تغییر بازی در صنعت خودروسازی
کارنامه کاری صنعت خودروسازی ایران را چنانچه ورق بزنیم، می‌توان یکی از چالش‌های جدی بر سر راه توسعه این صنعت مادر و پیشران را «نبود پلتفرم مشترک» عنوان کرد. «پلتفرم مشترک» که به معنای تولید چند محصول با شکل و شمایل متفاوت و در کلاس‌های متنوع بر یک پلتفرم است، نبودش صنعت خودروسازی ایران را رنج می‌دهد.
از این‌رو، در تمامی این سال‌ها، صاحب‌نظران حوزه خودرو بر این موضوع تاکید کردند که خودروسازان داخلی باید از برخی پلتفرم‌های قدیمی دل بکنند. وجود چنین نگاهی در صنعت خودروسازی موجب شد تا ایران‌خودرویی‌ها با سبقت گرفتن از رقبای خود در فضای پسابرجام که بستر برای ورود خودروسازان برتر جهانی به ایران فراهم بود، قراردادی ۱۰جانبه را در سال 1396 باچند شرکت مطرح دنیا در زمینه ساخت «پلتفرم مشترک» به امضا برسانند.
آبی‌پوشان جاده مخصوص با تغییر بازی در این صنعت، موفقیت دیگری را در رزومه کاری خود ثبت و در مسیر دست یافتن به یکی از فاکتورهای اصلی «خودروساز شدن» قرار گرفتند.
در واقع متولیان صنعتی کشور استراتژی ۱۴۰۴ را بر طراحی و ساخت پنج پلتفرم ملی و تولید خودرو طبق این پلتفرم‌ها تنظیم کردند. تدوین‌کنندگان استراتژی توسعه صنعت خودرو به همراه تاکید بر طراحی پلتفرم داخلی بر دستیابی ایران به جایگاه اول صنعت خودرو منطقه، رتبه پنجم آسیا و همچنین رتبه یازدهم در دنیا توسط رقابت‌پذیری برمبنای توسعه فناوری نیز تاکید ورزیدند.
اگرچه برخی متولیان صنعتی، حضور خارجی‌ها را باعث ارتقای دانش و نیز توان تولیدی کشور عنوان می‌کردند، اما در عین حال بر این باور بودند که سیاست طراحی پلتفرم داخلی، یک سیاست پایدار و ماندگار در صنعت خودروسازی کشور خواهد بود. این هدف در شرایطی برای صنعت خودرو کشور ترسیم شد که سرمایه‌گذاری بر طراحی پلتفرم داخلی هزینه‌بر است و از نظر اقتصادی در توان نقدینگی امروز صنعت خودرو کشور نیست. از این‌رو، به خودروسازان داخلی توصیه شد، از این نوع اشتباهات استراتژیک دوری کنند. بر همین اساس یکی از گزینه‌های پیشنهادی به خودروسازان داخلی، ایجاد کانال همکاری با شرکای خارجی بود تا مسیر حرکت خود را از طراحی و ساخت پلتفرم داخلی به سمت پلتفرم مشترک تغییر دهند؛ به عبارتی با اتخاذ این استراتژی صنعتی، می‌توان ضمن کاهش هزینه‌های تولید از یک‌سو، هم‌گام با برندهای معتبر دنیا محصولات به‌روزتر و با کیفیت‌تری را در اختیار متقاضیان قرار داد.
اما اینکه صنعت خودروسازی کشور از «نبود پلتفرم مشترک» رنج می‌برد؛ یک واقعیت انکارناپذیر است. این در حالی است که «کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت و تحویل سریع انواع مدل‌های خودرو به مشتریان» از اهداف بزرگ یک خودروساز خوب به شمار می‌رود که پلتفرم مشترک، می‌تواند آنها را در رسیدن به این اهداف کمک کند.
از این‌رو، برای دستیابی به پلتفرم، بهترین راه این است که خودروسازان در همکاری با برندهای معتبر دنیا به دنبال تولید پلتفرم مشترک باشند تا ضمن انتقال دانش در سایر زمینه‌ها به این بخش مهم نیز دست یابند. آن‌چه در این بین ضروری به نظر می‌رسد، به‌روزرسانی پلتفرم‌های تولیدی مطابق با استانداردهای روز جهانی است، اما انجام این مهم بدون بازی دادن خارجی‌ها و بهره‌گیری از تجربیات موفق جهانی است. البته در این میان نباید این موضوع را نیز از نظر دور داشت که تحریم‌ها، شرایط را برای همکاری با خارجی‌ها سخت و عملا اجازه دستیابی به چنین هدفی را به خودروسازان داخلی نمی‌داد، اما با ورود به دوران پساتحریم، بسترها برای همکاری‌های مشترک آغاز شد.
