ارتباطات از شناخت تا تخیل
گروه بنگاه‌ها|
باید دید آیا نوکیا می‌تواند انقلاب نسل پنج را همراه با کشورهای توسعه‌یافته به ایران نیز بیاورد؟
شبکه نسل پنج یا G5 چیست؟ پس از نسل دوم تفاوت نسل در شبکه تلفن همراه به‌طور عرفی بر اساس میزان سرعت جابه‌جایی دیتا (یا باز هم به صورت عرفی سرعت اینترنت) است که شبکه می‌تواند در اختیار مشترک قرار دهد. به‌طور خلاصه حداکثر سرعت سیم‌کارت G3 برای سرویس‌دهنده‌های خوب تا ۴ مگابیت بر ثانیه بوده است. پیاده‌سازی‌های نخستین نسل چهارم این سرعت را تا ۴۰ مگابیت برثانیه پشتیبانی می‌کرد. این سرعتی است که در حال حاضر در اغلب نقاط ایران با G4 قابل دستیابی است. اواخر سال 94 بود که همراه اول ارائه اینترنت نسل 4.5 یاAdvanced LTE را آغاز کرد و پس از آن ایرانسل نیز به ارائه نسل 4.5 روی آورد. در این سرویس سرعت‌هایی تا ۲۰۰ یا ۳۰۰ مگابیت برثانیه باید در اختیار مشترکان قرار بگیرد. در حالی که در تست‌های مختلف سرعت توسط کاربران ایرانی منتشر شده به ندرت سرعت‌های بالای ۶۰ مگابیت برثانیه قابل مشاهده است.
تصویر تمثیلی اینتل از فضایی که 5G در زندگی روزمره ایجاد می‌کند
نسل پنج یا G5 اما یک کف سرعت مشخص دارد. سرعت انتقال داده در این نسل باید حداقل یک گیگابیت بر ثانیه باشد. هرچند بعضی از تخمین‌ها از سرعت تجاری ۲۰ گیگابیت برثانیه حکایت دارد. تفاوت نسل‌های اینترنت موبایل تنها در سرعت خلاصه نمی‌شود. یکی دیگر از شاخص‌های مورد اشاره Latency یا بازه زمانی تاخیر پیش از انتقال دیتاست که طبق استانداردهای منتشر شده باید به یک‌هزارم ثانیه کاهش یابد. در حال حاضر این تاخیر در شبکه‌های تلفن همراه ایران معمولا ۲۰ تا ۲۰۰ هزارم ثانیه است. یک تفاوت نامحسوس دیگر در نسل پنجم به نسبت نسل فعلی اتصال همزمان سیم‌کارت به چند دکل است و در حال حاضر سیم‌کارت‌ها تنها با اتصال به یک دکل به اینترنت وصل می‌شوند. در استانداردهای منتشر شده سیم‌کارت‌های نسل پنجم باید به دکل‌های متعدد (مثلا ۴ دکل) به‌صورت همزمان متصل شوند تا بتوانند ارتباط دیتای باکیفیت و سرعت بسیار بالا را فراهم آورند. نسل پنجم به‌طور خلاصه دنیای تازه‌یی خلق می‌کند دنیای بسیار متصل، جایی که اینترنت دیگر در وب و اپ‌های موبایل خلاصه نمی‌شود و دامنه کاربرد آن به اشیاع، خانه‌ها، دفاترکار و شهرهای هوشمند می‌رسد. بسیاری معتقدند به‌کارگیری نهایی خودروهای بدون راننده بدون اجرایی شدن G5 ممکن نیست چرا که در عمل این خودروها باید با علائم ترافیکی و سایر خودروها به‌طور همزمان متصل باشند.
پیاده‌سازی عملی 5G
شبکه نسل پنج هنوز در هیچ کشوری و توسط هیچ اپراتوری در دنیا به‌صورت عمومی پیاده‌سازی نشده است. نوکیا درحال حاضر پرچمداری است که امکان پیاده‌سازی نسل پنج را به‌صورت کامل به اپراتورهای تلفن‌همراه ارائه می‌دهد. نوکیا در اکتبر ۲۰۱۶ قرارداد ارائه نخستین شبکه 5G در کره جنوبی را به امضا رساند و مراحل اجرایی آن را آغاز کرد.
تست سرعت G5 توسط نوکیا در کره‌جنوبی
در کره‌جنوبی، امریکا و ژاپن نسل پنج در بعضی شهرها و مناطق به‌صورت آزمایشی ارائه شده است. AT&T سرویس جدیدی با عنوان G5 Evolution ارائه می‌دهد که البته باید دقت کرد این تنها یک نام تجاری است و سرعت این شبکه در تست‌های صورت گرفته تا نزدیکی یک گیگابیتز رفت اما به رکورد لازم برای اینترنت G5 نرسید.
