رایزنی‌های اقتصادی جهانگیری در «بین النهرین»
«در دوران بازسازی عراق در کنار شما خواهیم بود چنانکه در دوران سختی و حضور داعش در کنار شما بودیم»؛ این را اسحاق جهانگیری در دیدار با رییس مجلس عراق گفت درحالی که رییس بانک مرکزی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر جهاد کشاورزی در کنار او نشسته بودند. ترکیبی معنادار از هیات ایران در سفر به عراق که نشان‌دهنده تلاش ایران برای حضور در بازار این کشور پس از پایان حیات داعش است؛ همانطور که به گفته جهانگیری در روزهای سخت نبرد با داعش، ایران در کنار عراقی‌ها بود و امروز هم به این سیاست ادامه می‌دهد.
اهداف سیاسی در کنفرانس اقتصادی
سفر هیات سیاسی- اقتصادی ایران به عراق با رهبری معاون اول رییس‌جمهور پس از آن انجام شد که ماه گذشته کنفرانس کویت با هدف تامین مالی طرح‌های توسعه‌یی عراق بدون مشارکت ایران پایان یافت. فضای سیاسی حاکم بر این کنفرانس ایران را واداشت تا با دیده تردید به نیت برگزارکنندگان بنگرد. به اعتقاد برخی تحلیلگران کنفرانس ماه گذشته کویت نه برای توسعه عراق که برنامه‌یی برای نفوذ سیاسی دولت‌ها در این کشور بوده است. براساس آنچه دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفته این تحلیل آنچنان تهی از واقعیت نیست. حمید حسینی معتقد است این کنفرانس دو هدف داشته است، یکی که می‌توانست بر انتخابات قریب‌الوقوع پارلمانی عراق اثر بگذارد و از طرف دیگر حضور سایر کشورها را در بازار عراق افزایش داده و موازنه تجاری را به نفع رقبای ایران را به هم بزند. حسینی برای اثبات این ادعای خود به سنگ‌اندازی کویتی‌ها در صدور ویزا برای اعزام بازرگانان برای حضور در کنفرانس بازسازی عراق اشاره کرد و گفته بود:«درحالی که کنفرانس ۲۳بهمن آغاز به کار می‌نمود که تا ۱۳بهمن دعوت‌نامه رسمی برای حضور ایران از طرف برگزارکنندگان شامل دولت کویت، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و دولت عراق ارسال نشده بود، نهایتا عدم استقبال بسیاری از کشورهای غربی و آسیایی از کنفرانس و فشار احزاب داخلی عراق باعث شد که ایران در روزهای آخر به این کنفرانس دعوت شود.» به گفته حسینی در آخر ویزایی هم برای بازرگانان ایرانی صادر نمی‌شود تا ظریف آنان را با هواپیمای اختصاصی و بدون نیاز به ویزا همراه خود به کویت ببرد. هر چند آن نتیجه‌یی که گمان می‌رفت حاصل نشد و کشورها کمک زیادی به عراق نکردند. به نوشته رسانه‌های عراقی از مبلغ یکصد میلیارد دلاری که عراقی‌ها انتظار داشتند در قالب تامین مالی(وام)، کمک و سرمایه‌گذاری جذب شود کمتر از 30میلیارد دلار آن تعهد شد که اولا بخشی از آن را کشورها برای حمایت از صادرات خود به عراق تخصیص دادند، ثانیا ١٧میلیارد دلار آن توسط کشورهای همسایه(امارات ۵ میلیارد دلار، ترکیه ۵ میلیارد دلار، عربستان ١/۵ میلیارد دلار، قطر ٢میلیارد دلار و کویت ٢میلیارد دلار) به عهده گرفتند و بقیه مبلغ نیز به صورت وام توسط بانک جهانی ۶ میلیارد دلار، بانک توسعه آسیا ۵٠٠ میلیون دلار، امریکا ٣/۵ میلیارد دلار، صندوق اجتماعی اعراب ١/۵ میلیارد دلار و ژاپن ١/٢میلیارد دلار و آن هم به صورت وام و در صورت تضمین دولت و اصلاح قوانین و مقررات و افزایش شفافیت پرداخت خواهد شد.
