چین پیروز تمام‌قد بریکس
گروه جهان
نهمین نشست گروه بریکس با حضور رهبران چین، روسیه، برزیل، هند و آفریقای‌جنوبی در شهر شیامن چین آغاز شد. گفته شده، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند پس از توافق دهلی و پکن در خصوص عقب‌نشینی نیروهای دو کشور از منطقه مرزی مورد مناقشه «دوکلم» تصمیم گرفته تا در نشست سه روزه بریکس شرکت کند. پیش از این قرار بود راجنات سینگ وزیر کشور هند به نمایندگی از مودی به شیامن برود.
گروه بریکس نخستین‌بار سال 2010 در آفریقای‌جنوبی شکل گرفت و کشورهای عضو آن 50درصد رشد اقتصادی دنیا، 43درصد جمعیت جهان، 20درصد از سرمایه‌گذاری و 15درصد از تجارت جهان را در اختیار دارند.
فوربس می‌نویسد: روسیه زمانی ابرقدرت جهان بود. این کشور حالا هم یک قدرت بزرگ نفتی است و البته یک قدرت هسته‌یی است. اما چین فراتر از همه این القاب و عناوین به مراتب بیشتر از روس‌ها بر اقتصاد جهان نفوذ دارد. برزیل چطور؟ حباب اقتصادی در برزیل برای سال‌ها این تصور را ایجاد کرده بود که برازیلیا قرار است با گذر از مکزیک که یکی از بازارهای وارداتی مهم ایالات متحده است، رهبری امریکای لاتین را برعهده بگیرد. برزیل به مراتب از بازار مکزیک متنوع‌تر بوده و هست؛ آنها تقریبا به هیچ کشوری وابستگی اقتصادی نداشتند. اما این حباب اقتصادی ترکید و قدرت خرید مردم برزیل کاهش یافت. برزیل حالا در بازارهای نوظهور جایی عقب‌تر از چین ایستاده است. وضعیت تولید ناخالص داخلی دو کشور هم تقریبا همین‌طور است. صنایع غذایی چین رشد کرده و این کشور حالا بیش از هر جای دیگری در دنیا میلیاردر دارد. حالا زمانی که رهبران برزیل، روسیه، هند و آفریقای‌جنوبی در شیامن چین گردهم می‌آیند کاملا بر همگان روشن است که چین قرار است ریاست این گروه را برعهده داشته باشد زیرا:
- روسیه به چین نیاز دارد چرا که در یک جنگ بی‌پایان با غرب حضور دارد. چین و روسیه در دو چیز مشترک هستند: «عرضه کالا و تقاضا» و «اشتیاق به ایجاد دنیایی چند قطبی». البته برای ولادیمیر پوتین دومی به مراتب مهم‌تر است؛ زیرا هر قدر که چین در تعاملات اقتصادی در هم تنیده خود با ایالات متحده درگیر است، روسیه در حوزه اقتصادی به اروپا وابستگی دارد.
- برزیل هم به چین نیاز دارد چرا که منبع تمام سویا و سنگ‌آهنی است که وارد برزیل می‌شود. نقش صنایع کشاورزی برزیل در بهبود چرخه اقتصادی این کشور حیاتی است و این در حالی است که تنها دوچهارم از این صنایع نسبتا جوان هستند. ماه مه بود که چین و برزیل درباره ایجاد یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با هدف افزایش ظرفیت تولیدات کشاورزی توافق کردند. بودجه اولیه این صندوق 20میلیارد دلار است. اغلب پروژه‌هایی که قرار است، توسط این صندوق تامین مالی شود در برزیل قرار ندارد (نه چین) . میشل تمر رییس‌جمهوری برزیل که برای حضور در نشست بریکس به چین رفته، می‌خواهد چینی‌ها را قانع کند که فرودگاه‌هایی را در برزیل خریداری کنند. تمر همچنین به‌دنبال ترغیب چینی‌ها برای حضور و مشارکت بیش از پیش در بخش خصوصی برزیل است.
