تحول در نظام تعرفه برق
گروه انرژی| نادی صبوری|
به‌نظر می‌رسد بالاخره نخستین گام‌های جدی به سوی تدوین ساز و کاری برای صنعت برق که بتواند ارائه یارانه‌های هنگفت به «پرمصرف‌ها» را قطع کند در حال برداشتن است. محمودرضا حقی‌فام معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر که اخیرا سمت «سخنگوی صنعت برق» را دریافت کرده است دیروز در جریان یک برنامه در رادیو گفت‌وگو که با حضور چند خبرنگار برگزار شد، خبر داد که رضا اردکانیان وزیر نیرو در روز سه‌شنبه دستور تهیه «نظام تعرفه‌یی جدید» برای صنعت برق را صادر کرده است. نظامی که حقی‌فام تاکید دارد قصد آن افزایش قیمت قبض مصرف‌کنندگان در الگوی مصرف نیست بلکه هدفش گروهی از مشترکین است که در دهک‌های بالای جامعه قرار داشته و بسیار فراتر از الگو مصرف می‌کنند. مشروح مسائل مهم طرح شده در این برنامه خبری که خبرنگار روزنامه «تعادل» نیز در آن حضور داشت در ادامه می‌خوانید.
حالا دیگر همه در گفت‌وگوهای روزمره، به آفتابی بودن هوای ایران به عنوان یک مزیت اشاره می‌کنند و همانطور که سعی دارند با خاموشی‌ها دست و پنجه نرم کنند می‌پرسند که چرا در تمام این سال‌ها سعی نشده است آفتاب به برق تبدیل شود. محمود رضا حقی‌فام سخنگوی صنعت برق دیروز در جریان یک گفت‌وگوی رادیویی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود آفتابی بودن ایران، استفاده از انرژی خورشیدی توسعه قابل توجهی پیدا نکرده است عنوان کرد: «قدرت نصب شده انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران نزدیک به 650مگاوات است و ما قبول داریم که عددی پایین است. در خصوص چرایی آن باید به این مساله توجه کرد که 2 راهکار برای پوشش هزینه نصب تجهیزات این نیروگاه‌ها که بسیار بالاتر از هزینه نیروگاه‌های فسیلی است وجود دارد.»
به گزارش «تعادل» اداره اطلاعات انرژی امریکا هزینه احداث هر کیلو وات ساعت نیروگاه خورشیدی و بادی را در سال 2015 به ترتیب 2 هزار و 921 دلار و 1661 دلار اعلام کرده است. در همین سال هزینه احداث هر کیلو وات ساعت نیروگاه برقابی 580 دلار و گازی 696 دلار بوده است.
معاون هماهنگی توزیع توانیر دیروز در ادامه توضیح خود در خصوص وضعیت سرمایه‌گذاری در انرژی تجدیدپذیر عنوان کرد: «در دنیا در روش نخست از منابع دولتی و عمومی برای توسعه این نوع نیروگاه‌ها استفاده می‌شود. اما عددی که از منابع عمومی در ایران به این بخش اختصاص می‌یابد عوارضی بسیار اندک روی قبوض برق است که برای مثال در سال گذشته در مجموع 600 میلیون تومان بوده است. این عدد نیز باید مشترکا برای توسعه برق روستایی و برق تجدید پذیر مد نظر قرار می‌گرفت که منبع مالی پایدار و قابل توجه نبود.» او در ادامه عنوان کرد: «دومین روش در دنیا است که با دستورالعمل و مقررات این بخش از انرژی را توسعه می‌دهند. مثلا در بخش ساختمان‌سازی دستورالعمل‌هایی دارند. این در حالی است که ما در ایران در انرژی ساختمان هیچ اجباری نداریم.»
حقی‌فام با اشاره به اینکه برخورد با انرژی درست در حال انجام نیست گفت: «محدودیت منابع عمومی مسیر پیشرفت در تجدیدپذیرها را کند می‌کند.»
اما برای بسیاری این پرسش مطرح است که چرا در شرایط فعلی که مصرف برق پیک‌های جدیدی از خود بر جای می‌گذارد و آمار حاکی از آن است که برای مثال مصرف برق بخش سرمایش در ایران نسبت به استاندارد جهانی ارائه شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی 17 درصد فاصله دارد، چرا از ابزار قیمتی برای کاهش مصرف گروه‌های پر مصرف استفاده نمی‌شود. سخنگوی صنعت برق در برنامه دیروز در پاسخ به این پرسش «تعادل» که صراحتا عنوان کنید چه نهاد یا گروهی مخالف افزایش برق هستند و از چه چیز واهمه دارند عنوان کرد: «ما اکنون ارزان‌ترین برق را می‌رسانیم. در تهران بزرگ متوسط قبوض برق 2 ماهه در سال 1396 معادل 39 هزار تومان بوده است. یعنی ماهانه به‌طور متوسط زیر 20 هزار تومان در ماه بوده است. در اصفهان این متوسط 14 هزار تومان در ماه است. هیچ خدمت دیگری چنین وضعیتی را تجربه نکرده است.»
او با اشاره به اینکه «اقتصاد برق تحت فشار است» افزود: «سازمان حسابرسی به عنوان مطالبات انباشته ناشی از قیمت تکلیفی و قیمت تمام شده بدهی ما را بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. اثر این فشار در تولید، توزیع و انتقال مشخص می‌شود. درآمد سالانه ما 18 هزار میلیارد تومان است اما 30 الی 40 هزار میلیارد تومان انباشتگی بدهی است.»
