جابه‌جایی روزانه 10هزار میلیارد تومان پول بین بانک‌ها

متوسط نرخ سود بین بانکی 18.6درصد

گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|

در سال گذشته در بازار بین بانکی 30میلیون و 956هزار و 920 معامله به ارزش 3095 هزار و 715میلیارد تومان انجام شده که متوسط نرخ سود آن 18.62‌درصد بوده و روزانه بیش از 10هزار میلیارد تومان بین بانک‌ها معامله انجام شده است.

به گزارش «تعادل» با توجه به سهم 1400هزار میلیارد تومانی تراکنش‌های بانکی، سهم چک‌های عادی و رمزدار نیز حدود 1700میلیارد تومان بوده است و در مجموع بانک‌ها نزدیک به 3100هزار میلیارد تومان معامله بین بانکی انجام داده‌اند و روزانه به‌طور میانگین 10هزار میلیارد تومان جابه‌جایی وجه بین بانک‌ها انجام شده است.

در کنار این معاملات بین بانکی، گاهی تعدادی از بانک‌ها با کمبود منابع مواجه می‌شوند و در نتیجه از سایر بانک‌ها تسهیلات به نرخ‌های روز بازار بین بانکی دریافت می‌کنند و برخی بانک‌ها تسهیلات‌گیرنده و تعدادی دیگر از بانک‌ها تسهیلات‌دهنده محسوب می‌شوند که معمولا بانک‌های خصوصی جزو بانک‌های دریافت‌کننده و بانک‌های تخصصی و دولتی جزو بانک‌هایی هستند که سپرده یا تسهیلات به بانک‌های دیگر پرداخت می‌کنند.

از این رو، بانک مرکزی در سال‌های اخیر تلاش کرده که با حضور موثر خود و تبدیل اضافه‌برداشت بانک‌ها به خط اعتباری ارزان‌قیمت، نرخ بازار بین بانکی را کاهش دهد و در نتیجه در سال‌های اخیر به تدریج از نرخ بازار بین بانکی کاسته شده است. طبق اعلام بانک مرکزی، نرخ سود معاملات بازار بین بانکی در سال 1388 معادل 15.5درصد، 1389 معادل 14.4درصد، 1390 معادل 18.2درصد، 1391 معادل 21.4درصد، 1392 معادل 23.2درصد، 1393 معادل 27درصد، 1394 معادل 24.47‌درصد و در سال 1395 معادل 18.62‌درصد بوده است.

 سهم 40درصدی تراکنش‌ها

بر اساس برآوردهای صورت گرفته متوسط هر تراکنش بین بانکی به 85هزار تومان رسیده و عملیات بانکی نشان می‌دهد که در سال 95 مبلغ تراکنش‌ها بیش از 1383هزار میلیارد تومان بوده که این جابه‌جایی پول از طریق بیش از 12میلیارد و 578میلیون تراکنش انجام شده است.

علاوه بر این 12میلیارد تراکنش و سهم 1383هزار میلیارد تومانی آن که معادل 40‌درصد کل عملیات بین بانکی است، مبلغ چک‌ها، چک‌های رمزدار و سایر معاملات پایا و... نیز معادل 1700هزار میلیارد تومان بوده است.

 سهم بانک‌های دولتی بیش از خصوصی

بانک‌مرکزی گزارش عملکرد بازار بین بانکی ریالی سال ۹۵ را معادل ۳۱هزار و ۴۰۳ فقره معامله به ارزش 3095میلیارد تومان با محدوده نرخ سود ۱۶ تا ۲۸‌درصد با میانگین نرخ سود 18.62‌درصد اعلام کرد. سهم بانک‌ها از سپرده‌گذاری در سال ۱۳۹۵ در بخش بانک‌های خصوصی (غیردولتی و خصوصی شده) 1460هزار میلیارد تومان با سهم ۴۷‌درصد و میانگین نرخ سود 19.58‌درصد بوده است.

همچنین سهم بانک‌های دولتی از سپرده‌گذاری 1624هزار میلیارد تومان با سهم سپرده‌گذاری ۵۲‌درصد و میانگین نرخ سود 18.05‌درصد بوده است، این عدد برای موسسات اعتباری در بخش حجم سپرده‌گذاری 106.762میلیارد ریال بوده که سهم سپرده‌گذاری صفر‌درصد و میانگین نرخ سود 19.73‌درصد بود.

 سهم بانک‌ها از سپرده‌پذیری در سال ۱۳۹۵

حجم سپرده‌پذیری بانک‌های غیردولتی 1361هزار میلیارد تومان و با سهم ۴۴درصدی و میانگین 19.14درصد بوده؛ البته این رقم در بانک‌های خصوصی شده معادل 946هزار میلیارد تومان با سهم ۳۱‌درصد و میانگین نرخ 18.62‌درصد اعلام شد.

 در مجموع حجم سپرده‌پذیری در بانک‌های خصوصی معادل 2307هزار میلیارد تومان معادل ۷۵‌درصد با میانگین نرخ سود 18.85‌درصد بوده است. همچنین سهم بانک‌های دولتی از سپرده‌پذیری در بانک‌های دولتی 735هزار میلیارد تومان با سهم ۲۴ درصدی و میانگین نرخ سود 18.06‌درصد بوده این رقم برای موسسات اعتباری معادل 519.497 میلیارد ریال معادل 2درصد با میانگین 19.6‌درصد اعلام شد.

