مرگ تدریجی اصلاحات اقتصادی

 داریوش صارمی   

تحلیلگر اقتصادی

لایحه بودجه سال 1397 که توسط رییس‌جمهور تقدیم مجلس شد، تفاوت‌های قابل‌توجهی با سایر لایحه‌ها در سنوات گذشته داشته است، به نحوی که اقدامات هر چند کوچک جهت اصلاحات اقتصادی در ذات آن نهفته بود. گرچه نقد‌های قابل‌توجهی در محافل اقتصادی به لایحه فوق وارد شد، ولی قاطبه نظرات به‌دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی و همچنین حذف یارانه نقدی 30 میلیون نفر از دهک‌های بالای جامعه امیدهای زیادی را جهت اقدامات اولیه اصلاحات اقتصادی در میان صاحب‌نظران روشن کرد، شوربختانه همزمانی ارائه لایحه بودجه و ناآرامی‌های به وجود آمده در بعضی نقاط کشور و همچنین انقباضی بودن لایحه سال 1397 باعث شد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی با عینک محتاطانه به کلیات لایحه بنگرند،

به نحوی که در صحن علنی اتفاق نادری در تاریخ جمهوری اسلامی ایران رقم زده شد. نمایندگان مجلس به اتفاق آرا برای نخستین‌بار در 4 دهه اخیر، کلیات لایحه بودجه سال 1397 را رد کردند.

ایرادات نمایندگان عمدتا معطوف به تبصره 14 (هدفمندی یارانه‌ها)، تبصره 18 (قیمت حامل‌های انرژی و اشتغال)، تبصره 5 (اوراق مشارکت)، تبصره 19 (مشارکت در اجرای طرح‌ها) و همچنین تبصره 4 (صندوق توسعه ملی) بود. سرانجام با اصلاحات موردنظر نمایندگان در کمیسیون تلفیق، لایحه به صحن مجلس بازگشت و کلیات آن مورد تصویب قرار گرفت؛ کلیاتی که باتوجه به حذف و اصلاح مواد

یاد شده اثرات اصلاحی خود را کاملا از دست داده است. با عنایت به ایرادات ذکر شده در کلیات لایحه اولیه (قبل از اصلاح) گمانه‌های زیادی در فضای سیاسی و محافل اقتصادی برای عدم تصویب لایحه اولیه و سپس اصلاح آن و تصویب کلیات لایحه اصلاح شده بودجه از سوی نمایندگان طی چند روز اخیر مطرح شده است، اگر از دلایل حاشیه‌یی بگذریم می‌توان، انقباضی بودن لایحه پیشنهادی و افزایش قیمت حامل‌های انرژی و همچنین حذف یارانه نقدی 30میلیون نفر، را از دلایل اصلی شمار زیادی از نمایندگان دانست که خواستار اصلاح و حذف مواد فوق بودند؛ نمایندگانی که عمدتا دغدغه‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده‌اند.

چنانچه فرض کنیم افزایش قیمت حامل‌های انرژی و همچنین حذف یارانه نقدی تعداد قابل‌توجهی از مردم، سرآغاز پروژه سخت اصلاحات اقتصادی بود، با عدم موافقت مجلس با افزایش حامل‌های انرژی و همچنین عدم حذف یارانه نقدی دهک‌های بالای جامعه و درنهایت تصویب لایحه بودجه باتوجه به اصلاحات مدنظر نمایندگان، بیم آن می‌رود که اصلاحات اقتصادی به مرور زمان به ورطه فراموشی سپرده شود.

همچنان‌که بارها توسط صاحب‌نظران اقتصادی مطرح شده است، اصلاحات اقتصادی سختی‌های فراوانی را پیش روی دولت و ملت قرار می‌دهد، ولی چنانچه از ترس سختی‌های پیش رو، پروژه اصلاحات را به فراموشی بسپاریم،

نه تنها اصل و اساس مشکلات از بین نخواهد رفت، بلکه عمده مشکلات به دور‌های بعد موکول خواهد شد. یقینا این مشکلات در آینده نزدیک با شدت بیشتری چالش‌های فراوانی را پیش روی ملت و دولت قرار خواهد داد.