کوبای بدون کاسترو؛ بدون تغییر

گروه جهان    

کوبا دوران جدیدی را آغاز می‌کند. برای نخستین‌بار در 40 سال گذشته فردی خارج از خانواده کاسترو زمام امور این کشور را به دست خواهد گرفت. روند انتقال قدرت در کوبا در حالی آغاز شده که مردم این کشور از روند کند اصلاحات به سبک بازار آزاد که در سال 2011 با دستور رائول کاسترو آغاز شد، ناراضی هستند. در این بحبوحه روابط کوبا با امریکا نیز با سیاست‌های دولت دونالد ترامپ با تنش‌های جدی روبه‌رو شده که چشم‌انداز آینده آن را مبهم می‌کند.

آسوشیتدپرس نوشته، رائول کاسترو که 2008 زمام امور را از فیدل کاسترو رهبر انقلابی کوبا تحویل گرفت، قصد داشت اصلاحات بنیادینی را به‌ویژه در نظام اقتصادی این کشور ایجاد کند اما درنهایت دولت را با کوله‌باری از چالش‌ها به جانشین خود تحویل خواهد داد. البته کوبا بیش از 600هزار کارآفرین و پنج میلیون کاربر تلفن همراه داشته و یکی از کشورهایی است که بیشترین رشد را در بخش صنعت حمل و نقل هوایی دارد. صنعت گردشگری نیز از زمان بهبود نسبی روابط واشنگتن-هاوانا در سال 2015 رشدی دو برابری را تجربه کرده است به‌طوری که همین امروز با وجود کارشکنی‌های دولت دونالد ترامپ سالانه حدود پنج میلیون گردشگر امریکایی به این کشور سفر کرده‌اند.

مشکلات اما کم نیستند. هنوز هم بخش دولتی کوبا که به سبک اتحاد جماهیر شوروی اداره می‌شود و سه نفر از هر چهار کوبایی را در استخدام خود دارد اما بهره‌وری آن بسیار کم است. توسعه بخش خصوصی نیز به‌طور گسترده‌یی متوقف شده است. میانگین حقوق ماهانه دولتی چیزی حدود 31دلار است. در این میان سرمایه‌گذاران خارجی نیز هیچ رقیبی برای ورود به بازارهای کوبا را ندارند؛ بر همین اساس زیرساخت‌های فرسوده کوبا روز به روز شرایط بدتری پیدا می‌کند. رویترز می‌نویسد: «اقدامات رائول کاسترو برای مدرن کردن اقتصاد به سبک شوروی سابق نتایج مختلفی به همراه داشته به‌طوری‌که برخی از ابتکارعمل‌های وی رو به جلو حرکت کرده و برخی متوقف شده‌اند و یکسری طرح‌ها هنوز به مرحله اجرایی شدن هم نرسیده‌اند.»

به اعتقاد ناظران، رائول کاسترو در حالی دست به اجرای سیاست‌هایی جدید در کوبا زد که معتقد بود این طرح‌ها بخش ضروری و لازم آینده محسوب می‌شود اما حزب حاکم کمونیست بر این باور است که اجرای فرآیند مدنظر رائول کاسترو بسیار سخت‌تر از آن چیری است که انتظار می‌رفت و تدابیر بیشتری برای اجرایی شدن این اصلاحات لازم است.

شبکه ان‌بی‌سی می‌نویسد: «در این میان همه نگاه‌ها به میگل دیاز کانل معاون فعلی رییس‌جمهوری و جانشین احتمالی رائول کاسترو است. اغلب ناظران بر این باورند که رهبر آتی کوبا شاید در بخش‌های فرهنگی و اجتماعی فضا را باز کند اما از منظر سیاسی همان مسیر انقلاب را دنبال خواهد کرد و به‌دلیل باورش به سیاست‌های قبلی فیدل و رائول کاسترو، به دنبال تغییرات در سیاست‌های کلی کوبا نخواهد بود.»

گفته شده، دیاز کانل 57 ساله که سابقه طولانی در عرصه سیاست کوبا دارد پیش از حضور در سمت معاون رییس‌جمهوری به‌عنوان وزیر آموزش عالی کوبا فعالیت می‌کرد. برخی بر این باورند که وی دیدگاه‌هایی مدرن در ذهن دارد اما سابقه فعالیت‌های وی در گذشته نشان می‌دهد که فردی به‌شدت تندروست و بر ادامه نظام تک حزبی در کوبا تاکید دارد.

به گزارش ایرنا، پیش‌تر ویدیویی از رهبر آتی کوبا منتشر شده بود که نشان می‌دهد وی از رسانه‌های مستقل انتقاد و به اعضای حزب کمونیست می‌گوید که سفارتخانه‌های امریکا، نروژ، اسپانیا، آلمان و بریتانیا از فعالیت‌های خرابکارانه در کوبا حمایت می‌کنند. دیاز کانل حتی بر این باور بوده که طرح تاریخی بهبود روابط هاوانا-واشنگتن که در سال 2015 اجرا شد، یک مسیر متفاوت امریکا در راستای تلاش برای دستیابی به هدف نهایی‌اش یعنی از بین بردن انقلاب کوبا بوده است. با این حال او گریزی از اصلاحات ندارد. میریام لیوا دیپلمات سابق کوبا، می‌گوید: «هر کس که قدرت را در این کشور به دست بگیرد باید کوبا را از بحران اقتصادی خارج کند و کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشد.»

به گزارش آسوشیتدپرس، رائول کاسترو ۸۷ساله قدرت را به میگوئل دیاز کانل معاون اول ۵۷ساله خود، واگذار می‌کند. او تا سال ۲۰۲۱ که کنگره بعدی تشکیل می‌شود به‌عنوان رهبر حزب کمونیست باقی خواهد ماند و تا آن زمان وقت کافی دارد تا از یک گذار کنترل شده مطمئن شود و شاگردش را که قطعا اصلاحاتش از سوی کمونیست‌ها به چالش کشیده می‌شود حمایت خواهد کرد. وی ماه گذشته در یکی از آخرین سخنرانی‌هایش به عنوان رهبر این کشور گفته بود: «ما راه طولانی‌ای را طی کردیم. درنتیجه فرزندان ما چه آنهایی که در حال حاضر حضور دارند و چه آنهایی که در آینده به دنیا می‌آیند خوشحال خواهند بود.» رائول در سال ۲۰۰۸ میلادی جانشین فیدل کاسترو برادر خود شد و این دو در مجموع از سال ۱۹۵۹ میلادی به این طرف در راس رهبری آن کشور کمونیست واقع در امریکای مرکزی قرار داشته‌اند. کوبا انتخابات آزاد ندارد و انتخاب جانشین رییس‌جمهوری پشت درهای بسته انجام می‌شود. کوبا و ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۵، پس از گذشت بیش از پنج دهه مخاصمه، تصمیم به عادی‌سازی روابط گرفتند.

مراسمی که قرار است رائول کاسترو در آن به‌طور رسمی از ریاست‌جمهوری کوبا کناره‌گیری و قدرت را به یک فرد جوان‌تر منتقل کند، یک روز قبل از موعد از پیش تعیین شده برگزار می‌شود. این مراسم قرار بود پنج‌شنبه (فردا) در «مجمع ملی» برگزار شود، اما به چهارشنبه موکول شد.