بر اساس اعلام بانک مرکزی، مجموع معاملات بازار بین بانکی ریالی در سال گذشته در فروردین ماه 218هزار میلیارد تومان برای ۲۲روزکاری با نرخ 18.88‌درصد بوده؛ البته متوسط معاملات روزانه در ماه نخست سال معادل 99.389 بوده است.

همچنین حجم معاملات در اردیبهشت ماه 296هزار میلیارد تومان برای ۲۴روز کاری با نرخ 17.7‌درصد بوده است و متوسط معاملات روزانه نیز معادل ۱۲۳۶۳هزار میلیارد تومان بود.

آمارها نرخ معاملات در خردادماه را 17.89‌درصد برای ۲۵روز کاری، تیرماه 17.88درصد برای ۲۴روز کاری، در مردادماه 18.82‌درصد برای ۲۵روز کاری، در شهریورماه 18.92‌درصد برای ۲۵روز کاری، در مهرماه 19.06‌درصد برای ۲۳روز کاری، در آبان‌ماه 19.03درصد برای ۲۵روز کاری، آذرماه 18.97‌درصد برای ۲۳روز کاری، دی‌ماه 18.97‌درصد برای ۲۵ روزکاری، بهمن‌ماه 18.99‌درصد برای ۲۵روز کاری و اسفندماه 19.24‌درصد برای ۲۴روز کاری نشان می‌دهد.

در مجموع نرخ معاملات بازار بین بانکی برای ۲۹۰ روز کاری معادل 18.62‌درصد بوده است.

 مقایسه عملکرد بازار طی سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵

همچنین معاملات این بازار از 22.975 فقره به ارزش 2171هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۴ به رقم 31.403 فقره به ارزش 3095 هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۵ رسید به این ترتیب تعداد و ارزش معاملات به ترتیب 36.7 و 42.6‌درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است. اما نرخ مرجع معاملات 23.9درصد کاهش را نشان می‌دهد.

 عملکرد بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی در سال ۹۵

بانک مرکزی جهت اعمال سیاست‌های پولی و کنترلی نرخ سود بازار بین بانکی ریالی در سال ۹۵ مداخله فعالانه‌یی در بازار بین بانکی داشته است و به دلیل ماهیت متفاوت سپرده‌گذاری‌های بانک مرکزی به لحاظ مدت و نرخ سود هدایتی معاملات بانک مرکزی از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است. آمار سهم بانک‌ها از سپرده‌گذاری بانک مرکزی حجم سپرده‌پذیری بانک‌های غیردولتی را ۵۶هزار میلیارد ریال با 31.15درصد و میانگین 18.21‌درصد نشان می‌دهد.

همچنین این رقم در بانک‌های خصوصی شده معادل 120هزار و ۲۰۰میلیارد ریال معادل 67.08‌درصد با میانگین 18.51‌درصد بوده است. بر همین اساس در مجموع جمع سهم بانک‌های خصوصی از سپرده‌گذاری بانک مرکزی در این سال معادل 171.200میلیارد ریال و معادل 98.33‌درصد با میانگین 18.41‌درصد بوده است.

سهم بانک‌های دولتی نیز از سپرده‌گذاری بانک مرکزی 3هزار میلیارد ریال با 1.67‌درصد و میانگین نرخ ۱۸‌درصد بوده است.

بر همین اساس در مجموع سهم بانک‌ها از سپرده‌گذاری بانک مرکزی در این سال معادل ۱۷۹هزار و ۲۰۰میلیارد ریال با 100درصد سپرده‌پذیری و با میانگین نرخ 18.41‌درصد بود. البته ناگفته نماند که مدت سپرده‌گذاری بانک مرکزی بر خلاف سایر بانک‌ها که عمدتا به صورت یک‌شبه است به صورت یک هفته، 3ماهه، 4ماهه، 6ماهه و 9ماهه است.

 نرخ میانگین از سال ۱۳۸۸ تا پایان ۱۳۹۵

 بر این اساس، سهم بانک‌ها از سپرده‌گذاری در سال 1395 در بخش بانک‌های خصوصی (غیردولتی و خصوصی شده) 1460هزار و 819میلیارد تومان با سهم 47‌درصد و میانگین نرخ سود 19.58‌درصد بوده است.

همچنین سهم بانک‌های دولتی از سپرده‌گذاری 1624هزار و 219میلیارد تومان با سهم سپرده‌گذاری 52‌درصد و میانگین نرخ سود 18.05‌درصد بوده است، این عدد برای موسسات اعتباری در بخش حجم سپرده‌گذاری 106.762 میلیارد ریال بوده که سهم سپرده‌گذاری صفر‌درصد و میانگین نرخ سود 19.73‌

درصد بود.  حجم سپرده‌پذیری بانک‌های غیردولتی 1361هزار و 86میلیارد تومان و با سهم 44درصدی و میانگین 19.14‌درصد بوده؛ البته این رقم در بانک‌های خصوصی شده معادل 946هزار و 812 میلیارد تومان با سهم 31‌درصد و میانگین نرخ 18.62‌درصد اعلام شد.

در مجموع حجم سپرده‌پذیری در بانک‌های خصوصی معادل 2307هزار و 898میلیارد تومان معادل 75‌درصد با میانگین نرخ سود 18.85‌درصد بوده است.

 همچنین سهم بانک‌های دولتی از سپرده‌پذیری در بانک‌های دولتی 735هزار و 866میلیارد تومان با سهم 24درصدی و میانگین نرخ سود 18.06‌درصد بوده این رقم برای موسسات اعتباری معادل 519.497 میلیارد ریال معادل 2درصد با میانگین 19.6‌درصد اعلام شد.