ماموریت تکراری انتخاب شهردار تهران

گروه راه و شهرسازی  آزاده کاری

سه‌شنبه گذشته، آخرین روز کاری محمدعلی نجفی در شهرداری تهران بود. خیلی‌ها منتظر چنین روزی بودند همان‌ها که از ابتدای آغاز به کار شهرداری در شهریور سال گذشته بنای ناسازگاری گذاشتند و به دنبال بهانه‌یی بودند تا تیر انتقادات و هجمه‌های خود را نصیب نجفی کنند. از همان ابتدا عنوان کردند که نجفی 6 ماه بیشتر در بهشت نمی‌ماند و هر روز تیترهای عجیبی مبنی بر استعفای نجفی در رسانه‌های خود منتشر کردند. اما نقطه اوج این ماجراها بعد از برگزاری مراسم روز زن در سالن برج میلاد بود که حواشی آن مراسم سبب ورود دادستانی به موضوع شد و در پی آن شهردار احضار و با قرار کفالت آزاد شد. چند روز بعد از آن بود که نجفی استعفای خود را تقدیم شورای شهر کرد اما به دلیل تعطیلات پایان سال بررسی آن به سال جاری موکول شد. در این مدت طرفداران و نزدیکان نجفی بارها تاکید کردند که علت اصلی استعفای وی فشارهای بیرونی است. البته شهردار مستعفی نیز در زمان بررسی استعفایش در صحن شورای شهر به این نکته اشار ه کرد و گفت از همان روز نخست کارشکنی‌ها شروع شد. در جلسه یک‌شنبه هفته جاری اعضای شورای شهر در حمایت از انتخاب خود و مردم استعفای نجفی را نپذیرفتند اما فردای آن روز با ورود دادستانی کل کشور به ماجرا ورق برگشت. دادستان اعلام کرد، اعضای شورا باید استعفای نجفی را بپذیرند.

 به گزارش «تعادل» روز سه‌شنبه 21فروردین که دومین جلسه بررسی استعفای شهردار تهران بود وقتی مرتضی الویری با تجربه در امور شهری که پیش از این یکی از مخالفان جدی رفتن نجفی بود، گفت که شب گذشته با نجفی درباره مریضی‌اش حرف زده و قانع شده، خبرنگارها و حضار شروع به خندیدن کردند. اما به هر حال اعضای شورا در جلسه روز یک‌شنبه با 15رای موافق به استعفای نجفی رای دادند.

البته این سوال باقی ماند چگونه کسانی که در جلسه روز یک‌شنبه با 16رای مخالف، استعفا را رد کردند دو روز بعد با 15رای موافق آن را پذیرفتند.

نجفی در همین 7ماه که مدیریت شهر را بر عهده داشت، تصمیم‌های مهمی اتخاذ کرد ازجمله دو بخشنامه ضد فساد صادر و 12گزارش تخلف در زمان قالیباف را به قوه قضاییه ارسال کرد.

 بازخوردهای استعفای نجفی

اظهارنظرهای گوناگونی درخصوص استعفای نجفی عنوان شده ازجمله علی مطهری، نایب‌رییس مجلس دهم درباره اصرار محمدعلی نجفی به استعفا از سمت شهرداری تهران گفت:«قوه قضاییه به جای اینکه پرونده‌هایی را که آقای نجفی به او ارجاع کرد رسیدگی کند، درصدد برکناری این مرد پاکدست و خدوم برمی‌آید و به بهانه برنامه چند دختر زیر 9سال در روز زن، شهردار محترم تهران را درحالی که خواب بوده با بی‌احترامی بازداشت می‌کند. همین قضیه کافی است که بفهمیم چرا مبارزه با فساد در کشور ما به نتیجه نمی‌رسد.»

پیش‌تر اخباری درباره احضار شبانه محمدعلی نجفی و مراجعه شبانه ماموران برای ابلاغ احضاریه به منزل او منتشر شده بود اما علی مطهری به صراحت اعلام کرده که محمدعلی نجفی پس از انتشار فیلم رقص چند دختر خرسال در مراسم «میلاد فاطمه زهرا(س)» از سوی ماموران شبانه بازداشت شده بود.