- هند که در چند ماه گذشته تنش‌های مرزی شدیدی با چین داشته هم نمی‌تواند چشم خود را روی شراکت اقتصادی با چین ببندد. مهم‌ترین شریک تجاری هند، ایالات متحده و امارات متحده عربی هستند اما اگر هنگ‌کنگ را هم بخشی از چین در نظر بگیرید، آن وقت چین به شریک دوم تجاری هند تبدیل می‌شود. مهم‌تر اینکه، واردات هند عمیقا به چینی‌ها وابسته است. چین در سال 2015 میلادی چیزی حدود 59میلیارد دلار به هند صادرات داشته است. آمارهای رسمی منتشر شده توسط دهلی نشان می‌دهد که حجم تجارت دوجانبه چین و هند در ماه فوریه و جولای 2017 میلادی با افزایشی 21.5درصدی نسبت به سال گذشته به حدود 47.52 میلیارد دلار رسیده است.
- آفریقای‌جنوبی هم به سرمایه‌گذاری چین و خریداران چینی برای مواد خام خود نیازمند است. چین با 12میلیارد دلار واردات بزرگ‌ترین بازار صادراتی آفریقای‌جنوبی است.
گرچه هر پنج کشور به‌دنبال روابط تجاری نزدیک‌تر هستند اما برنده واقعی این میدان پکن است. چین به اندازه کافی پول دارد. شرکت‌های دولتی چین برای خرید دارایی‌های استراتژیک خارجی، مانند زیرساخت‌های آبی، گازی و نفتی منابع مالی لازم را در اختیار دارند و میلیاردرهای جدید این کشور مانند «جک ما» بنیانگذار شرکت موفق علی‌بابا در نظر دارند تا نبض بازارهای نوظهور را در اختیار بگیرند.
نشست بریکس پنجم سپتامبر احتمالا با همان بیانیه‌های همیشگی و معمول مبنی بر لزوم همکاری‌های تجاری و اقتصادی به پایان می‌رسد. گائو فنگ، سخنگوی وزارت اقتصادی چین جمعه گفت که این کشور دنبال توسعه و تعمیق همکاری بین‌المللی در جهت بهبود ظرفیت‌های صنعتی است.
از آنجایی که برخی شرکت‌های کشورهای بریکس در چین فعالیت دارند، این تعامل یک‌طرفه نیست. گفته شده، چین در تلاش برای راضی کردن متحدان تجاری خود در بازارهای نوظهور که نیازمند محصولات بیشتری هستند، می‌تواند فناوری‌های جدید روباتیک خود را به آنان بفروشد. به عنوان مثال شرکت امبرائر برزیل در جنوب چین فعال است و به همراه شریک چینی خود هواپیما تولید می‌کند. بانک سرمایه‌گذاری روسیه (VTB Capital) در سال 2015 در شانگهای شعبه زده است. شرکت‌های هندی گروه تاتا (Tata Group) نیز در چین فعال هستند. شرکت فناوریTata هم با مشارکت شرکت چینی در این کشور فعالیت دارد. یک شرکت خدمات مالی از آفریقای‌جنوبی نیز در چین مستقر شده است.
با نگاهی به شمار معدود شرکت‌های کشورهای بریکس در چین و حجم سرمایه‌گذاری و حضور شرکت‌های چینی در کشورهای دیگر گروه، کاملا مشخص است که کدام طرف دست بالا را دارد. در تعاملات تجاری پکن و برازیلیا، برزیل فروشنده و چین خریدار است. آفریقای‌جنوبی هم فروشنده است. بنابراین وقتی ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه، شی جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین و دیگر رهبران جهان یک‌شنبه (امروز) دور یک میز در شیامن می‌نشینند، همگی خوب می‌دانند که از نظر مالی و تجارت جهانی در چه سطحی قرار دارند و چه کسی قرار است، رییس باشد.
