فوتبال یا کار مساله این است

نادی صبوری|

وقتی پای رقابت‌هایی به میان می‌آید که تا 3 میلیارد نفر بیننده را در سراسر جهان به خود جذب می‌کند، احتمالا بخشی از این جمعیت نیز در ساعات کاری خود مشغول تماشای مسابقه می‌شوند. این برای صاحبان کسب و کار به معنای وقفه در روند کار دست کم برای 2 ساعت و افزایش درخواست برای مرخصی از سوی کارکنانشان است. این وضعیت در اقتصادهای صنعتی، قابل چشم‌پوشی نیست. آخرین بازی تیم ملی آلمان، مدافع عنوان قهرمانی در این دور از رقابت‌های جام جهانی، فقط موجب حذف آنها نشد بلکه به دلیل اینکه با ساعت کاری نزدیک به یک سوم شاغلان در شهر برلین هم‌پوشانی داشت عدم‌النفعی 230 میلیون یورویی را برای بزرگ‌ترین اقتصاد قاره سبز ثبت کرد. در گزارش پیش رو به این موضوع نگاه کرده‌ایم که چقدر موضوع تماشای رویدادهای ورزشی و به‌ویژه فوتبالی توسط کارکنان دغدغه کارفرمایان شده است.

تیم ملی آلمان با دو باخت و تنها یک برد، در گروهی نه چندان سخت حذف شد و نتوانست به مرحله بعدی جام جهانی صعود کند. تیم ملی فوتبال آلمان از سال 1908 تاکنون در حال فعالیت است. این تیم نخستین‌بار در سال 1954 قهرمان جام جهانی شد، در ادامه 20 سال زمان لازم بود تا ژرمن‌ها دوباره بتوانند این عنوان را این‌بار در کشور خودشان کسب کنند. تیم ملی آلمان در ادامه دو بار دیگر یعنی یک‌بار در سال 1990 در ایتالیا و بار دیگر در سال 2014 در برزیل توانست قهرمان جهان در فوتبال مردان شود. پس از آنکه آلمان توانست در سال 2017 جام کنفدراسیون‌ها را نیز به دست آورد در کنار آرژانتین، برزیل و فرانسه به 4 کشوری تبدیل شدند که در هر 3 تورنمنت معتبر از نظر فیفا یعنی جام جهانی، المپیک و جام کنفدراسیون‌ها قهرمان شده‌اند. این کشور از سال 1954 تا سال 2014 حداقل به جمع هشت تیم برتر رقابت‌ها راه یافته بود.

آلمان به جز نخستین دوره جام جهانی در اروگوئه که نتوانست وارد آن شود، تنها در سال 1950 و پنجمین دور این رقابت‌ها به‌دلیل درگیری در جنگ جهانی دوم از ورود به رقابت‌ها منع شد.

اما در واقع بازی روز چهارشنبه با کره‌جنوبی که همان‌طور که یواخیم‌لو سرمربی این تیم آن را توصیف کرد «مأیوس‌کننده» بود، فقط موجب حذف این تیم از رقابت‌ها نشد. بلکه همزمانی آن با ساعت کار 30درصد از شاغلان در آلمان، عدم‌النفع اقتصادی نیز برای بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا به دنبال داشت.

بازی روز چهارشنبه آلمان با کره‌جنوبی برای بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا هزینه‌یی بالغ بر 233 میلیون یورو داشته است. این بازی که مشخص می‌کرد کدام تیم به مرحله بعدی رقابت‌ها راه خواهد یافت، در ساعت 4 عصر به وقت برلین برگزار شد که هنوز 30درصد آلمانی‌ها سر کار بودند.

موسسه تحقیقات اقتصادی کلن، پیش از این بازی گزارش داده بود که اگر هر شخص به تماشای بازی بنشیند به‌طور متوسط یک ساعت کاری تلف شده که هزینه آن برای اقتصاد آلمان بین 130 تا 200 میلیون یورو خواهد بود.

محاسبات براساس برآوردها از هزینه کار و تعطیلات در آلمان، استخراج شده است.

البته محققان این موسسه تاکید کرده‌اند که تجربه تماشای یک مسابقه فوتبال ملی در کنار همکاران، به تقویت روحیه تیمی کمک خواهد کرد. چیزی که در مقابل عدم‌النفع 200 میلیون یورویی، ممکن است به افزایش کارایی منجر شود.

کریستوفر شوردر یکی از کارشناسان موسسه تحقیقات اقتصادی کلن پیش از بازی این تیم با کره‌جنوبی درخصوص نتایج تحقیقات این موسسه گفته بود: «اما همه‌چیز درباره پول نیست، بلکه درباره ساختن یک تیم است. و مطمئنا چیزی بهتر از تماشای مسابقه‌یی هیجان‌انگیز در فوتبال در کنار همکاران‌تان نیست. بیایید فقط امیدوار باشیم که آلمان این مسابقه را ببرد.»

