صنعت در اغما

معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در گزارشی که به تازگی منتشر شده به بررسی عملکرد تولید ناخالص داخلی کشور در نیمه نخست سال ۱۳۹۶ پرداخته است.

یکی از ویژگی‌های قابل ذکر این گزارش، توجه به نقش بخش‌های مختلف همچون صادرات و واردات و نیز سهم بخش خصوصی در تغییرات تولید ناخالص داخلی در مدت مورد اشاره است. بر این اساس به نظر می‌رسد، بخش صنعت در کشور همچنان در حالت اغما باشد چراکه در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۶ حجم سرمایه‌گذاری ثابت ناخالص به قیمت سال ۱۳۹۰ حدود ۵۴,۵ هزارمیلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۵ رشد قابل ملاحظه‌یی نداشته و به حدود ۰.۱درصد محدود شده است. از دیگر سو واردات کالاهای سرمایه‌یی نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹.۶درصد کاهش داشته که خود نشانه‌یی دیگر از افول صنعت در سال گذشته است.

همچنین مطابق آمارها در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۶ ماشین آلات سهم منفی ۰,۲۷واحد درصدی در رشد ۰.۱۴درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در نیمه ابتدایی سال ۱۳۹۶ داشته‌اند و این یعنی بخش صنعت در این مدت رو به افول بوده است.

یکی از دلایل کاهش سرمایه‌گذاری در بخش ماشین‌آلات در نیمه نخست سال ۱۳۹۶ به کاهش واردات کالاهای سرمایه‌یی نسبت داده می‌شود. بنا بر آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، واردات این گروه کالایی طی ۶ ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۶ در مقایسه با مدت مشابه گذشته ۹,۶درصد کاهش داشته که خود علامت دیگری است که نشان می‌دهد، رشد واقعی در بخش صنعت وجود نداشته است.

این درحالی است که خالص صادرات کالاها و خدمات در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۶ رشدی ۱,۷درصدی را تجربه کرده است. واردات کالا و خدمات طی نیمه نخست سال ۱۳۹۶ حدود ۱۱.۴درصد افزایش داشته و به عنوان عاملی در جهت کاهش خالص صادرات عمل کرده است. به عبارت ساده‌تر، افزایش واردات موجب کاهش رشد خالص صادرات کالا و خدمات در ۶ ماهه نخست سال جاری شده است. صادرات کالا و خدمات طی نیمه نخست سال ۱۳۹۶ حدود ۴.۳درصد رشد داشته و عامل مسلط در جهت رشد خالص صادرات در این مدت ‌با میزان اثرگذاری ۵.۸ واحد درصدی محسوب می‌شود.

اما کدام بخش‌های اقتصادی بیشترین سهم را در ترکیب تولید ناخالص داخلی ایران در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری داشته‌اند؟ آمارها نشان می‌دهد، بخش کشاورزی بالاترین سهم را در تولید ناخالص داخلی در زمان مورد اشاره داشته است و سهم این بخش در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۹۵ تغییر چندانی نداشته است. کمترین سهم در تولید ناخالص داخلی نیمه ابتدایی سال ۱۳۹۶ هم مربوط به فعالیت‌های بخش معدن است که نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۵ تغییری نداشته است. عوامل مسلط در رشد حدود ۴,۵درصدی ارزش افزوده گروه صنعت و معدن در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۶ به ترتیب فعالیت‌های صنعت(سهم ۲.۳درصدی) و برق، آب و گاز(سهم حدود ۲.۱واحد درصدی) بوده‌اند.

از میان زیرمجموعه‌های گروه صنعت و معدن، بخش آب، برق و گاز با رشد ۷,۳درصدی و بخش صنعت با رشد ۴.۸درصدی بیشترین رشد را طی نیمه نخست سال ۱۳۹۶ داشته‌اند. نرخ رشد در بخش ساختمان و معدن در نیمه نخست سال ۱۳۹۶ ناچیز و به ترتیب حدود ۰.۶درصد و ۰.۴درصد بوده است.