سرعت‌گیر نوروز در مسیر بازار مسکن
گروه راه و شهرسازی زهره علامی
بررسی گزارش‌های میدانی از دفاتر املاک سطح شهر نشان می‌دهد، حجم معاملات خرید و فروش مسکن در اسفندماه، کاهش یافته است. در این میان نگاهی به سامانه اطلاعات بازار املاک هم مهر تاییدی بر این گزارش میدانی می‌زند و ثبت 5 هزار و 570 قرارداد امضا شده تا 18 اسفند ماه، حکایت از کاهش استقبال خریداران از معامله ملک دارد.
معاملات مسکن در اسفندماه در حالی کاهش یافته که از ابتدای نیمه دوم سال جاری روند معاملات صعودی بوده و این سیر مثبت تا بهمن ماه ادامه داشته است و طی این مدت هم، کارشناسان و مسوولان حوزه مسکن بارها به ظهور نشانه‌های خروج از رکود و سپری شدن پیش رونق در بازار مسکن اشاره کردند.
البته ناگفته نماند که تعداد معاملات مسکن در بهمن ماه هم نسبت به دی ماه کاهش یافت و در پی آن کارشناسان اعلام کردند که تاثیر «هیجانات ارزی» موجب کاهش 3.2درصدی حجم قراردادهای خرید و فروش مسکن در بهمن نسبت به ماه قبل از آن، شده است.
اما با وجود افت معاملات مسکن در بهمن ماه، باتوجه به روند 11 ماهه تحولات مسکن و به‌ویژه روند روبه رشد قراردادها در نیمه دوم سال جاری، بسیاری از کارشناسان اقتصاد مسکن، کاهش معاملات مسکن در بهمن ماه را یک «سکته خفیف» در روند رو به رشد معاملات ارزیابی کردند. اینک اما با کاهش قراردادهای خرید و فروش در 17 روز ابتدایی اسفند ماه، به نظر می‌رسد، کاهش سرعت معاملات ملک در اسفند 96 و فروردین 97، برخلاف روند رو به رشد معاملات در آذر و دی و تمایل شدید متقاضیان مصرفی به خرید واحد مسکونی موردنظر خود نیز تداوم یابد.
در این میان، کاهش حجم معاملات مسکن در روزهای ابتدایی اسفندماه در شهر تهران (به‌عنوان شهر پیشروی مسکن) از دید مسوولان این حوزه هم پوشیده نماند و مصطفی قلی‌خسروی رییس اتحادیه املاک، در نخستین نشست خبری خود از افت 7.9درصدی حجم معاملات در 13 روز ابتدایی ماه جاری، در پایتخت خبر داد و علت آن را التهابات بازار ارز دانست. همچنین سعید لطفی، از اعضای هیات‌مدیره اتحادیه املاک در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به اینکه افت معاملات مسکن در اسفند ماه به چه دلیل بوده است، گفت: ابهامات قیمت مسکن در سال 97 موجب شد تا فروشنده‌ها با این احتمال که شاید قیمت‌ها در سال آینده افزایش یابد از فروش مسکن خودداری کنند، بنابراین، این یکی از دلایل افت معاملات در اسفند ماه بود.
او ادامه داد: دلیل دیگر افت معاملات مسکن در حالی که بخش مسکن در دوره پیش رونق قرار گرفته و روند خوبی را طی می‌کرد، این است که بخش مسکن چند ماهی بود که روند خوبی پیدا کرده بود و متقاضیان مسکن آرام‌آرام وارد بازار شده و واحد مسکونی موردنظر خود را خریداری می‌کردند و همین موضوع موجب شده بود تا سازنده‌هایی که از بازار مسکن خارج شده بودند مجددا برای ساخت اقدام کنند اما به یک‌باره وضعیت نرخ ارز و طلا در بازار به‌هم ریخت و موجب شد تا دولت برای کنترل نرخ ارز اقدام به فروش اوراق در بانک‌ها با نرخ سود 20درصد کند و همین اقدام بسیاری از مردم را به سرمایه‌گذاری در بازار ارز و اوراق سوق داد.
