تقسیم، تصمیم ناگزیر

«در 2 هزار و 500 روستای سیستان و بلوچستان به هر روستایی تنها 15 لیتر آب شیرین می‌رسد»، «بیش از یک‌سوم زاهدان به عنوان مرکز استان فاقد شبکه آب شرب است»، «زاهدان فقیرترین استان کشور است». اینها بخش کوچکی از مشکلات سیستان و بلوچستان از نگاه دو نماینده این استان در مجلس است. مشکلاتی که به اعتقاد آنها امیدی به حل آن نیست؛ مگر سیستان و بلوچستان تقسیم شود. آنها پیش‌تر برای تقسیم سیستان و بلوچستان تلاش‌هایی کرده بودند اما به سد دولت خورده بود. آخرین این تلاش‌ها به مهر ماه امسال بازمی‌گشت، آنجا که وزیر کشور در پاسخ به سوال حسینعلی شهریاری، نماینده زاهدان درباره علت عدم پیگیری تقسیم استان سیستان و بلوچستان به دو یا سه استان گفت که او رییس شورای امنیت کشور است و این نوع تقسیمات را کارشناسی نمی‌داند. به اعتقاد رحمانی‌فضلی عقب‌ماندگی‌های سیستان و بلوچستان با تقسیم این استان جبران نمی‌شود و راهکار جبران این عقب ماندگی اصلاح نظام بودجه‌یی و برنامه‌ریزی است. راهکاری که حسینعلی‌شهریاری آن را اجرایی نمی‌داند. شهریاری پس از گذشت 3ماه از تذکرش به رحمانی‌فضلی همچنان بر اعتقاد خود پافشاری می‌کند و آنچه رحمانی فضلی در پاسخ به او گفته را نمی‌پذیرد.

 تقسیم استان، تنها راه توسعه

 این نماینده مجلس درباره اینکه چرا نمایندگان سیستان و بلوچستان طرحی در این باره به مجلس ارائه نمی‌کنند به «تعادل» می‌گوید: در قوانین بالادستی، کوچک‌سازی دولت پیش‌بینی شده است از این رو مجلس نمی‌تواند بار مالی به دولت تحمیل کند. اگر هم طرحی تصویب شود، شورای نگهبان با آن مخالفت می‌کند. به اعتقاد شهریاری با وجود کارهایی که در 40سال بعد از انقلاب در سیستان و بلوچستان انجام شده اما این استان با عقب ماندگی‌هایی روبه‌رو است که با وضعیت فعلی قابل جبران نیست مگر حداقل به 3 استان تقسیم شود. او برای اثبات اعتقادش به استان‌هایی اشاره می‌کند که پس از تقسیم شرایط بهتری پیدا کردند؛ از قم و قزوین در مرکز کشور گرفته تا خراسان جنوبی در همسایگی سیستان. «جدا از دولت گروه‌های ذی‌نفوذ در استان هستند که با ادعاهای غیرواقعی علیه موافقان تقسیم جو‌سازی می‌کنند»؛ این را شهریاری می‌گوید و توضیح می‌دهد: برخی گروه‌ها در داخل استان به دلایل خاص سیاسی و قومیتی و منافعی که دارند، علیه موافقان تقسیم استان جو‌سازی می‌کنند و می‌گویند این کار امنیت استان را به خطر می‌اندازد. درحالی که سیستانی‌ها و بلوچستانی‌ها از لحاظ اجتماعی از یکدیگر جدا شدنی نیستند چراکه همه اقوام و مذاهب در استان با یکدیگر رابطه‌های نسبی و سببی دارند. نماینده زاهدان درباره اینکه آیا دیگر نمایندگان سیستان و بلوچستان هم با او هم نظر هستند، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند؛ اما می‌گوید که حتی اگر عده‌یی از نمایندگان بلوچ قلبا با این موضوع موافق باشند هم نمی‌توانند موضع خود را اعلام کنند؛ چراکه از سوی عده‌یی تهدید می‌شوند و این موضوع سابقه داشته است. شهریاری با بیان اینکه به اذعان دولت سیستان و بلوچستان فقیر‌ترین استان کشور است، می‌افزاید: استان با وجود پتانسیل و امکانات بالقوه فراوان به دلیل سوءمدیریت نتوانسته توسعه یابد و حال با مشکلات زیادی ازجمله بیکاری، فقر و خشکسالی مواجه است.