 در جلسه سعدآباد خط‌ و نشان کشیدند

روز گذشته نیز ابعاد جدیدتری از این موضوع در مجلس شورای اسلامی برملا شد و حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین شهر در این باره گفت: پنج‌شنبه گذشته در سعدآباد جلسه‌یی برگزار شده و برای شورای شهر تهران خط و نشان کشیده‌اند که چه کسی شهردار شود.

حاجی‌دلیگانی با اشاره به حواشی استعفای نجفی از شهرداری تهران گفت: اخیرا نکاتی درخصوص تعیین تکلیف شهردار تهران گفته می‌شود که مثلا حاکمیت نخواسته. چرا اینگونه می‌گویید؟ اینها عدم شفاف‌سازی است. بررسی کنند در نشستی که پنج‌شنبه گذشته در سعدآباد برگزار شده چه کسانی حضور داشتند و چه تصمیماتی گرفته شده است؟ و چرا خط و نشان کشیدند برای شورای شهر تهران و شهردار تهران که چه کسی باید استعفا دهد و چه کسی باید شهردار شود. آنها تعیین تکلیف کردند و بعد برعهده دادستان می‌گذارند که دادستان دخالت کرده است اینچنین نبوده و در آن جلسه تعیین تکلیف شده است.

علی مطهری که اداره جلسه مجلس را برعهده داشت در پاسخ به اخطار حاجی‌دلیگانی گفت: آنچه در پشت پرده بوده و ما اطلاع نداریم بحث دیگری است ولی اینکه خود دادستان مستقیما شورای شهر تهران را تهدید می‌کند که شما نباید به بقای شهردار رای می‌دادید و شهردار باید دوباره استعفا دهد، کار درستی نبود. این موضوع ارتباطی با ایشان نداشت. وی افزود: مسائلی که پشت صحنه است با آنچه در ظاهر و رسانه‌هاست کاملا متفاوت است. برخی انتقاد داشتند که اینجا جای ورود دادستان نبود.

 با وجود این شاید بتوان گفت یکی از اشتباهات نجفی عدم انتصاب‌های مناسب و به کارگیری مدیران سابق در شهرداری بود که همین قضیه نیز در نهایت منجر به ایجاد حاشیه‌های مراسم برج میلاد و استعفای او شد. با این حال عجیب است که چرا اعضای شورا نیز هنگام انتخاب سرپرست شهرداری باز هم از بین مدیران قبلی دست به انتخاب زدند.

بعد از استعفای نجفی اکنون برای بار دوم مهم‌ترین کار شورا انتخاب شهردار است. با توجه به اتفاقاتی که برای نجفی افتاد به نظر می‌رسد بهتر است شهردار آینده فردی غیرسیاسی باشد در این صورت شاید فشار احزاب مختلف بر او کمتر شود.

اعضای شورای پنجم هنگام انتخاب شهردار برای نخستین بار روند جدیدی را پایه‌گذاری کردند به این صورت که هر یکی از اعضا 3 کاندیدای پیشنهادی خود را معرفی کردند و بعد از چند بار رای‌گیری در نهایت از بین 7نفر کاندیدای نهایی که عبارت بودند از محسن مهرعلیزاده، ، حسین مرعشی، الهه کولایی، محمدعلی افشانی، حبیب‌الله بی‌طرف و محمد شریعتمداری، محمدعلی نجفی به عنوان شهردار انتخاب شد. حال باید دید آیا اعضای شورای پنجم، شهردار بعدی را از بین این 7 کاندیدا و با همان روش قبلی انتخاب می‌کنند یا خیر. البته اکنون اسامی جدیدی نیز شنیده می‌شود ازجمله علی‌اصغر احمدی. اعضای شورای شهر در این باره نظرات متفاوتی دارند.