معاون هماهنگی توزیع توانیر تصریح کرد: «من تصورم این است که سانسوری خودخواسته درکشور ما اعمال شده است. دادن یارانه بر مصرف انرژی بر خلاف منافع کشور است. وقتی ما حاملی با اهمیت مثل برق را آنقدر ارزان می‌دهیم مشخص است که نمی‌توانیم مصرف را مدیریت کنیم. ما این موضوع را به مردم صریح منتقل نکردیم. ما باید بگوییم که چه فرصت‌هایی در حال از دست رفتن است.»
او با پذیرفتن تلویحی اینکه برخی نهادها نگران واکنش مردم به افزایش قیمت برق هستند عنوان کرد: «من اعتقاد دارم باید مردم را آگاه کنیم که قیمت‌ها اصلاح شود تا رفاه افزایش یابد، اگر مردم این موضوع را دریافته و بپذیرند این خواسته به مجلس و دولت خواهد رفت و آنها نگرانی از تبعات افزایش قیمت را رفع می‌کنند. الان فکر می‌کنند اگر 20 درصد افزایش قیمت باشد اتفاق خاصی می‌افتد.» در این قسمت از برنامه پرسشی با این مضمون مطرح شد که چرا ساز و کاری برای افزایش قیمت‌ها در نظر گرفته نمی‌شود که پرمصرف‌ها تعرفه بالاتری پرداخت کنند. حقی‌فام در پاسخ به این پرسش عنوان کرد: «در همین راستا آقای رضا اردکانیان وزیر نیرو روز سه‌شنبه دستور طراحی نظام تعرفه‌یی را صادر کردند که مبتنی بر نظام مصرف باشد»
او در تشریح جزییات چنین نظام تعرفه‌یی عنوان کرد: «ما در حال حاضر برای تعرفه برق پله‌های مختلف مصرف داریم، اما تجربه نشان داده است که روش فعلی بازدارندگی کافی را نداشته است. ما به دنبال تحول در مفهوم پیشین هستیم و می‌خواهیم کل این سیستم را تغییر دهیم.» معاون هماهنگی توزیع توانیر تاکید کرد: «به هیچ‌وجه درباره افراد در الگوی مصرف رقم بالا نخواهد رفت اما برای پرمصرف‌ها باید فکری کرد. پرمصرف مصرف را کم کند و اگر نکرد قیمت تمام شده پرداخت کند.»
او در بخشی از صحبت‌های خود عنوان کرد: «نهادهای مختلف به این خاطر که فکر می‌کردند افزایش قیمت برق روی مردم فشار وارد می‌کند نگرانی دارند» در این قسمت از برنامه خبرنگاران به این موضوع اشاره کردند که فشار روی مردم در زمان خاموشی فشاری غیر قابل مقایسه با افزایش تعرفه است.»
حقی‌فام با تایید این مساله عنوان کرد: «افزایش قیمت حامل‌های انرژی نباید به مفهوم این باشد که قرار است درآمد زیادی کسب شود بلکه باید بازدارنده باشد که پرت انرژی کاهش یابد. موضوع باید به میان مردم رفته و ملاحظات آنها دریافت شود. اگر از این طریق جلو برویم نگرانی در مجلس نیز رفع می‌شود.»
معاون هماهنگی توزیع توانیر با اشاره به اینکه «برقراری عدالت» محور مهم نظام تعرفه‌یی جدید صنعت برق است در این خصوص که طراحی آن چه زمانی تکمیل خواهد شد عنوان کرد: « از 2 هفته قبل مذاکرات در بخش‌های مختلف به شکل موازی در حال انجام است. همین روزها از جمله در مجلس و هیات دولت نیز همزمان در حال بحث هستیم.»
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وجود ذهنیت اشتباه در میان افکار عمومی نسبت به وضعیت صنعت برق در کشورهای پیشرفته اشاره کرده و گفت: «برای مثال در فرانسه در شرایط عادی برق را 3 سنت می‌خرند اما در شرایط حاد گرمایی قیمت برق را 12 برابر می‌کنند. این از قبل نیز اعلام می‌شود. خاموشی در کشورهای مختلف تجربه می‌شود اما گاهی این تصور وجود دارد که فقط مربوط به ایران است.»
حقی‌فام با اشاره به اینکه «صنعت برق باید جوابگو باشد اما باید اختیاراتی نیز داشته باشد» عنوان کرد: «باید اقتصاد برق برای مردم توضیح داده شود. به‌نفع کل کشور است کسانی که استفاده غیرمنطقی از برق دارند قیمت بالاتری پرداخت کنند.»
سخنگوی صنعت برق در بخش پایانی این گفت‌وگو در پاسخ به این نقد که چرا در روزهای ابتدایی قطعی برق این مساله از سوی وزارت نیرو پذیرفته نمی‌شد عنوان کرد: «دمای هوا چند روز پیش از شروع این دوره خاموشی پایین بود و این تصور را در ما ایجاد کرد که حتی‌الامکان صادرات وجود دارد. اما دمای هوا به‌صورت غیرخطی افزایش یافت. تصور بر این بود که این موضوع ادامه نخواهد یافت اما روند دما ادامه‌دار شد و ما قبول داریم که صنعت برق با شوک روبه‌رو شد.»
او تاکید کرد: «ما از این ماجرا یاد گرفتیم که به شرایط اقلیمی ایران خوشبین نشویم.»
