در برجام هیچ میدانی به بخش خصوصی ندادند
محسن جلال‌پور، رییس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اعلام کرد به دو دلیل این مساله عملی نشد؛ نخست اینکه واقعا مجموعه دولت ما در دولت یازدهم هم به‌شدت دولتی بود و همه توان را به کار گرفت که از برجام برای بزرگ‌تر کردن دولت، پشتیبانی کردن از شرکت‌ها و اقتصاد دولتی و مجموعه امکاناتی که خود در اختیار دارد استفاده کند و به هیچ‌وجه هیچ میدانی به بخش خصوصی نداد و فضا را برای این گروه آماده نکرد.
جلال‌پور اظهار کرد: دلیل دوم این است که چون بدنه اجرایی و کل ساختار و مجموعه کارشناسی دولت ما از ابتدای انقلاب تا امروز روز به روز تحلیل رفته و در اجرا و کارشناسی دولت بسیار ضعیف هستیم و ظرفیت‌های لازم را برای چنین جریان و ساختاری نداشتیم.
وی تصریح کرد: بنده براساس تجربه ۲۰ ساله می‌گویم از فاصله دولت هشتم تا دولت یازدهم توان اجرایی، قدرت مدیریتی و توان کارشناسی بدنه دولت به کمتر از نصف تقلیل پیدا کرد و موجب شد هیچ آماده‌سازی برای استفاده از این ظرفیت‌ها در بخش خصوصی اتفاق نیفتد.
به گزارش ایسنا جلال‌پورمعتقد است، دولت یازدهم به درستی نخستین خط‌مشی خود را باز کردن عرصه بین‌الملل انتخاب کرد، زیرا اگر می‌خواستیم گشایشی در جریان‌های دیگر اتفاق افتد، بهترین راهکار این بود که تحریم‌ها را‌برداریم.
وی اظهار کرد: اگر در شرایط سخت تحریم می‌خواستیم به جراحی اساسی و اصلاح کامل اقتصاد برویم، با گرفتاری‌های تحریم و مسائل بین‌المللی، امکان‌پذیر نبود و مانند مریضی بود که انواع دردها را داشت و خونریزی همه وضعیت را تحت الشعاع قرار داده بود و اگر جلو خونریزی را نمی‌گرفتیم مریض نمی‌ماند و حالت اقتصاد ایران این بود و تحریم‌ها و انسداد بین‌الملل مانند خونریزی بود. جلال‌پور افزود: بنابراین دولت یازدهم کارش را با متمرکز شدن روی عرصه بین‌الملل آغاز کرد و دو سال اول آنچه اتفاق افتاد شاید بیش از ۷۰ درصد نیرو، انرژی و توان دولت و دست اندرکاران این بود که از یک سو شرایط را طوری مدیریت کنند که در مذاکرات نقطه ضعفی در داخل کشور دیده نشود و از سوی دیگر مذاکرات به نتیجه برسد.
وی تصریح کرد: از این منظر، دولت یازدهم در کوتاه‌مدت موفق عمل کرد و توانست یک آرامش در کشور ایجاد کند و با سرمایه اجتماعی که در کشور بعد از انتخابات ۱۳۹۲ به وجود آمده بود، جلو بسیاری از کم و زیاد شدن‌ها و التهابات را گرفت و از سوی دیگر با خیال راحت‌تری به مذاکره پرداخت. رییس سابق اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: این آرامشی که به بازار آمد در کوتاه‌مدت و شرایطی که در اقتصاد ایران به جهت ثبات نسبی اتفاق افتاد و تصمیمات مدبرانه و کارشناسی‌تر گرفته شد، باعث شد فضای مناسبی‌تری داشته و با وجود اینکه در تحریم بودیم، سیر نزولی تورم و افت را در سال اول و دوم دولت یازدهم که هنوز برجام را نداشتیم، اتفاق افتاد. وی با مطرح کردن این سوال که آیا در این شرایط نمی‌شد کارهای بیشتری انجام داد؟ عنوان کرد: به نظر من دولت می‌توانست یک کمیته یا شورایی از ابتدای تحویل گرفتن دولت در جای دیگری جدای از دولت برای یک اصلاح ساختار و جراحی جدی در اقتصاد ایران به دور از حاشیه‌ها مامور کند تا برنامه جدی، اساسی و زیربنایی برای اصلاحات اساسی اقتصاد ایران تدوین کرده و زمانی که مذاکرات به نتیجه رسید، این برنامه آماده باشد. جلال‌پور گفت: اما دولت از همه ظرفیت‌های کشور اعم از دانشگاهیان، مدیران سابق، فعالان اقتصادی که در گوشه و کنار بود و می‌شد، استفاده کرد و تمام تیم و معاونت‌ها برای همین دو موضوع یعنی حفظ وضع موجود و ثبات و حرکت به سمت انفتاح بین‌المللی تلاش کرد.
