آغاز محاکمه محمد مصدق
«آرى، تنها گناه من و گناه بزرگ و بسیار بزرگ من این است که صنعت نفت ایران را ملى کرده‌ام و بساط استعمار و اعمال نفوذ سیاسى و اقتصادى عظیم‌ترین امپراتوری‌هاى جهان را از این مملکت برچیده‌ام و پنجه در پنجه مخوف‌ترین سازمان‌هاى استعمارى و جاسوسى بین‌المللى درافکنده‌ام و به قیمت ازبین رفتن خود و خانواده‌ام و به قیمت جان و عرض و مالم، خداوند مرا توفیق عطا فرمود تا با همت و اراده مردم آزاده این مملکت، بساط این دستگاه وحشت‌انگیز را درنوردم. من طى این همه فشار و ناملایمات، این همه تهدید و تضییقات، از علت اساسى و اصلى گرفتارى خود غافل نیستم و به خوبى می‌دانم که سرنوشت من باید مایه عبرت مردانى شود که ممکن است در آتیه در سراسر خاورمیانه درصدد گسیختن زنجیر بندگى و بردگى استعمار برآیند.»
این بخشی از دفاعیات محمد مصدق نخست‌وزیر معزول ایران پس از کودتای 28 مرداد است؛ دفاعیاتی که از هفدهم آبان همان سال برای رسیدگی به رویدادهای 25 تا 28 مرداد در دادگاه نظامی آغاز شد.
اتهام مصدق این بود که در 25 مرداد، در مقام نخست‌وزیر، فرمان برکناری خود را از این سمت نپذیرفته است.
او در بخشی از اظهاراتش خطاب به قاضی دادگاه نظامی گفت: «حیات و عرض و مال و موجودیت من و امثال من در برابر حیات و استقلال و عظمت و سرافرازى میلیون‌ها ایرانى و نسل‌هاى متوالى این ملت، کوچک‌ترین ارزشى ندارد و از آنچه برایم پیش آوردهاند، هیچ تاسف ندارم و یقین دارم وظیفه تاریخى خود را تا سر حد امکان انجام دادهام. من به حس و عیان میبینم که این نهال برومند در خلال تمام مشقتهایى که امروز گریبان همه را گرفته، به ثمر رسیده است و خواهد رسید.» پخش رادیویی دادگاه مصدق، جزئیاتی از خیانت کودتاگران علیه دولت قانونی مصدق را افشا کرد.
