بهبود تراز تجاری با شرکای اروپایی

گروه تجارت|

بررسی‌های آماری اگرچه نشان از روند کاهشی تجارت با منطقه یورو در سه ماهه نخست سال 2018 دارد، اما تراز تجاری ایران در این مدت نسبت به گذشته بهبود یافته و به نفع ایران تغییر کرده است. مطابق آمار منتشر شده، در بازه زمانی یاد شده، ارزش تجارت ایران با اتحادیه اروپا حدود یک درصد نسبت به مدت مشابه سال 2017 کاهش یافته است. مهم‌ترین عامل کاهش مبادلات تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا را می‌توان به کاهش واردات ایران از این منطقه، به ویژه از کشور فرانسه نسبت داد. از دیگر سو، ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا نیز افزایش یافته که عمدتا به دلیل افزایش صادرات ایران به «یونان و اسپانیا» بوده است. علاوه بر این، در حالی که بخش عمده‌یی از صادرات ایران را «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» تشکیل می‌دهند، در سه ماهه نخست سال 2018 نسبت به مدت مشابه سال 2017 «کالاهای صنعتی» نیز سهمی عمده در صادرات ایران به اروپا به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که سهم واردات «ماشین‌آلات و کالاهای صنعتی» در این مدت کاهش یافته و بیشترین ارزش واردات به «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» اختصاص یافته است. بر این اساس، «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» محصولات عمده وارداتی کشور از اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند.

 روند صادرات به اروپا

حجم تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا طی سه ماه نخست سال 2018، حدود یک درصد (معادل 4.9 میلیون یورو) نسبت به مدت مشابه سال 2017 کاهش پیدا کرده که صرفا به دلیل کاهش واردات ایران از کشورهای این منطقه بوده است. طی مدت مذکور، صادرات ایران به اتحادیه اروپا حدود 135میلیون یورو افزایش و واردات ایران از کشورهای عضو این منطقه حدود

150 میلیون یورو کاهش یافته است. براساس گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، صادرات ایران به اتحادیه اروپا طی در سه ماهه نخست سال 2018 حدود یک‌درصد رشد داشته است. افزایش صادرات ایران به یونان و اسپانیا مهم‌ترین دلیل رشد ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا طی سه ماهه نخست 2018 بوده است. بر این اساس، صادرات ایران به اسپانیا و یونان طی مدت مذکور به ترتیب 75درصد و 71درصد رشد داشته و جمعا به حدود 1.1 میلیارد یورو رسیده است که 39درصد ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد.

بر این اساس، بیشترین کاهش ارزش صادرات ایران طی سه ماهه نخست سال 2018 به کشورهای «بلغارستان و هلند» اختصاص یافته است. به‌طوری‌که ارزش صادرات ایران به بلغارستان با کاهش 75درصدی و ارزش صادرات ایران به هلند نیز با کاهش 68درصدی روبه‌رو بوده است. اما صادرات ایران به کشورهای اروپایی نظیر اتریش، بل‍ژیک، انگلیس، فرانسه و آلمان نیز روند کاهشی داشته به‌طوری که ارزش صادرات ایران به اتریش با کاهش 18درصد، بلژیک با کاهش 16درصد، انگلستان با کاهش 11درصد، فرانسه با کاهش 10درصد و المان با کاهش 9درصد مواجه شده‌اند.

از دیگر سو، ارزش صادرات ایران به کشورهایی چون اسلوونی با رشد 13 برابری در رتبه نخست، لوکزامبورگ با رشد بیش از 7 برابری در جایگاه دوم و 2 کشور کرواسی و فنلاند نیز با رشد 3 برابری در جایگاه سوم قرار دارند. با این حال، اما آمارها نشان می‌دهد که ایران در تصاحب بازار‌ سایر کشور‌های اروپایی نیز موفق بوده، به‌طوری که در کشورهایی همچون اسپانیا، یونان و جمهوری چک با افزایش ارزش صادرات مواجه شده است. میزان این افزایش ارزش صادرات در اسپانیا رشد 75درصدی و در یونان و جمهوری چک نیز به ترتیب رشد 71 و 69درصدی گزارش شده است. همچنین داده‌های آماری حاکی از این است که صادرات ایران به برخی کشورهای اروپایی اما در این مدت با افت روبه‌رو بوده است. به عنوان نمونه، ارزش صادرات ایران به بلغارستان حدود 75درصد کاهش داشته و صادرات ایران به هلند نیز که پیش از این یکی از شرکای تجاری عمده ایران در اتحادیه اروپا بود، افتی 68درصدی را نشان می‌دهد. ارزش صادرات ایران به اتریش، بلژیک، انگلستان، فرانسه و آلمان نیز افت را تجربه کرده است.

