اقتصاد گیوه‌ای
گروه اقتصاد اجتماعی|ریحانه جاویدی|
گیوه‌بافی هنری است که زنان و مردان کرد با آن بزرگ می‌شوند، مقداری نخ می‌خواهد، یک قلاب و یک کفی آماده. کفی که مردان آن را از پنبه و به صورت لایه لایه می‌بافند. آن وقت نوبت به نازک کاری زنان می‌رسد تا هنر خود را به نمایش بگذارند، رویه گیوه را ببافند و در نتیجه این تعامل، گیوه یا به زبان کردی « کلاش» متولد شود. پاپوش سنتی که دو شهر« نودشه» در کرمانشاه و« مریوان» در کردستان به سبب آن ثبت ملی شد و حالا مریوان نامزد ثبت در فهرست شهرهای جهانی صنایع دستی هم هست تا به این ترتیب پاپوش کردی در جهان هم اسم و رسمی به هم زند. با این حال هنوز آمار رسمی از میزان صادرات این پاپوش سنتی در دست نیست و به سبب وجود مشکلاتی، هنرمندان ترجیح می‌دهند، از مبادی غیررسمی هنر خود را به کشورهای دیگر ارسال کنند.
ابهام در آمار صادرات
ترکیه و عراق دو مقصد اصلی صادرات گیوه کردی به شمار می‌روند اما آنطور که معاون صنایع دستی استان کردستان می‌گوید انواع صنایع دستی صادر شده به کشورهای مختلف به تفکیک مشخص نمی‌شود تا بتوان بطور دقیق مشخص کرد سهم صادرات هر هنر دستی در سال چقدر است. از طرفی بالا بودن هزینه گمرک به ویژه در کشور عراق یکی از عواملی است که به صادرات غیررسمی دامن زده و هنرمندان برای صرفه جویی در هزینه‌ها ترجیح می‌دهند از مبادی غیررسمی اقدام به صدور هنر خود کنند. با این وجود نظری معتقد است بطور تخمینی سالانه بین 50 تا 70 هزار جفت گیوه از کردستان به عراق و ترکیه ارسال می‌شود و در سال گذشته تنها یکی از بافنده‌های مریوانی، 28 هزار جفت گیوه به عراق صادر کرده است.
زیرکلاش سخت‌ترین بخش در بافت گیوه
اگرچه در ظاهر دوخت کفشی با دوام و راحت آن هم از جنس نخ، دشوار به نظر می‌رسد اما استادکاران کلاش باف معتقدند در عرض دو ماه می‌شود گیوه‌بافی را آموزش داد بطوری که پس از پایان این دوره، هنرجو می‌تواند به تنهایی یک گیوه ببافد البته به شرط آنکه کفی گیوه را آماده تهیه کند، چرا که دشوارترین بخش در بافتن گیوه، تهیه کفی یا زیرکلاش است که معمولا مردها این کار را انجام می‌دهند و پنج ماه زمان لازم است تا یک فرد مبتدی بتواند روزانه یک زیر کلاش تولید کند. برای بافت زیرکلاش حدود پنج متر پارچه نخی متقال یا چلوار لازم است، دو رشته چرم گاو، دو قطعه قظیف، میخ و موی بز لازم است و برای بافت روی گیوه از نخ پنبه‌یی استفاده می‌شود.
تاریخچه
افسانه‌های فراوانی درباره تاریخچه گیوه وجود دارد، در برخی منابع این پاپوش نخی را به یکی از شخصیت‌های شاهنامه پیوند داده‌اند آنچنان که در کتاب بهار عجم آمده است، گیوه منصوب به گیو گودرز است و گیو آن را هنگام سرگردانی در توران زمین ترتیب داد چون برای راهپیمایی‌های طولانی خود نیاز به پای‌افزاری بادوام، سبک و خنک داشت، بعدها همه کسانی که چنین شمایلی از پاپوش را می‌بافتند، نام آن را گیوه می‌گذاشتند. اما گذشته از این داستان‌های افسانه‌یی بطور دقیق مشخص نیست برای نخستین‌بار چه کسی و در کدام نقطه از ایران گیوه را بافته است.
اگرچه امروزه گیوه به نام کردها شناخته می‌شود اما در قرن هشتم هجری قمری که دوران اوج استفاده از این کفش نخی بوده، به استان فارس هم به عنوان یکی از شهرهای برجسته در زمینه گیوه‌بافی اشاره شده است، چناچه ابوالعباس زرکوب شیرازی در کتاب شیرازنامه که در سال‌های پیش از 754 قمری نوشته شده از بازار گیوه‌دوزان در شیراز یاد کرده و در مکاتبات خواجه رشیدالدین فضل‌الله، گیوه به عنوان یکی از محصولات عمده کازرون مورد اشاره قرار گرفته است.