در میان تمام کشورها هنوز هیچ کشوری به G5 نرسیده اما مطابق خبری در فایننشیال تایمز، همین چند روز پیش (جولای ۲۰۱۷) شرکت تلکام موبایل ایتالیا قراردادی با کشور کوچک «سان‌مارینو» به امضا رساند که طبق آن این کشور ۳۲ هزارنفری واقع شده در شرق ایتالیا نخستین کشور جهان خواهد بود که به شبکه G5 مجهز می‌شود و احتمالا از آن به عنوان جاذبه‌یی برای جذب توریست استفاده خواهد کرد.
نسل 5 در ایران
نخستین اخباری که از ورود اینترنت نسل پنج به ایران وجود دارد، مربوط به گفت‌وگوی محمد خوانساری رییس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با خبرگزاری مهر است که در دی‌ماه سال ۱۳۹۳ خبر از ورود G5 به ایران در 6ماه آینده داده بود. ناگفته پیداست که این ادعا حتی در بعد کاربرد آزمایشگاهی G5 نیز بی‌اساس بوده است.
اما پس از این تاریخ و آنچنان که اخبار منتشر شده حکایت دارند، این پژوهشگاه در سال ۹۵ با پشتیبانی همراه اول اقدام به معرفی پروژه‌های مختلف مطالعاتی و برگزاری سمینار برای زمینه‌چینی در استفاده و پیاده‌سازی و ابعاد مختلف G5 کرده است. اطلاعات بیشتر در این زمینه در آدرس: http://5g. itrc.ac.ir در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد. نگاهی به فعالیت سه اپراتور تلفن همراه برای پیاده‌سازی 5G جالب توجه است.
همراه اول و 5G
همراه اول جز همکاری گسترده با پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برای مطالعه در زمینه 5G، در اقدامی که توسط بسیاری از کارشناسان حوزه فناوری مورد استقبال قرار گرفت در تیرماه سال جاری با شرکت نوکیا تفاهمنامه همکاری برای ارائه و پیاده‌سازی نسل پنج به امضا رساند. قراردادی که چنانچه دو طرف به آن پایبند بمانند، می‌تواند خیال مشترکان این اپراتور را از دسترسی به اینترنت نسل پنج با کیفیتی بالا تا حد زیادی راحت کند.
امضای تفاهمنامه ارائه 5G در ایران بین همراه اول و نوکیا، ایرانسل و 5G
ایرانسل بدون آنکه در بخش‌های تحقیقاتی مشارکت آشکاری داشته باشد، چند روز پیش به ناگهان اعلام کرد که بخشی از زیرساخت شبکه نسل پنج خود را افتتاح کرده است. این خبر با سوءظن فراوان همراه شد، چراکه ایرانسل هنوز توانایی لازم برای ارائه اینترنت نسل 4.5 را به کل مشترکان خود در کشور ندارد و طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی این شرکت تنها ۲۲۷ شهر از این امکان برخوردارند. مشخص نیست وضعیت کیفیت و پوشش در این شهرها چه باشد. از سوی دیگر با سرعت متوسط زیر ۲۰ مگابیت بر ثانیه عملا سرعت این شبکه در کف نسل چهار مانده و با توجه به کمبود دکل‌های نسل چهار، بعید است ایرانسل توانایی نصب دکل‌های لازم برای 5G را حتی در سال‌های آینده داشته باشد.
این بدبینی زمانی بیشتر می‌شود که به سخنان مدیرکل طراحی و بهینه‌سازی هسته شبکه ایرانسل در حضور وزیر ارتباطات دقت کنیم که در مورد شریک خارجی ایرانسل در بخش فنی 5G گفته است: «این پروژه با همکاری یکی از تامین‌کنندگان تجهیزات ارتباطی که بیشترین سهم بازار این تجهیزات را در جهان در اختیار دارد به بهره‌برداری رسیده است. این شرکت تامین‌کننده تجهیزات معتقد است؛ هسته شبکه ابری مبتنی بر NFV/SDN ایرانسل، از لحاظ بار ترافیکی بزرگ‌ترین پروژه این شرکت در جهان تاکنون است.»این گفته مدیرکل ایرانسل به این معناست که نه تنها هویت شریک این شرکت شناخته شده نیست بلکه احتمالا شرکت مطرحی در زمینه فناوری نسل پنج محسوب نمی‌شود چرا که بزرگ‌ترین مشتری آن ایرانسل است.
