نوسان شدید در صندوق‌های سهام

گروه اقتصاد کلان  

براساس آمارهای وزارت اقتصاد، در سال جاری بازدهی نقطه به نقطه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام نوسان‌های شدیدی را تجربه کرده است. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد کمترین بازدهی نقطه به نقطه (درصد بازدهی فروردین 96 نسبت به فروردین 95) این صندوق‌ها به میزان 1.6درصد و بیشترین آن که در آذر اتفاق افتاده است، به میزان 14.3درصد بوده است. این نوسان شدید در حالی در صندوق‌های سهام بروز کرده که در بازارهای بورس، سهام جزو کم‌ریسک‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شود.

 کاهش تعداد صندوق‌های سهام

به گزارش «تعادل» براساس تقسیم‌بندی صورت گرفته توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران به چهار دسته کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی تفکیک می‌شوند. صندوق سرمایه‌گذاری را می‌توان مانند شرکتی درنظر گرفت که با جمع‌آوری منابع پولی کوچک، به سرمایه‌گذاری در سبدی از اوراق بهادار می‌پردازد که این سبد ممکن است شامل سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار باشد. در حقیقت صندوق سرمایه‌گذاری مجموعه‌یی است از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار که این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا به جای خرید یک سهم یا اوراق مشارکت خاص، در مجموعه‌یی از این دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کنند. معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در یک گزارش توصیفی آمارهای مربوط به عملکرد این صندوق‌ها را در آذر ماه امسال مورد بررسی قرار داده است.

مطابق آمارهای این گزارش در آذر 1396، 199صندوق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران فعالیت دارند که نسبت به ماه آبان تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام کاهش یافته و سایر صندوق‌ها به همان تعداد ماه گذشته به فعالیت خود ادامه می‌دهند. 43.7درصد از کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران از نوع سرمایه‌گذاری در سهام، 23.7درصد مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، 13.6درصد اختصاصی بازارگردانی و 10.1درصد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط هستند.

در انتهای آذر امسال مجموع ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران 160 هزار میلیارد تومان است که نسبت به ماه آبان 1.2درصد افزایش را نشان می‌دهد. ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت (معادل یک‌درصد)، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی (معادل 9.4درصد) صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام (معادل 4.1درصد) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط (معادل 39.1درصد) در انتهای آذر ماه نسبت به ماه گذشته افزایش داشته است.

همچنین در انتهای آذر امسال به میزان 97.5درصد از کل ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، 1.4درصد مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی و 1.1درصد مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و مختلط است. در پایان آذر تعداد سرمایه‌گذاران در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه ایران معادل 2.3میلیون نفر بوده که نسبت به ماه آبان 0.4درصد کاهش داشته است. 98.7درصد از کل سرمایه‌گذاران در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آذر ماه، سرمایه‌گذاران حقیقی هستند که نسبت به آبان معادل 0.4درصد کاهش یافته‌اند. در زمان یاد شده تعداد سرمایه‌گذاران حقوقی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به ماه گذشته 0.1درصد کاهش یافته که بیشترین کاهش آن مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی است. تعداد سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و اختصاصی بازارگردانی در انتهای آذر نسبت به ماه گذشته کاهش یافته ولی تعداد سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در صندوق‌های مختلط افزایش داشته است.