 ویژگی‌های شهردار منتخب

مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه شهر تهران با مشکلات جدی رو به روست، گفت: تهران به عنوان سمبل کشور در دنیا محسوب می‌شود و باید برای کاهش مشکلات این شهر تلاش کنیم بنابراین شهردار تهران باید واجد 4 ویژگی مهم باشد. ویژگی اول این است که افکار عمومی باید به این انتخاب اعتماد کنند و مردم شهردار را به عنوان یک فرد اجرایی بشناسند. شهرداری که بتواند با حضور خودش در بخش‌های مختلف، مشکلات را رصد کرده و قدرت تصمیم‌گیری داشته باشد.

وی ادامه داد: همچنین شهردار باید قابلیت تعامل مناسب با اعضای شورای شهر داشته باشد و بتواند خودش را جزو تیم 21نفره و به عنوان نفر بیست و دوم بداند و از توان و پتانسیل شورا به خوبی استفاده کند. همچنین از شهردار آتی تهران انتظار می‌رود، تعامل خوبی با حاکمیت و سایر دستگاه‌های دولتی، مجلس و دستگاه‌های فراقوه‌یی داشته باشد تا بتواند همه امکانات را برای پیشبرد اهداف شهرداری بسیج کند و بدون تنش و حاشیه و با تمرکز بر کار اجرایی مشکلات شهر را پیگیری کند. علاوه بر این شهردار منتخب باید راهکارهای مناسبی برای معضلات شهر داشته باشد و فقط به تئوری‌ها بسنده نکند.

به گفته وی، شهردار تهران باید نگاه تحولی و اصلاحی داشته و به دنبال تغییرات مثبت باشد، شهرداری که بداند برای حل مشکلات باید محافظه‌کاری را کنار بگذارد و شجاعانه تصمیم بگیرد و براساس آن تصمیمات عمل کند. به اعتقاد فراهانی گزینه‌های زیادی برای پست شهرداری تهران وجود ندارد و تعداد نفرات محدود است. وی در این‌باره گفت: روال کار باید به گونه‌یی باشد که برنامه اداره شهر از کاندیدها اخذ شود و براساس برنامه‌ها و پاسخی که به سوالات اعضای شورا خواهند داد، بتوانیم شهرداری را انتخاب کنیم که در طول 3سال آینده شهر را متحول کند.

 از آرمان‌های خود کوتاه نمی‌آییم

زهرا صدر اعظم‌نوری، رییس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات نیز در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: همان ویژگی‌هایی که در انتخاب نجفی مد نظر قرار داده بودیم را برای شهردار آینده نیز در نظر خواهیم گرفت. یعنی شهردار باید فردی اصلاح‌طلب، پاکدست، شجاع، قاطع، کاربلد، متعهد و در مبارزه با فساد و رانت جدی و پیگیر باشد.

به گفته حجت میرزایی، معاون توسعه و برنامه‌ریزی شهرداری کسانی که نجفی را تحت فشار قرار دادند هر شهردار دیگری را نیز تحت فشار قرار خواهند داد. به نظر می‌رسد با این شرایط انتخاب شهردار برای اعضای شورا سخت‌تر شود. نوری در این باره گفت: هر چند کار برای اعضا سخت‌تر شده اما بنا نداریم از آرمان‌ها و اهداف خود کوتاه بیاییم. ما باید بایستیم و از شهردار منتخب خود حمایت کرده و از هر گونه تخلف جلوگیری کنیم.

نوری در پاسخ به اینکه گزینه‌های مورد نظر شما چه کسی هستند، عنوان کرد: هنوز مشخص نیست و درباره شخص خاصی به اجماع نرسیده‌ایم.

 تعداد گزینه‌ها محدود نیست

محمدجواد حق‌شناس، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا نیز در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد که شورای پنجم در انتخاب شهردار 3ماه مطالعه کرد و وقت گذاشت و نتیجه این 3ماه شناسایی و بررسی این شد که به 23گزینه رسیدیم و از بین این تعداد 7گزینه نهایی انتخاب شدند. از این 7نفر برنامه خواسته شد و کاندیدها برنامه‌ها و نوع نگاه خود به مدیریت شهر را به اعضا ارائه کردند. در نهایت از بین این 7نفر نجفی انتخاب شد.