نتوانستیم میوه برجام را بچینیم
وی تصریح کرد: در همین اوضاع، برجام اتفاق افتاد که هیچ آمادگی در فضای کسب و کار، شرایط و اقتصاد کشور به جهت استفاده از این ظرفیت را نداشتیم؛ بنابراین در این وضعیت نتوانستیم میوه برجام را بچینیم.
رییس سابق اتاق بازرگانی کرمان بیان کرد: نخستین علتی که نتوانستیم از برجام بهره ببریم، نگاه خطی و جناحی به برجام بود و عده‌یی برجام را به عنوان دستاورد یک گروه در کشور نگاه کردند و تمام تلاششان را به کار بردند برای اینکه آن گروه و جبهه چندان موفقیت پررنگی در کشور بروز نداده باشد لذا به سرکوب کردن برجام پرداختند و شرایط عملا به گونه‌یی شد که همان میزان امکانی که با همه کمبودهای ما به وجود آمده بود، نتوانست به نتیجه بهتری برسد و همه دست به دست هم داد که از این همه آمد و رفت، سفر و امیدی که بعد از برجام اتفاق افتاده بود، نتوانیم از برجام بهره ببریم و شاید سرمایه اجتماعی بزرگی که در هر چند دهه‌یی یک بار اتفاق می‌افتد را خیلی زود با کمترین میزان قیمت واگذار کردیم.
شرایط سامان یافت اما برنامه‌ریزی اصولی
و کار زیرساختی انجام نشد
وی افزود: در چهار سال دولت یازدهم براساس آنچه در اقتصاد ایران اتفاق افتاد، به یک ثبات و آرامش و عدم شرایط نا به سامان دست پیدا کرد و به سمت و سوی بهتری رفت، اما هیچ کار زیرساختی، هیچ برنامه‌ریزی اصولی و اصلاح اساسی در اقتصادی برای چهار سال اتفاق نیفتاد. جلال‌پور با اشاره به اینکه دولت یازدهم و دوازدهم یک شباهت و یک تفاوت اساسی با هم دارند، عنوان کرد: شباهت این است که هم دولت یازدهم دولتی را تحویل گرفت که هیچ برنامه‌یی برای چهار سال پیش رو نداشت و هم دولت دوازدهم دولتی را تحویل می‌گیرد که هیچ برنامه‌یی ندارد.
وی تصریح کرد: تفاوتشان نیز در این است که دولت یازدهم در شرایطی کشور را تحویل گرفت که اوضاع نابسامان و متشنج بود و دولت دوازدهم دولتی را تحویل گرفت که آرامش نسبی در فضای کشور برقرار بود.
رییس سابق اتاق بازرگانی ایران گفت: در تمام فاصله بین تیرماه ۱۳۹۴ تا دی ماه ۱۳۹۴ که عملا 6ماه کامل بین امضا و اجرای برجام داشتیم در همه جلسات حرف اصلی بنده این بود که زمینه‌یی برای استفاده از این ظرفیت در فضای اقتصاد کشور ایجاد کنیم و وزارتخانه‌ها تمام توان را به کار برگیرند که فضای کسب و کار چنان آماده باشد که بعد از اجرای برجام، این امکان در فضای جامعه دیده شود.