 تقسیم سیستان و بلوچستان تصمیم ناگزیر

دیگر نماینده سیستان و بلوچستان هم با شهریاری هم نظر است. هر چند او راه دیگری هم پیش پای دولت و حاکمیت می‌گذارد اینکه نظام بودجه‌ریزی تغییر و بودجه‌یی عادلانه به این استان تخصیص یابد. راهی که به اعتقاد او امیدی به اجرایی شدنش نیست. احمدعلی کیخا، نماینده زابل در مجلس شورای اسلامی که با برنا گفت‌وگو کرده با اذعان به اینکه از لحاظ علمی تقسیم استان‌ها منطقی نیست، می‌گوید: بعد از انقلاب به جای آنکه براساس قواعد منطقی در دنیا تعداد استان‌ها و شهرستان‌ها کاهش یابد، استان‌ها را تقسیم و تعداد شهرستان‌ها را افزایش دادیم که این هزینه‌های دولت را بالا برد. این افزایش تعداد استان‌ها، دولت را جایگزین نظام‌های محلی کرد و به جای آنکه راهگشا شود، خود تبدیل به مانع برای توسعه شد.

او می‌افزاید: اما واقعیت این است که در کشور، استان‌هایی وجود دارند که از لحاظ وسعت، فرصت‌ها و... قابل مقایسه با سیستان و بلوچستان نیستند اما از منابع یکسان و گاهی بیشتری برخوردارند. به طور مثال در یکی از استان‌ها سطح زیرکشت 30هزار هکتار است و برای آن یک سازمان جهاد کشاورزی مستقل وجود دارد اما تنها در شمال سیستان و بلوچستان 120هزار هکتار سطح زیرکشت وجود دارد بدون آنکه تفاوتی از لحاظ ساختاری و منابع با آن استان کوچک داشته باشد.

او اضافه می‌کند: با وجود گذشت 40سال از انقلاب اسلامی هنوز در 2هزار و 500 روستای استان سیستان و بلوچستان به هر روستایی تنها 15 لیتر آب شرب با تانکر اختصاص می‌یابد و این مقدار برای شستشو، نظافت، آشامیدن و... است. آیا این ظلم نیست؟ با این وضعیت تا 1500سال دیگر هم توسعه نمی‌یابیم.

کیخا با اشاره به اینکه در شهر زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان بیش از یک سوم شهر فاقد شبکه آب شرب است، می‌گوید: یعنی حدود 250هزار نفر از مردم این شهر از آب لوله‌کشی محروم هستند، حال شما ببینید وقتی وضعیت مرکز استان اینگونه است، شهرهای دیگر استان چه وضعیتی دارند.

این نماینده مجلس با اشاره به تقسیم بودجه در قالب استانی توضیح می‌دهد: امسال در بودجه مبلغ یک میلیارد و 500 میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای توسعه روستاها و... اختصاص یافته است. زمان تقسیم این منابع می‌بینیم که به جای توجه به ظرفیت استان‌ها و وسعتشان، منابع در قالب استانی تقسیم می‌شود. با توزیع بودجه در قالب استانی هیچ‌گاه سیستان و بلوچستان توسعه نمی‌یابد.

به گفته کیخا در استان سیستان و بلوچستان ریشه‌های قومی مشترک زیادی وجود دارد و کسی علاقه‌مند نیست، یکپارچگی استان از بین برود اما نخبگان می‌گویند چرا باید هزینه‌های این یکپارچگی را تحمل کنیم. زمانی که شرایط این‌گونه است، ما هم به این نتیجه می‌رسیم که چرا نباید 2 یا 3 استان باشیم و از این طریق منابع بیشتری در اختیار بگیریم.