به‌طوری که فصل جدیدی در صنعت خودرو کشور رقم خورد و صاحبان صنعت خودروسازی که خود توسعه محصولات‌شان و تصاحب بازارها را در سر می‌پروراندند، بر این امر واقف بودند که باید تحولی در طراحی پلتفرم محصولات‌شان صورت گیرد؛ چراکه اگر خودروسازی فاقد پلتفرم باشد، ناچار است خودرو دیگر کشورها را مونتاژ کند. از آن‌سو، متولیان صنعتی کشور نیز بر این موضوع تاکید داشتند که برای ارتقای صنعت خودرو کشور و رسیدن به سطح و کلاس جهانی، ناگزیر به استفاده از تجارب و توانمندی‌های جهانی با تکیه بر توانمندی‌های داخل و در عین حال توجه ویژه به طراحی، مهندسی، تحقیق و فناوری‌های جدید هستیم. برهمین اساس، خودروسازان بزرگ ایران از جمله صاحبان مجموعه صنعتی ایران‌خودرو در فضای پسابرجام، آستین‌ها را برای استفاده از فرصت به وجود آمده بالا زده و اشتیاق خارجی‌ها را برای سرمایه‌گذاری در صنعت خودروسازی ایران برانگیختند.
با این اوصاف دستاوردهای گروه صنعتی ایران‌خودرو در سال 1396 را می‌توان گام مهمی در تحول خودروسازی کشور به شمار آورد؛ چرا که در این سال نخستین و مهم‌ترین قرارداد بین‌المللی صنعت خودرو ایران با برندهای معتبر برای طراحی پلتفرم به مرحله اجرا رسید و همکاری ایران‌خودرو با سازندگان تراز اول جهانی به صورت رسمی آغاز شد. در واقع گروه صنعتی ایران‌خودرو با اجرای پروژه طراحی پلتفرم جدید و عرضه محصولات جدید به دنبال «افزایش سهم خود در بازار و اهداف صادراتی» است. از آن سو، هدف اصلی اجرای پروژه طراحی پلتفرم جدید را می‌توان ارتقای نام ایران‌خودرو در بازارهای بین‌المللی نیز عنوان کرد.
اما یکی از نکات مثبت قرارداد ۱۰ جانبه ایران‌خودرو، حضور شرکت‌های مطرح دنیا در حوزه طراحی، در قرارداد مربوطه است که کمک می‌کند محصول نهایی از سطحی جهانی و به‌روز برخوردار باشد.
از این‌رو، شرکت ایران‌خودرو برای ساخت خودروهایی با پلتفرم جدید با هدف صادرات و بومی‌سازی تولیدات همکاری خود با سه شرکت «ایتالیایی، آلمانی و کره‌ای» را در سال جاری کلید زد. پروژه پلتفرم جدید، شامل همه فرآیندهای طراحی، مهندسی، اجرا، ارزیابی و تولید است تا موقعیت این شرکت را در سطح جهان ارتقا دهد. به عنوان نمونه، حضور شرکتی مانند «پینین فارینای ایتالیا» که در عالم طراحی بسیار شهره است و با بزرگان خودروسازی جهان مشارکت دارد، در پروژه موردنظر، می‌تواند تضمینی باشد بر طراحی قابل‌قبول و عامه‌پسند و به روز پلتفرم مربوطه و اتاقک‌هایی که بناست روی آن سوار شوند. در پروژه پلتفرم جدید، «پینین‌فارینا» وظیفه طراحی چهار مدل خودرو شامل «سدان، هاچ‌بک، اس‌یووی و وانت» در مدل‌های«بنزینی، دیزلی، هیبرید و برقی» را به‌عهده خواهد داشت.
همچنین حضور «ماهله آلمان» با تجربیات جهانی در حوزه موتور و همچنین هیوندای پاورتک به عنوان یک گیربکس‌ساز مشهور جهانی، این امیدواری را به وجود آورده که بازار خودرو کشور در آینده شاهد عرضه محصولاتی در سطح جهانی خواهد بود.
با وجود تمامی اتفاقات مثبتی که در فضای به وجود آمده شاهد آن هستیم، اما یک ضرورت مهم در مورد اجرای این پروژه وجود دارد، آن‌هم مدیرعامل ایران‌خودرو، اجرای قرارداد طراحی و تولید پلتفرم اختصاصی را مستلزم تامین مالی دانسته که نیازمند بودجه و حمایت نهادهای قانون‌گذار است.
در مجموع مهم‌ترین موضوعی که در ارتباط با آینده‌نگری در صنعت خودروسازی مطرح می‌شود، اولویت‌بندی‌های استراتژیک بازیگران صنعت خودروسازی برای مواجهه با شرایط جدید است.
از این‌رو، با توجه به مواردی که گفته شد، فعالان صنعت خودروسازی نمی‌توانند با قطعیت آینده این صنعت را پیش‌بینی کنند، اما تحولات غیرقابل اجتنابی در آینده صنعت خودرو رخ خواهد داد که نیاز است فعالان فعلی این صنعت، استراتژی‌های مناسب و کارآ برای مواجهه و تبدیل آن به فرصت، تدوین کنند.