بخش خصوصی به استفاده از امکانات دولتی عادت دارد
این فعال اقتصادی بیان کرد: از سوی دیگر بخش خصوصی ما نیز که در طول این سال‌ها براساس استشمام از فضای دولتی اقتصاد ایران عادت به استفاده از امکانات، رانت‌ها و ظرفیت‌های دولتی کرده و به هیچ‌وجه آمادگی حضور در یک بازار رقابتی، فضای اقتصاد سالم و آزاد را نداشت و خودش را مجهز نکرده بود. وی افزود: هنوز هم نگاه بخش خصوصی ما به بالاست و دنبال این است که ببیند از منافذ، روزنه‌ها و سرچشمه‌های رانت و فساد، چه چیزی وجود دارد تا برای خود بردارد و یک جریان اقتصادی را پیش ببرد. جلال پور عنوان کرد: بنده بارها اعلام کردم که باید خودمان را برای استفاده از فضای پسابرجام و ظرفیت‌های بین‌المللی آماده کنیم اما دولتی‌ها و قوای حاکمیتی اراده، مکان و ظرفیت را نداشت و از این سمت بخش خصوصی که خود را با فضای دولتی، رانت و اقتصاد دولتی پرورش داده بود، نتوانست خود را در فضای آزاد رقابتی هماهنگ کند و بنابراین بهره لازم را نبردیم.
ادامه راه قبلی به ترکستان است!
رییس سابق اتاق بازرگانی ایران در ادامه درباره انتظارات از دولت دوازدهم در حوزه اقتصاد با بیان اینکه دولت دو راه بد و سخت را در پیش رو دارد، گفت: راه بد این است که راه قبلی را ادامه دهد و به همان ترتیبی که تا امروز به صورت مسکن‌وار و مقطعی تصمیم‌گیری کرده و ادامه دهد که آخر این راه به ترکستان است. وی با تاکید بر اینکه راه سخت این است که باید یک تغییر اساسی در اقتصاد کشور و جراحی در ساختار اقتصادی کشور اتفاق بیفتد، اظهار کرد: ما به عنوان دلسوزان نظام که هر چه در توان داشته‌ایم، در فعالیت اقتصادی گذاشته‌ایم، معتقدیم باید راه سخت را طی کرد.
باید اقتصاد آزاد را بپذیریم
جلال پور افزود: باید با جراحی اساسی در اقتصاد، فضا را کاملا تغییر داده و عملا به جای میدان داری دولت و شرکت‌های دولتی، همه‌چیز را به بخش خصوصی بسپاریم. همان کاری که بسیاری از کشورها کردند از جمله چین که با پذیرفتن اقتصاد آزاد از ۴۰ سال قبل اقتصادش را ۳۳ برابر بزرگ‌تر کرده است. وی تصریح کرد: این مسیر، کاملا مشخص و پیموده شده است که سعی و خطاهای آن را می‌توان در مسیر کسانی که رفته‌اند دید و حتما نتیجه می‌دهد و البته سختی‌های خود را دارد. رییس سابق اتاق بازرگانی کرمان با اشاره به آنچه در دو ماهه اخیر تا امروز دیده‌ایم، بیان کرد: به نظر می‌آید دولت راه بینابینی را در نظر گرفته تا ضمن اینکه شرایط فعلی را مدیریت کند، در بعضی از بخش‌ها نیز اصلاحات اساسی را بپذیرد که من معتقدم این راه نمی‌تواند چندان موفق باشد و نمی‌توانیم وسط دو مسیر متفاوت راه برویم و نتیجه بگیریم. جلال‌پور اظهار کرد: مسیر دو ماه گذشته نشان‌دهنده اصلاح اساسی نیست و جدا درخواست ما حرکت به این سمت است و باید در چند مساله در اقتصاد کشور تصمیمات شجاعانه و متحورانه و بسیار سخت بگیریم.