کاهش حجم معاملات طبیعی است
باتوجه به دلایل مطرح شده از سوی مسوولان بخش مسکن درباره افت معاملات در این ماه که شامل ابهام در قیمت مسکن و عدم تمایل فروشندگان برای فروش ملک، التهابات بازار ارز و... می‌شود، این نگرانی تشدید می‌شود که آیا سیر مثبت حجم معاملات مسکن متوقف شده است و دوباره بازار مسکن در رکود فرو می‌رود؟ آیا این روند کاهشی، طبیعی است، یعنی هر سال در ماه‌های پایانی سال شاهد افت قراردادهای خرید و فروش هستیم یا اینکه دلایل دیگری از جمله موارد ذکر شده در این افت اثرگذار بوده‌اند؟
عباس زینعلی کارشناس ارشد حوزه اقتصاد مسکن چندان با این اظهارنظرها درباره علل کاهش حجم معاملات مسکن در بهمن و اسفندماه موافق نیست و درباره علت افت معاملات مسکن در این دو ماه و به‌ویژه اسفندماه به «تعادل» می‌گوید: کاهش حجم قراردادهای خرید و فروش در ماه‌های پایانی سال، روندی طبیعی است که هر ساله از اواخر دی ماه آغاز می‌شود و تا اوایل سال بعد از آن ادامه می‌یابد. زینعلی می‌افزاید: هر سال، از اواخر دی ماه، شاهد کاهش حجم معاملات هستیم که این افت گاه تا اسفند و گاهی هم تا سال بعد از آن تداوم پیدا می‌کند و دلیل آن هم این است که در ماه‌های پایانی سال، اولویت‌های دیگری برای خانواده‌ها مطرح می‌شود که خانوارها به‌دنبال انجام آن اولویت‌ها می‌روند. او ادامه می‌دهد: در ماه‌های پایانی سال، گذراندن ایام تعطیلات، انجام هزینه‌های پایان سال از جمله خرید پوشاک و... در اولویت خانوارهای ایرانی قرار می‌گیرد و بر همین اساس، انجام تصمیمات جدی و اساسی در سه ماهه پایانی و به‌ویژه اسفند اجرایی نمی‌شود.
به گفته این کارشناس ارشد بخش مسکن، خانوارها تا اوایل سال آینده منتظر می‌مانند تا شرایط بازار مسکن روشن شود، ضرایب اقتصادی و اجتماعی بازتعریف شود، بعد تصمیم به خرید مسکن کنند. زینعلی اظهار می‌کند: علاوه بر تغییر اولویت خانوارها در ماه‌های پایانی سال، سرعت انتقال و جابه‌جایی مبالغ بین‌بانکی در اسفند و بهمن ماه کاهش می‌یابد و مجموع این عوامل موجب می‌شود که حجم معاملات در اسفندماه کاهش یابد که براساس آمارها در اسفندماه سال جاری هم شاهد افت خرید و فروش‌ها بودیم.
این کارشناس ارشد اقتصاد مسکن بیان می‌کند: کاهش حجم معاملات مسکن در ماه‌های پایانی سال تا اوایل و حداکثر تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می‌یابد و به عبارت دیگر تا دو ماه دیگر شاهد تداوم افت معاملات مسکن خواهیم بود.
او معتقد است: هر ساله تا اردیبهشت ماه خانوارها تصمیمی برای خرید مسکن نمی‌گیرند و از ماه دوم سال نو، دوباره شاهد رشد قراردادهای خرید و فروش مسکن هستیم.
زینعلی درباره وضعیت قیمت مسکن طی سال آتی می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود که در 6 ماهه نخست سال 97، افزایش قابل‌توجهی در قیمت مسکن نداشته باشیم و اگر افزایشی هم رخ دهد در مرداد ماه شاهد رشد قیمت‌ها خواهیم بود.
این کارشناس ارشد مسکن اضافه می‌کند: انتظار می‌رود که قیمت مسکن از مردادماه حدود 10 تا 15درصد افزایش یابد.
