فرار از مالیات به قیمت سرگردانی بیماران
گروه اقتصاد اجتماعی|
از زمان فراگیر شدن استفاده از دستگاه‌های کارتخوان، نه تنها آسودگی صاحبان مشاغل برای حساب و کتاب دخل و خرجشان بیشتر شد، بلکه مراجعان هم آرامش بیشتری برای پرداخت‌های خود پیدا کردند. اما از زمانی که دولت اعلام کرد که تصمیم دارد وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی را کم کند و تمرکزش روی درآمدهای مالیاتی را بیشتر کند، بررسی تراکنش‌های بانکی جدی‌تر شد و همین موضوع باعث شد تا برخی اقشار پردرآمد تلاش کنند با حذف دستگاه‌های کارتخوان از زیر بار پرداخت مالیات واقعی‌شان شانه خالی کنند به این ترتیب جمله «کارتخوان موجود نیست» برای خود جایگاهی به هم زد و وارد ادبیات صاحبان مشاغل شد. در این میان مطب‌های برخی پزشکان از جمله مکان‌هایی است که این جمله در آن زیاد به چشم می‌خورد. گواه آن هم شکایت‌های بیمارانی نیست که مجبور می‌شوند برای دریافت پول نقد از نزدیک‌ترین دستگاه کارتخوان به مطب موردنظر، وقت صرف کنند، بلکه اظهارات رییس سازمان امور مالیاتی کشور است که آهن‌فروشان، طلافروشان و پزشکان را بزرگ‌ترین فرارکنندگان مالیات می‌داند. البته برخی پزشکان علاوه بر نداشتن کارتخوان، دفتر مراجعان هم ندارند تا به مامور بیمه تعداد کمتری مراجعه‌کننده را اعلام کنند و مالیات کمتری بدهند؛ پزشکانی که ویزیت‌های بالای 40 هزار تومانی دارند و درآمد روزانه‌شان تنها از مطب، ممکن است به بالای یک دو میلیون تومان در روز برسد.
به گفته کامل تقوی‌نژاد، رییس سازمان امور مالیاتی کشور، در حال حاضر مالیات پزشکان ۷۰۰ میلیارد تومان در سال است اما اکنون این قشر تنها ۱۵۰میلیارد تومان مالیات می‌پردازد. هر سال بالغ بر ۳۰هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی از سوی پزشکان انجام می‌گیرد. تمام این شواهد حکایت از آن دارد که گویی برای برخی پزشکان، پول اولویتی بیشتر از سوگندهای پزشکی و سلامت بیماران دارد، چرا فرار مالیاتی به قیمت سرگردانی بیمارانی می‌شود که میان تمام دردهای خود فکری هم به حال پرداخت نقدی ویزیت‌های گران‌قیمت پزشکان کنند. مجیدرضا خلج‌زاده، عضو ستاد ترویج اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی کشور، معتقد است هیچ سازمانی نمی‌تواند صاحبان مشاغل از جمله پزشکان را مجبور به استفاده از دستگاه کارتخوان کند. او درباره این موضوع به «تعادل می‌گوید: «جز پزشکان صاحبان مشاغل دیگر هم ممکن است تمایلی به استفاده از کارتخوان نداشته باشند. جز سهولت برای مراجعان، هیچ دلیل دیگری نمی‌تواند پزشکان را مجبور به استفاده از کارتخوان کند. صاحب شغل باید خود متقاضی استفاده از کارتخوان باشد و سازمانی نمی‌تواند کسی را مجبور کند. مگر اینکه برای پایان دادن به این وضعیت، قانونی تدوین شود که پزشکان ملزم به استفاده شوند.»
او افزود: «علت بروز چنین اتفاقاتی برای فرار از مالیت به این دلیل است که سازمان‌های نظارتی باید دریافت و پرداخت پزشکان را کنترل کنند تا مالیات کسب شده از آنها عادلانه باشد اما اتفاقی که رخ می‌دهد این است که تنها به دریافتی‌ها توجه می‌شود و کسی متوجه هزینه‌هایی که پزشکان صرف می‌کنند نمی‌شود. به همین دلیل است که پزشکان شفاف عمل نمی‌کنند و تمایلی به داشتن دستگاه کارتخوان ندارند.»