 بازدهی صندوق‌ها

در این گزارش بازدهی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران در آذر امسال نسبت به ماه گذشته آن و نسبت به مدت مشابه سال گذشته‌ (آذر 95) مقایسه شده و علاوه بر این، مقایسه‌یی با بازدهی بازار سرمایه در آذر نسبت به ماه گذشته و مدت مشابه سال گذشته نیز صورت گرفته است. در ماه یاد شده صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت نسبت به آبان 96 بازدهی معادل 1.52درصد داشتند که از بازدهی شاخص کل بورس تهران در آذر 96 نسبت به ماه گذشته‌ (معادل 7.59درصد) ‌کمتر است. بازدهی این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آذر نسبت به مدت مشابه سال گذشته (دوره 12 ماهه) ‌19.2درصد است که به میزان ناچیزی از بازدهی شاخص کل بورس تهران در دوره مشابه کمتر است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط نیز، در آذر نسبت به آبان امسال معادل 4.32درصد بازدهی داشتند که از بازدهی بازار سرمایه در مدت مشابه کمتر است. این نوع از صندوق‌ها در آذر 96 نسبت به آذر سال گذشته بازده 18.19درصدی را به ثبت رساندند که از بازدهی بازار سهام در دوره مشابه کمتر است. بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام در آذر نسبت به ماه گذشته 6.12درصد بوده که از بازدهی شاخص کل بورس تهران کمتر بوده ولی نسبت به بازدهی سایر صندوق‌ها به آن بسیار نزدیک است ولی در دوره 12 ماهه منتهی به آذر 96 دارای بازدهی 14.31درصدی هستند که از بازدهی بازار در دوره مشابه به‌مراتب کمتر است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی، در آذر 96 نسبت به آبان بازدهی 3.56درصدی داشتند ولی در دوره 12 ماهه منتهی به آذر بازده منفی را به ثبت رساندند.

در مدت یک ماهه مورد بحث بیشترین بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری متعلق به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام است که بازده 6.12درصدی را به ثبت رساندند و کمترین بازده مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت بوده است.

در آذر 96 نسبت به آذر 95، بیشترین بازدهی (19.02درصد) را صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت به خود اختصاص دادند و بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی منفی بوده است. به‌طور کلی روند نرخ بازده ماهانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال 96 نوسانی بوده ولی از مهر ماه روند صعودی را در پیش گرفته جز بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت که کاهش یافته است. بازدهی ماهانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت در سال جاری، بین 1.4 تا 1.8درصد در نوسان بوده است. در سال 96 کمترین بازدهی ماهانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام منفی 2.8درصد بوده که در خرداد ماه اتفاق افتاده و بیشترین نرخ بازده ماهانه در آذر ماه با نرخ 6.1درصد روی داده است. کمترین و بیشترین نرخ بازده ماهانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط در سال 96 منفی 1.8درصد (خرداد ماه) و 4.3درصد (آذر ماه) بوده است. براساس این آمارها، بازدهی نقطه به نقطه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت در سال 96، بین 18.6 تا 19.2درصد در نوسان بوده است. در سال 96 کمترین بازدهی نقطه به نقطه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام 1.6درصد بوده که در فروردین ماه اتفاق افتاده و بیشترین نرخ بازده در آذر ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با نرخ 14.3درصد روی داده است. کمترین و بیشترین نرخ بازده نقطه به نقطه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط در سال 96 به میزان 8.1درصد (مرداد ماه) و 18.2درصد (آذر ماه) بوده است.

 ترکیب دارایی‌ها

مجموع ارزش سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام ایران 97.1 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به ماه آبان 24.1درصد افزایش یافته است. در مدت مذکور ارزش سهام صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی با 88.6درصد افزایش نسبت به ماه گذشته، دارای بیشترین رشد در ارزش سهام بوده و در رده بعدی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط (حدود 30.7درصد) قرار گرفته‌اند. در آذر ماه مجموع صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران 74.4درصد از منابع مالی خود را به‌صورت گواهی سپرده و سپرده بانکی، 18.1درصد به شکل اوراق بهادار با درآمد ثابت و 6درصد در سهام و حق تقدم سهام سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در ماه مذکور صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت معادل 75.6درصد از دارایی‌های خود را در گواهی سپرده و سپرده بانکی، 18.4درصد در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرد‌ه‌اند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط معادل 67درصد در گواهی سپرده و سپرده بانکی، 26.2درصد در سهام و حق تقدم سهام و 5.6درصد در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. 85.3درصد سهام و حق تقدم سهام، 5درصد اوراق بهادار با درآمد ثابت و 4.4درصد گواهی سپرده و سپرده بانکی، ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام را در آذر 96 تشکیل می‌دهد. ترکیب سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی در آذر 96، 83.9درصد سهام و حق تقدم سهام 7.5درصد گواهی سپرده و سپرده بانکی و 2.6درصد نقد است.