رایتل و 5G
رایتل که به لطف امتیاز انحصاری در سال ۸۸ توانست نخستین ارائه‌دهنده G3 در کشور باشد هنوز فعالیت خاصی در زمینه نسل پنج از خود نشان نداده و با توجه به نیاز G5 به شبکه گسترده و دکل‌های فراوان می‌توان پیشاپیش رایتل را آخرین بازیگر نسل پنج ایران دانست. با توجه به شرایط کلی پیاده‌سازی نسل پنج در دنیا و توجه به وضعیت فعلی سرعت اینترنت موبایل و کیفیت پایین خطوط LTE ایران پیش‌بینی نمی‌شود نسل پنج در زمانی زودتر از 5-4 سال آن‌هم به‌صورت محدود در ایران قابل دستیابی باشد. تنها نقطه روشن در این زمینه اراده دولت برای افزایش سرعت اینترنت و حضور نوکیا در کنار یکی از اپراتورهاست، باید دید آیا نوکیا می‌تواند انقلاب نسل پنج را همراه با کشورهای توسعه یافته به ایران نیز بیاورد؟
تلفن همراه در ایران ۲۳ ساله شد
روز پنجشنبه ۱۹مرداد ۱۳۹۶، سیم‌کارت در کشور ۲۳ساله می‌شود. به گزارش «تعادل» به نقل از اداره کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران، ۱۹ مرداد ۱۳۷۳، با واگذاری ۴ سیم‌کارت به کارکنان نهاد ریاست‌جمهوری، عرضه سیم‌کارت تلفن همراه در ایران رسما آغاز شد.
بهره‌برداری از نخستین فاز شبکه تلفن همراه کشور، در مرداد سال ۱۳۷۳ در شهر تهران با ۲۴ سایت BTS و با ظرفیت ۹۲۰۰ شماره آغاز شد. به‌دنبال استقبال غیرمنتظره و بی‌نظیر مردم از این پدیده، شرکت مخابرات ایران درصدد گسترش پوشش آن از تهران به کل کشور بر آمد. بنابراین با توجه به نیاز و تقاضای مردم به این پدیده، فعالیت‌هایی متناسب با جهت‌گیری جهانی برای توسعه شبکه تلفن همراه در اهداف عالی مجموعه مخابرات کشور صورت گرفت.
در ادامه این برنامه هیات وزیـران بنا بـه پیشنهـاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اساسنامه شرکت ارتباطات سیار را با سرمایه ۲۰۰۰میلیارد ریال تصویب کرد و کلیه وظایف امور ارتباطات سیار شرکت مخابرات ایران به شرکت ارتباطات سیار ایران واگذار شد.
با جدی شدن خصوصی‌سازی صنعت مخابرات کشور و اهمیت حضور در بازار رقابت تجاری، این شرکت از سال ۱۳۸۶، دارای «نام (همراه اول)»، «نشان (دو حلقه)»، «رنگ (فیروزه‌یی و نارنجی)» و «شعار (هیچ‌کس تنها نیست) » تجاری وی‍ژه خود شد.
همچنین در سال ۱۳۸۹ پس از خصوصی شدن شرکت مخابرات ایران، این شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل شد. شرکت ارتباطات سیار ایران در ۲۸ آذر ۱۳۸۹، 5 درصد سهام (معادل ۱۰۳میلیون سهم) خود را در فرابورس عرضه کرد. روز ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ نماد همراه اول در بازار بورس بازگشایی شد و این شرکت از آن سال در بازار بورس حضور دارد.
هم‌اکنون شرکت ارتباطات سیار ایران که تنها برنده طرح ترابرد‌پذیری شماره‌های تلفن همراه کشور است، با بیش از ۸۹ میلیون سیم‌کارت واگذار شده در ۱۲۴۵ شهر (۱۰۰درصد شهرها) و حدود ۴۳ هزار روستا (۸۶.۹ درصد روستاها) و بیش از ۷۰هزار کیلومتر از جاده‌های کشور، ۹۶.۵ درصد پوشش جمعیتی کشور را تحت پوشش دارد. ضریب نفوذ اپراتور اول ۸۴.۲ درصد و ارتباط رومینگ بین‌الملل آن با ۲۷۰ اپراتور در ۱۱۲ کشور جهان برقرار است. همراه اول، علاوه بر اینکه پیشتاز عرضه سیم‌کارت در کشور بوده است، با نوسازی مداوم شبکه خود، به‌روزترین تجهیزات شبکه تلفن همراه کشور را نیز داراست.
همراه اول به‌عنوان بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه کشور در هر دو حوزه مکالمه و دیتا، مجوز ارتقای پروانه ارائه خدمات تلفن همراه به نسل ۳ و نسل‌های بالاتر را در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۹۳، دریافت کرد و اکنون با گذشت کمتر از ۳ سال، تعداد ۱۰۴۲ شهر و ۹۷۰ روستا به شبکه نسل ۳ و ۷۱۰ شهر تحت پوشش شبکه نسل ۴ و 4.5 همراه اول قرار دارند.
علاوه بر این، اپراتور اول در 4 سال گذشته، در ارزیابی رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) که براساس استاندارد EFQM صورت می‌گیرد، رتبه اول اپراتورهای تلفن همراه کشور را برای خود حفظ کرده است.