خلج‌زاده علت دیگر بروز چنین اتفاقی را اعتراض پزشکان به تعرفه‌های تعیین شده از سوی نظام پزشکی می‌داند. او درباره این موضوع بیان کرد: «همواره برخی پزشکان به تعرفه‌های تعیین شده انتقاد دارند و آن را ناعادلانه می‌دانند که البته این انتقاد غیرقانونی است اما می‌توان گفت شاید یکی ازدلایل فرار از مالیات این امر باشد که آنها تمایلی به شفاف شدن مبالغی که بیشتر از تعرفه تعیین شده دریافت می‌کنند، ندارند. اما نکته مهم این است که تمامی این دلایل نمی‌تواند موجه باشد و پزشکان هم باید مانند بسیاری از مشاغل دگر واقعیت موجود را بپذیرند و به سمت شفاف‌سازی پیش روند.»
دستگاه‌های کارتخوان به نام منشی‌ها
به کام پزشکان
استفاده نکردن از دستگاه کارتخوان تمام ماجرا نیست و برخی پزشکان برای فرار از مالیات، خلاق‌تر عمل می‌کنند تا جایی که به گفته غلامحسین دوانی عضو انجمن حسابداران خبره، بسیاری از پزشکان دستگاه‌های کارتخوان خود را به نام منشی‌های‌شان گرفته‌اند تا بتوانند از زیر بار پرداخت مالیات شانه خالی کنند اما تراکنش‌های مشکوک به حساب منشی‌ها باعث پیگیری سازمان امور مالیاتی شده است. او می‌گوید: «میل به مالیات گریزی در ایران بسیار زیاد است؛ علت آن است که خیلی از اقشار مالیات نمی‌دادند اما با توجه قانون جدید مالیات‌ها که نصب دستگاه «پوز» را الزامی کرده است، اقشار و مشاغل زیادی باید مالیات پرداخت کنند.
وی افزود: متاسفانه در بخش تحصیلکرده کشور که قاعدتا باید با توسعه کشور همراهی کنند، فرار مالیاتی به الگو تبدیل شده به‌طوری که در بسیاری از رستوران‌های لوکس و مطب پزشکانی که در آمدهای بالا دارند این موضوع اتفاق افتاده است. باتوجه به قانون جدید، سازمان مالیاتی به حساب‌های بانکی افراد دسترسی دارد و به همین دلیل آنها سعی می‌کنند از دستگاه پوز استفاده نکنند تا حساب‌های بانکی شان پول زیادی نداشته باشد.
عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران با اشاره به اینکه تا سال گذشته جرم مالیاتی وجود نداشت، اظهار کرد: از سال گذشته براساس ماده ۲۷۴ قانون مالیات‌های جدید، جرم مالیاتی تعریف شده و برای آن مجازات زندان تعریف کرده است؛ مساله‌یی که تاکنون در ایران سابقه نداشته است.
دوانی معتقد است در همه جای دنیا فرار مالیاتی وجود دارد، اما این فرارها در ایران به دلیل نبود شفافیت بیش از دیگر کشورهاست، او می‌گوید: شاید برخی مشاغل یا بنگاه‌ها سعی کنند که از طریق دریافت وجه نقد از پرداخت مالیات فرار کنند، اما سوال اینجاست چه قدر می‌توانند به ازای خدمات یا کالایی که ارائه می‌دهند، پول دریافت کنند. پزشکی که برای دریافت یک عمل جراحی ٢٠میلیون تومان پول از مشتری خود طلب می‌کند، چطور می‌تواند این میزان پول را به صورت نقدی بگیرد.
او البته تاکید می‌کند که سازمان امور مالیاتی همه تراکنش‌های بانکی مشکوک از مراجع مختلف را دریافت کرده و به آنها رسیدگی می‌شود. بعد از بررسی‌ها مشخص می‌شود که آیا صاحبان این تراکنش‌ها در زمره مودیان مالیاتی هستند یا خیر تا در صورت عدم پرداخت مالیات، برای آنها پرونده تشکیل داده شود.