برخلاف نظر فراهانی که معتقد است، گزینه‌های زیادی برای شهرداری تهران وجود ندارد اما حق‌شناس معتقد است تعداد گزینه‌ها محدود نیست.

او در این باره تصریح کرد:

7 گزینه قبلی را همچنان در اختیار داریم ممکن است تعدادی هم به آنها اضافه شود. شورا با اقدام هوشمندانه‌یی که روز سه‌شنبه انجام داد و با پذیرش استعفای نجفی و نیز انتخاب سرپرست نشان داد که نمی‌خواهد از تعهدی که به مردم دارد، عدول کند و پیگیر قول‌هایی که به مردم داده، ‌هست.

به گفته وی اعضای شورا در انتخاب شهردار نیز همین روند منطقی با نگاه تعهد به شهروندان را در پی خواهند گرفت و رویه درست این است که به سمت 7نفر کاندید نهایی رفته و از بین آنها فرد اصلح را برای مدیریت شهر تهران انتخاب کند. اگر به هر دلیل نتوانستند از بین این 7نفر فردی را انتخاب کنند، دایره 23نفره مورد توجه قرار خواهد گرفت و باز هم چنانچه به نتیجه نرسیدند مدیران شایسته‌یی هستند که می‌توانند مورد توجه قرار بگیرند و از عهده اداره شهر برمی‌آیند. سعی ما این است که در کوتاه‌ترین مدت در این باره تصمیم‌گیری کنیم تا شهرداری بدون مدیر نماند.

 انتخاب شهردار به شیوه قبل

زهرا نژادبهرام، عضو هیات رییسه شورای شهر نیز در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه روند انتخاب شهردار دوم همان شیوه انتخاب نجفی خواهد بود، اظهار کرد: اگر خاطرتان باشد برای انتخاب شهردار 16ویژگی تبیین کرده بودیم که نجفی دارای این مشخصات 16گانه بودند.

در نتیجه این اصول 16گانه را در انتخاب شهردار بعدی نیز به کار خواهیم برد.

نژادبهرام ادامه داد: آنچه مهم است، شهردار بعدی اگر همطراز نجفی نباشد حتما توانمندتر، پویاتر و کوشاتر از او خواهد بود. نجفی به دلایلی که خودشان ذکر کردند، نتوانستند در باقی راه ما را یاری کنند اما اهداف و چشم‌اندازهای مدیریت شهری به قوت خود باقی است و شهرداری بر مبنای این اهداف حرکت خواهد کرد. مدیریت شهری یک مدیریت به هم پیوسته است که اهداف مشخصی چون شفافیت و پاسخگویی دارد و مردم براساس این ویژگی‌ها به شورای شهر رای دادند. شفافیت برای شورای شهر بدین معناست که مردم محرم ما هستند. ما قدرت خود را از مردم گرفته‌ایم و مردم را محرم خود می‌دانیم اگر قرار است مردم را محرم خود ندانیم مردم نیز این قدرت را از ما سلب خواهند کرد.

وی با تاکید بر اینکه در انتخاب شهردار آتی اصول 16گانه مدنظر قرار خواهد گرفت، تصریح کرد: مهم‌ترین ویژگی شهردار آتی این است که روابط بسیار خوبی با شهروندان خواهد داشت و مدیرانی سالم و توانمند را به کار خواهد گرفت. پر واضح است که شورا با ترکیب کنونی به دنبال دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده با رویکرد دستیابی به امید، شکوفایی، مشارکت مردم و در نهایت شهر انسان محور است و بر این اساس شهردار آتی را انتخاب خواهد کرد.

به گفته نژادبهرام انتخاب شهردار آتی نشان‌دهنده دو موضوع است. اول اینکه در بین اصلاح‌طلبان قحط‌الرجال نیست و دیگر اینکه نجفی‌ها یک هدف را دنبال می‌کنند و مهم این است که این هدف‌ها دنبال شود.