 روند واردات ایران از اروپا

از دیگر سو، ارزش واردات ایران از اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال 2018 حدود 5.5درصد کاهش داشته که عامل مسلط در کاهش ارزش واردات ایران از اتحادیه اروپا، کاهش واردات از «فرانسه» بوده است. ارزش واردات ایران از فرانسه در بازه زمانی یاد شده، با 46درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل به حدود 248 میلیون یورو رسیده است. بر این اساس، بیشترین کاهش واردات ایران از کشورها عضو اتحادیه اروپا در دو کشور قبرس و پرتغال رخ داده، به‌طوری‌که کاهش ارزش واردات ایران از قبرس 68درصد و کاهش ارزش واردات ایران از پرتغال نیز 55درصد گزارش شده است. از سایر کشورهای اروپایی که واردات ایران از آنها با افت رو به رو بوده، می‌توان به کشور‌های کرواسی با کاهش 17.4درصدی، بلژیک با کاهش 15درصدی، اتریش با کاهش 12.6درصدی و فرانسه با کاهش 4درصدی اشاره کرد. از دیگر سو، واردات ایران از برخی کشورها نیز به شکل قابل‌توجهی افزایش داشته است. به‌عنوان نمونه، ارزش واردات ایران از ایرلند در سه ماهه نخست سال 2018، 3 برابر نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. البته ایرلند در ردیف 10 کشور نخست طرف معامله ایران در اتحادیه اروپا قرار ندارد. واردات ایران از لتونی نیز در این مدت حدود 90درصد افزایش داشته است. واردات از اسپانیا افزایش 60درصدی، واردات از هلند افزایش 42درصدی و واردات از یونان نیز افزایش 35درصدی داشته است. اما در مقابل، واردات ایران از برخی کشورها در مدت زمان مورد اشاره افت قابل‌توجهی را شاهد بوده است. در صدر این فهرست، قبرس قرار دارد که ارزش واردات ایران از آن، با افتی 68درصدی رو به رو بوده است. ارزش واردات ایران از پرتغال نیز در این مدت افتی 55درصدی را تجربه کرده است. افت ارزش واردات ایران از کشورهای فرانسه، کرواسی، بلژیک و اتریش نیز افتی بین 4 تا 20درصد را تجربه کرده است.

 سبد کالاهای وارداتی و صادراتی

از سوی دیگر براساس این تحلیل، در سبد ترکیب کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست 2018 نسبت به مدت مشابه سال 2017 از سهم «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» کاسته شده و به سهم «کالاهای صنعتی» افزوده شده است. البته این در حالی است که همچنان بخش عمده صادرات ایران به این منطقه را «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» تشکیل می‌دهند. همچنین مطابق آمارها، در ترکیب کالاهای وارداتی ایران از اتحادیه اروپا نیز طی سه ماهه نخست 2018 نسبت به مدت مشابه سال 2017، به سهم «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» و «کالاهای صنعتی طبقه‌بندی شده» افزوده شده و از سهم «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» کاسته شده است. اما بررسی‌های آماری حاکی از این است که همچنان «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» محصولات عمده وارداتی کشور از اتحادیه اروپا به شمار می‌روند.

به این ترتیب، «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» حدود 87درصد از سبد صادراتی ایران به 28 کشور عضو اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. «کالاهای صنعتی طبقه‌بندی شده برحسب مواد»، سهمی 4درصدی از این سبد دارند و سهم «مواد غذایی، نوشیدنی و دخانیات» نیز از سبد اقلام صادراتی ایران به اتحادیه اروپا، معادل 4درصد است. «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» اما سهمی یک‌درصدی از صادرات ایران به اتحادیه اروپا دارند. در سبد واردات ایران از اتحادیه اروپا، «ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل» سهمی 51درصدی دارند. «مواد شیمیایی و محصولات مرتبط» با سهم 20درصدی دومین گروه عمده کالایی وارداتی از اتحادیه اروپا هستند. «کالاهای صنعتی طبقه‌بندی شده برحسب مواد» نیز سهمی 11درصدی از سبد وارداتی ایران از اتحادیه اروپا دارند. همچنین مطابق آمارها، سهم «محصولات صنعتی همگون» از سبد وارداتی ایران از اتحادیه اروپا حدود 8درصد، سهم «مواد غذایی نوشیدنی و دخانیات» حدود 4درصد، سهم «مواد خام غیرخوراکی جز سوخت» حدود 3درصد و سهم «سوخت‌های معدنی و روان‌کننده‌ها» نیز حدود 2درصد بوده است.