از منظر هزینه خام برای اقتصاد آلمان محاسبات پیچیده‌تر نیز می‌شود. بعضی افراد ممکن است محل کار را زودتر ترک کنند تا مسابقه فوتبال را در کافه یا رستوران مورد علاقه خود در کنار دوستانشان تماشا کنند. در نتیجه سود در بعضی بخش‌ها، به همان اندازه زیان در دیگر بخش‌ها است.

موضوع تاثیر رویدادهای فوتبالی بر افراد شاغل، قبل از این نیز بارها مورد توجه قرار گرفت. پیش از آغاز این دور رقابت‌های جام جهانی وب‌سایت استاتیستا اینفوگرافی را منتشر کرد که تقریبا تمام زمان بازی‌های جام جهانی یعنی نزدیک به 64 ساعت و 30 دقیقه آن، با ساعات کاری در شهر ریو پایتخت برزیل همزمان است. این وضعیت کارفرمایان در این شهر را نگران کرده بود، شهر بعدی که بیشترین همزمانی با رقابت‌های جام جهانی 2018 را داشت، نیویورک بود که 60 ساعت بازی‌ها در ساعات کاری شهروندان آن انجام می‌گیرد. لندن، لس‌آنجلس، پاریس، برلین و حتی مسکو به عنوان یکی از شهرهای میزبان این دور از رقابت‌ها، با مساله هم‌پوشانی ساعت بازی‌ها با ساعت کاری روبه‌رو بوده‌اند.  این وضعیت، هر چند در جریان جام‌های جهانی بیشتر حس می‌شود اما مختص این رقابت‌ها نیست، در جریان رقابت‌های یورو 2016 هم‌پوشانی ساعت برخی مسابقات با ساعت کاری تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا، صاحبان کسب و کار را نگران کرد. در این دوره وب‌سایت‌های معروف میان مدیران و صاحبان کسب و کار رو به تولید مطالبی در خصوص چگونگی برخورد با تب فوتبال در محل کار رو آوردند.

در جریان برگزاری جام جهانی سال 2014 در برزیل نیز اتفاقی مشابه رخ داده بود. وب‌سایت مشهور مای بیزینس کانسل که در واقع به مدیران مشاوره می‌دهد در گزارشی به این موضوع پرداخت که مدیران از لحاظ قانونی «مجبور» نیستند به کارمندان خود برای تماشای فوتبال «مرخصی» بدهند اما لازم است در مقابل خواسته‌های آنها «انعطاف» داشته باشند. موسسه تحقیقاتی هودسن نیز در جریان جام جهانی سال 2006، تحقیقی را در خصوص تاثیر رویدادهای ورزشی بر محیط کار منتشر کرد. 70درصد مردان و 62درصد زنان گفته بودند که مسابقات جام جهانی روی کارشان تاثیر می‌گذارد. این تاثیر البته نه فقط درخصوص تماشای مسابقات بلکه درمورد اثر نتایج نیز مورد پرسش قرار گرفته بود.

از این شمار، 62درصد مردان و 52درصد زنان گفته بودند که اگر تیم کشورشان نتیجه مطلوبی کسب کند روحیه کاریشان افزایش می‌یابد. یک‌سوم مردان و زنان نیز باور داشتند که تماشای مسابقات، روحیه کار تیمی را در آنها افزایش می‌دهد. در آن سال حتی 38درصد شرکت‌کنندگان در اسکاتلند که در مسابقات حضور نداشت، در نظرسنجی اعلام کردند که این مسابقات روی محیط کارشان تاثیر می‌گذارد. تحقیق موسسه هودسن جنبه‌های جالب توجه دیگری نیز داشت. برای مثال 13درصد زنان گفته بودند که حتی اگر تیم ملی انگلستان نتیجه بدی در تورنمنت بگیرد از نظرشان تاثیر مثبتی بر فضای کار دارد. شمار مردان با این طرز فکر خوشبینانه کمتر و 11درصد بود. در سوی دیگر اما مردانی که تصور می‌کردند عملکرد نامناسب تیم ملی کشورشان در رقابت‌ها روحیه کاری را تخریب می‌کند در قیاس با زنان درصد بیشتری را به خود اختصاص دادند.

درنهایت 38درصد مردان و 28درصد زنانی که در نظرسنجی این موسسه تحقیقاتی شرکت کرده بودند، جام جهانی را عامل «اختلال» در فضای کاری معرفی کردند.