ایران هم بازی رقیبان منطقه‌یی و بین‌المللی برای تاثیرگذاری بر انتخابات اردیبهشت ماه سال آینده عراق از طریق افزودن بر حجم سرمایه‌گذاری در عراق به واسطه حضور در این کنفرانس را نخورد و با وجود حضور سیاسی از اعلام رقم کمک مالی خود به عراق خودداری کرد در عین حال که به گفته حسینی، ایران درحال حاضر مراودات تجاری قابل توجهی با عراق دارد و تصمیم‌گیری درباره میزان کمک‌های مالی نیز در مذاکرات رودررو و دو جانبه برنامه‌ریزی و اقدام می‌شود.
سفر هیات اقتصادی ایران به عراق
دیدارهایی که در کمتر از یک ماه پس از کنفرانس کویت با سفر معاون اول رییس‌جمهور و جمعی از مقامات ارشد دولت آغاز شده و در آن ایران دست‌کم در یک مورد پیشنهاد خط اعتباری 3میلیارد دلاری به دولت عراق داده است. از سخنان جهانگیری در نشست با مقامات عراقی هم این طور برمی‌آید که هدف همانی است که دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفته بود: تقویت جایگاه ایران در روند بازسازی عراق. شاهد مثال تاکید چند باره معاون اول رییس‌جمهور در دیدار با رییس مجلس و نخست‌وزیر عراق بر این جمله است که « ایران در دوران بازسازی عراق هم کنار دولت این کشور خواهد بود» جهانگیری همچنین در دیدار با حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق با تاکید بر اینکه توسعه همکاری‌های اقتصادی و مناسبات تجاری ایران و عراق نیازمند شکل‌گیری توافقات سازنده است، گفت که ایران و عراق نیازمند یک سند جامع برای همکاری اقتصادی هستند تا آن را مبنای همکاری‌های اقتصادی خود قرار دهند.
او افزود: اکنون در مقطعی هستیم که عراق بر بسیاری از مشکلات غلبه کرده و با قدرت به دنبال بازسازی است و جمهوری اسلامی ایران که در مشکلات و پیروزی‌ها در کنار ملت عراق بوده، آمادگی دارد در دوران بازسازی این کشور نیز مشارکت جدی داشته باشد.
جهانگیری از آمادگی ایران برای حضور و مشارکت در بازسازی عراق خبر داد و افزود: ایران آمادگی دارد خط اعتباری تا میزان 3میلیارد دلار در اختیار عراق قرار دهد تا شرکت‌ها و بخش خصوصی ایران بتوانند مشارکت جدی‌تری در بازسازی عراق داشته باشند. هر چند به گفته او مهم‌ترین محدودیت پیش روی مناسبات اقتصادی دو کشور، مسائل بانکی است که در نقطه ابتدایی قرار دارد و لازم است با تدبیر و راهکارهای مناسب حل و فصل شود. جهانگیری روابط دو جانبه و مناسبات سیاسی و اقتصادی دو کشور را مثبت و رو به رشد ارزیابی کرد و گفت که با وجود پیشرفت‌های خود در روابط دو طرف، برخی موانع و مشکلات نیز وجود دارد که حل آنها نیازمند تصمیمات جدی و از بین بردن بروکراسی در دو کشور است. معاون اول رییس‌جمهور اظهار امیدواری کرد، روابط دو جانبه تهران- بغداد همواره رو به توسعه باشد و ایران بتواند در بازسازی عراق در کنار دولت و ملت این کشور نقش پر رنگ‌تری را بر عهده بگیرد.
سفر 3 روزه جهانگیری به همراه چند تن از مقامات ارشد اقتصادی دولت همچون ولی‌الله سیف رییس بانک مرکزی، محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت و محمود حجتی وزیر جهادکشاورزی و بازرگانان و فعالان اقتصادی درحالی به پایان رسید که به نظر می‌رسد آنچه جایگاه ایران در روند بازسازی عراق را تعیین می‌کند، نتایج انتخابات پارلمانی بهار سال آینده است؛ انتخاباتی که با گرایش نسبی برخی از جریان‌های شیعی به عربستان و تلاش سعودی‌ها برای افزایش نفوذ در عراق و تغییر موازنه قدرت در این کشور به نفع خود، پیچیده‌تر از گذشته شده است.