عضو هیات رییسه شورای شهر در پاسخ به اینکه آیا ممکن است، شهردار دوم از بین 7گزینه نهایی شده قبلی انتخاب شود، گفت: بله ممکن است و چیز غریبی نیست زیرا شاخص‌ها همان است. البته ممکن است به دلیل تجربه‌یی که در این 7ماه به دست آورده‌ایم، روند انتخاب تغییرات جدی داشته باشد و افرادی به لیست اضافه شوند. امیدواریم هر چه زودتر به توافق برسیم و بتوانیم شهردار را معرفی کنیم.

 تسلط بر اقتصاد شهر

الهام فخاری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر نیز در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: قطعا شهردار تهران باید با سیستم مدیریت شهری آشنایی داشته باشد. پویا، نوآور و روحیه ارائه کار داشته باشد. شهردار جدید قطعا برای اداره شهر تهران نیاز به انگیزه قوی دارد. برخلاف نظر برخی دوستان که معتقدند با کمبود گزینه‌یی مناسب برای انتخاب شهردار مواجه هستیم، معتقدم به هیچ‌وجه اینگونه نیست و می‌توان از بین نیروها و افردای که پست‌ها و مسوولیت‌های کلان داشته‌اند و در عین حال برای اداره شهر تهران نیز علاقه و انگیزه کافی دارند یک نفر را انتخاب کنیم.

به گفته فخاری کسی که به دنبال تغییر و نوآوری باشد بهترین گزینه برای شهر تهران محسوب می‌شود. تسلط بر اقتصاد شهر و نیز مهارت‌های مدیریتی بسیار مهم است. ممکن است فردی توانایی و مهارت بسیاری در حوزه نظری داشته باشد اما مهم این است که از مهارت‌های مدیریتی هم برخوردار بوده و بتواند شهر را در چارچوب یک برنامه مشخص پیش ببرد.

وی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین مسائل شهر تهران این است که دچار بی‌فرمی، بدفرمی و آشفتگی و به هم ریختگی در حوزه‌های مختلف کاری شده است. برای رفع این معضل باید از موازی‌کاری‌ها در شهر اجتناب و سیستم‌های موازی مدیریتی را حذف کنیم. نیاز این امر داشتن شهرداری است که ذهن برنامه‌ریز و خلاق داشته باشد.

فخاری با بیان اینکه هنوز درباره گزینه‌های احتمالی بحث نشده است، گفت: طبیعی است که برنامه محور بودن، ویژگی‌های شخصی، جایگاه اجتماعی فرد و رزومه کاری و در عین حال چابکی و پویایی از ویژگی‌های بسیار مهم در انتخاب شهردار محسوب می‌شود. ما یک تجربه 8 ماهه را پشت سرگذاشته‌ایم و این تجربه کمک می‌کند در روند انتخاب شهردار بهتر عمل کنیم.

اکنون شهر تهران با چالش‌ها و آسیب‌های فراوان پیش روی شهردار آینده قرار دارد و باید جلو جریان‌های میانی که از بیرون برای شورا تصمیم می‌گیرند، ایستادگی کند تا استقلال شورا در تمام سطوح به رسمیت شناخته شود. بنابراین انتظار می‌رود، شهردار تهران شخصی مستقل و بدون وابستگی‌های سیاسی باشد. همچنین شهردار تهران باید تخصص کافی در زمینه شهری داشته و برنامه جامع و راهبردی برای نجات شهر تهران از مخاطرات طبیعی و انسانی داشته باشد.

در مجموع می‌توان گفت عدم سیاست‌زدگی، فراجناحی بودن، حرکت در مشی اعتدال و سوابق مدیریت اجرایی همچنین تفکر سیستمی عمیق نسبت به موضوعات شهری و تخصص در مدیریت و فهم جامع از همه مدهای حمل‌و‌نقل حتی پیاده راه‌ها، توانایی مدیریت افراد و باندهایی که حلقه‌های غیرقابل نفوذ در اطراف او به وجود می‌آورند، مهارت کلان‌نگری، توانایی تعامل فعال با نهادهای حاکمیتی و توانایی ترسیم، تبیین و تعقیب چشم‌انداز نظام نیز از دیگر ملاک‌هایی است که باید در انتخاب شهردار تهران مورد توجه قرار گیرد.