درخواست انگلیس و شوروی از ایران برای اخراج آلمانی‌ها
پنجم تیر 1320 نخستین دستورالعمل مشترک انگلیس و روسیه برای اخراج کارشناسان آلمانی از ایران به رضاخان ابلاغ شد.
ایرانیان! هزاران آلمانی در خاک شما هستند. اینها با تدبیر به مقامات مهمی در صناعت حایز گشته‌اند و فقط منتظر یک کلمه از هیتلر هستند که... » جمله پراحساس بالا بخشی از اعلامیه‌های شوروی خطاب به مردم ایران بود که به وسیله هواپیما بر فراز آسمان تهران در مرداد ماه سال 1320 پخش می‌شد. اصل پخش کردن اعلامیه‌های هوایی نشان از برنامه‌ریزی متفقین برای ایجاد یک جو روانی خاص دارد. جوی که بتوان در آن اقدامات بزرگی چون اشغال نظامی را به راحتی انجام داد و به راحتی مردم و دولت ایران را در باب هر گونه اقدامی به انفعال کشاند.
حضور نیروهای متخصص آلمانی در بدنه اقتصادی ایران یکی از مشهورترین دلایل اشغال نظامی ایران است اما پی بردن به حقیقت امر و زدودن هر گونه غبار اغراق و دسیسه و بهانه‌جویی از این ماجرا نیازمند مطالعات تاریخی گسترده است.
بزرگ کردن مساله حضور کارشناسان آلمانی تحت عنوان ستون پنجم نازی پرده‌یی بر سیاست‌های از پیش تعیین شده بود تا از شرایط ویژه ایران به عنوان پل پیروزی و دروازه شرق به طور کامل بدون دردسر و بدون توقع و هزینه و جر و بحث استفاده کنند.جنگ جهانی دوم با حمله آلمان به لهستان آغاز شد و بلافاصله، دولت ایران بی‌طرفی خود را اعلام کرد. رضاخان در نطق خود در مراسم افتتاح دوازدهمین دوره مجلس شورای ملی بر این موضوع تاکید و اظهار امیدواری کرد که دولت ایران روابط دوستانه خود را با همه کشورها اعم از متخاصم یا غیرمتخاصم حفظ کند.
با توجه به اوضاع خارجی و داخلی، رضاشاه در وضعیت بسیار سختی قرار گرفته بود. از یک سو اگر بنابر تقاضای متفقین آلمانی‌ها را از ایران اخراج می‌کرد و اجازه عبور اسلحه و مهمات از راه ایران به شوروی را می‌داد، مرتکب یک عمل خصمانه نسبت به دولت آلمان می‌شد که در خاک شوروی درحال پیشروی بود و احتمال می‌رفت، آلمان فاتح انتقامجویی کند. چنانکه در زمان رسیدن دستور اخراج آلمانی‌ها، وزیر مختار آلمان در ایران تهدید کرد و گفت:«پیشوا از شما[دولت ایران] انتقام می‌گیرد.» از سوی دیگر شاه متوجه تمرکز نیروهای انگلیسی در مرزهای غربی و جنوبی ایران شده بود که امنیت ایران را تهدید می‌کردند. در این برهه خطرناک، رضاخان سیاست دفع‌الوقت و حفظ وضع موجود را در پیش گرفت. شاید مرور زمان و گذشت ایام نتیجه جنگ را روشن کند و او بتواند تکلیف خود را با دولت‌های متخاصم مشخص نماید. به همین دلیل در پاسخ دومین یادداشت متفقین اعلام کرد: «تعداد کارشناسان آلمانی در ایران 690 نفر به همراه خانواده‌هایشان است که همگی تحت مراقبت دولت ایران مشغول انجام وظیفه هستند.» با این وجود در 31مرداد 1320 رضاشاه، علی منصور را احضار کرد و دستور داد، کلیه اتباع آلمانی که به وجودشان احتیاج مبرم نیست، سریعا اخراج شوند.
