موهبت «بخت»
بهاره مهاجری
معاون سردبیر
ماکیاولی در کتاب گفتارها، نیل به قدرت را ناشی از دو عامل «بخت» و «فضیلت» یا ویرتو virtue می‌داند؛ دو عاملی که در سراسر تاریخ نقش ویژه‌یی ایفا کرده‌اند. آنگونه که بدون یکی از آنها احتمال رسیدن به قدرت یا خواسته مطلوب تقریبا محال است. البته منتقدانی هم بوده و هستند که عامل «بخت» را تقریبا نادیده می‌گیرند و بر اصل فضیلت سیاسی ابرام می‌ورزند اما واقعیت آن است که در عمل نمی‌توان صرفا بر قدرت فضیلت سیاسی تکیه کرد و بخت را نادیده انگاشت چه آنکه اگر بخت، یار نیست، می‌توان آن را به وجود آورد و البته مهم‌تر درک اینکه بخت را شناخت و از آن بهره‌برداری کرد. این همان ویرتو یا فضیلتی است که ماکیاولی می‌گوید زیرا تجربه‌های تاریخی نشان داده که این به مثابه «ابر بهاری است که می‌بارد و می‌رود».
با این نگاه، تحولاتی که پس از خروج ترامپ از برجام رخ داد را می‌توان همان «بخت»ای دانست که برای ایران فراهم شده است. موضع‌گیری قاطعانه موگرینی(نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی) علیه ترامپ، مهر تایید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌یی ایران، بیانیه وزیران خارجه اتحادیه اروپا مبنی بر تداوم همکاری‌ها در چارچوب برجام با ایران و در آخر برخورد سران 6 کشور گروه 7 با ترامپ در حاشیه این نشست در کبک کانادا تماما از «بخت»هایی به شمار می‌رود که در این شرایط برای ایران فراهم شده است. آن طور که رسانه‌های خارجی گزارش داده‌اند، ترامپ در این نشست شدیدا مورد حمله همتایان اروپایی قرار گرفته است. عکس‌هایی که از این نشست منتشر شد نیز موید همین اتفاق است. خوشبختانه موضوع اعمال تعرفه‌های بالایی که ترامپ در بحبوحه رونق اقتصاد جهانی طرح کرد را شاید بتوان بهترین «بخت» ایران توصیف کرد. این اقدام ترامپ، ائتلافی که پیش‌تر حول محور امریکا شکل گرفته بود و در مقاطع مختلف و به بهانه‌های متفاوت از آن بهره‌برداری می‌شد را شکست. این درحالی است که امریکا طی سالیان گذشته با تکیه بر محوریت خود، اجماعی جهانی علیه کشورهای دیگر ازجمله ایران شکل داده بود. به عبارتی امریکا با استفاده از دو عامل «بخت» که عمدتا برای خود به وجود می‌آورد و «فضیلت» که در اقتصاد و فناوری آن کشور متبلور شده بود، زورگویی خود را پیش می‌برد. اکنون از دو پایه قدرتمندی امریکا(بخت و فضیلت) یک پایه آنکه «بخت» است، کم شده و پایه دیگر آن هم با تصمیم‌گیری‌های رییس‌جمهوری خود امریکا ترک برداشته است. روز گذشته سرمقاله روزنامه وال استریت ژورنال با اشاره به تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ترامپ تلویحاً نوشت که با اقدامات ترامپ، امریکا به دشمنان دیگری نیاز ندارد. در روز یکشنبه هم روزنامه نیویورک تایمز در یادداشتی که به قلم «نیل آیروین» منتشر شد، نوشت که تصمیم‌های اقتصادی ترامپ، اقتصاد امریکا را نه در میان‌مدت بلکه در کوتاه‌مدت به لبه پرتگاه می‌برد.
اینها واقعیاتی است که خوشبختانه در قالب «بخت» برای ایران نمود یافته است. اما مهم بهره‌برداری از این «بخت» است که فضیلت سیاسی خود را می‌طلبد. درحال حاضر رفتار اقتصادی ترامپ و توهین‌هایی که او پیش و پس از اجلاس سران گروه 7 به نخست‌وزیران انگلستان و کانادا کرد، شکاف بزرگی را در این گروه به وجود آورده که حتی احتمال آن نیز می‌رود که گروه 7 به گروه 6 تبدیل شود و امریکا، یک ابر قدرت منزوی شود و دیگر نتواند اجماعی را علیه کشوری شکل دهد کما اینکه درحال حاضر در مورد ایران رخ داده است. در این مورد می‌توان به بخشی از گزارش اخیر وال استریت ژورنال اشاره کرد که نوشت «برخلاف دوره قبل این بار خریداران نفت ایران به طور متحد با اهداف امریکا مخالفت کرده‌اند و ظاهرا قصد دارند از قبول خواست امریکا طفره بروند، در مقابل آن مقاومت کنند و حتی با آن مبارزه کنند». (در این رابطه گزارش صفحه 15 روزنامه را بخوانید) از این رو به نظر می‌رسد مقامات ایران بهتر است با تقویت فضیلت سیاسی کشور و بهره‌برداری از این موقعیت، جایگاه ایران را ارتقا دهند. این فرصتی است که کمتر برای ایران پیش می‌آید. این فرصت را از دست ندهیم.
