سال سخت در راه!
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که گرچه 38 درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب بهار محقق نشده ولی نسبت به سال گذشته 24 درصد افزایش یافته است. موضوعی که به زعم یک کارشناس امور مالیاتی ناشی از گسترش چتر مالیاتی است و امکان ندارد تا پایان سال سازمان امور مالیاتی بتواند به ارقام مصوب خود از درآمدهای مالیاتی برسد چرا که وضعیت اقتصادی کشور نامناسب است و با توجه به افزایش تحریم‌های امریکا امکان افزایش درآمد زایی دولت از این طریق را ناممکن می‌کند. به گفته غلامحسین دوانی وضعیت برای دولت در فصول بعدی سخت‌تر از بهار خواهد بود و افزایش شدت فشار‌های امریکا رشد اقتصادی کشور را متاثر خواهد کرد.
به گزارش تعادل، در روزهای گذشته گزارش بانک مرکزی درباره عملکرد مالیاتی فصل بهار منتشر شد که نشان می‌داد دولت نتوانسته
38 درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب را محقق کند، هر چند که طبق گزارش منتشر شده در مجموع درآمدهای مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال قبل 24 درصد افزایش یافته است.
در مجموع با وجود اینکه در سال‌های گذشته درآمد مالیاتی دولت افزایش قابل توجهی داشت ولی اکنون و با توجه به تحریم‌های امریکا به زعم بسیاری درباره آینده درآمدهای مالیاتی و طی شدن روند رو به رشد آن چشم‌انداز روشنی وجود ندارد چرا که احتمالا تحریم‌ها رشد اقتصادی را متاثر می‌کنند و همین امر سبب خواهد شد دست دولت برای دریافت مالیات باز نباشد. بسیاری شاید اکنون و برای سه ماهه نخست سال جاری نیز افزایش درآمد مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال قبل را انتظار نداشتند. درباره عملکرد سازمان امور مالیاتی در موضوع تحقق درآمدهای مالیاتی در سه ماهه نخست سال، غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و کارشناس امور مالیاتی، به تعادل گفت: قبل از هر چیز باید به این نکته توجه داشت که براساس تجربه حدود 30 درصد از درآمدهای مالیاتی دولت در هر سال مربوط به سال گذشته بوده است. این موضوع ناشی از معوقات مالی است. بنابراین چنانچه دستگاه مالیاتی بتواند قدرتمندانه‌تر عمل کند، می‌تواند این منابع را زودتر هم جذب کند.
او ادامه داد: واقعیت دیگری که باید به آن توجه کرد این است که از سال 1387 تاکنون سیر رشد ارزش افزوده نسبت به مالیات مستقیم بیشتر بوده، به همین دلیل است که در گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی در سه ماهه نخست، سهم مالیات‌های غیرمستقیم حدود 60 درصد و سهم مالیات‌های مستقیم حدود 40 درصد بوده است. این امر ناشی از آن است که چتر مالیاتی ارزش افزوده فعال‌تر عمل می‌کند، یعنی کسی به راحتی نمی‌تواند مانند گذشته از پرداخت مالیات خود شانه خالی کند. به همین دلیل عملا دریافتی‌های مالیات در بخش غیر مستقیم رو به فزونی رفته که طبیعی است و جای نگرانی در این رابطه وجود ندارد.
عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در رابطه با دلایل افزایش درآمدهای مالیاتی دولت در دوره‌ای که بازار وضعیت مطمئنی را تجربه نمی‌کرد، افزود: سوال اساسی که در این میان وجود دارد، عبارت است از اینکه با توجه به افت شاخص‌های گوناگون اقتصاد کشور، چرا درآمدهای مالیاتی رو به افزایش رفته است؟ برای این موضوع دو احتمال وجود دارد، یک احتمال این است که با شناسایی مودیان جدید مالیاتی، پایه مالیاتی گسترش یافته است. در این صورت اتفاقی مبارک افتاده ولی چنانچه اخذ این حجم از مالیات از همان مودیان سابق و بدون گسترش چتر مالیاتی باشد، باید بگوییم فاجعه رخ داده چون به معنای آن است که در شرایط رکود صنایع و تولید، مالیات افزایش یافته است.
دوانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شواهد نشان می‌دهند دولت کدام یک از این دو راه رفته گفت: خوشبختانه در این زمینه به نظر می‌رسد دولت کار اشتباهی انجام نداده و همه‌چیز مثبت است. زیرا واقعیت این است که در سال‌های گذشته همواره فرارهای مالیاتی بیشتری ثبت شده و وضعیت آماری در کشور بهبود یافته است. در سال‌های 1395 و 1396 نیز حدود 700 هزار مودی جدید در کشور شناسایی شدند. بنابراین من نتیجه می‌گیرم که افزایش درآمدهای مالیاتی دولت از طریق گسترش چتر مالیاتی بوده که سبب افزایش درآمدها در کشور بوده است. این یکی از خبرهای خوب برای اقتصاد کشور در میانه اخبار ناگوار و نگران‌کننده است.
این کارشناس ارشد حوزه امور مالیاتی تصریح کرد: علاوه بر این باید توجه داشت که بطور معمول درآمد مالیاتی که در بودجه ذکر می‌شود با عملکرد سازمان امور مالیاتی یا عملکرد بخش مالیات کشور متفاوت است. زیرا نتیجه عملکرد هر سال، بعد از گذشته یک سال قابل بررسی و ارزیابی است لذا احتمال دارد اعداد و ارقام منتشر شده از سوی نهادهای رسمی مغایرت‌هایی با یکدیگر داشته باشند. به نظر من راهکار این مساله اجرای ماده 166 قانون امور مالیاتی و دریافت پیش پرداخت از مودیان است. البته باید توجه داشت این طرح تنها در شرایط قابل اجرا است و نتایج خوبی به بار می‌آورد که شرایط اقتصادی کشور رو به بهبود و با ثبات باشد.
این عضو جامعه حسابداران رسمی کشور، درباره چرایی عدم تحقق بخش مهمی از درآمدهای مالیاتی دولت گفت: نکته جالب این است که با وجود افزایش حدود 25 درصدی درآمدهای مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هنوز فاصله قابل توجهی با درآمدهای پیش‌بینی شده دولت دارد. به نظر من این وضعیت تا پایان سال ادامه خواهد داشت و بطور کلی امکان دسترسی به کل درآمدهای مالیاتی که در بودجه آمده، تا پایان سال محقق نخواهد شد. اقتصاد ایران در این مدت دچار انواع نوسانات خواهد شد و به نظر من قطعا رکود بر اقتصاد سایه خواهد انداخت. این موارد دست به دست یکدیگر می‌دهند که تا پایان سال امکان دسترسی دولت به منابع پیش‌بینی شده را نداشته باشد. به هر روی شرایط سال جاری راحت نخواهد بود و به نظر من کار دولت در ماه‌های باقیمانده به مراتب سخت‌تر از بهار خواهد بود.
وی در رابطه با کسری بودجه توضیح داد: با توجه به اینکه نرخ ارز مصوب در قانون بودجه امسال کمتر از ارقام فعلی است به نظر من کسری بودجه به وجود نخواهد آمد. اکنون پایه نرخ ارز دولتی به حدود چهار هزار و 400 تومان رسیده که هر چند نسبت به رقم بازار کم است اما نسبت به رقم مصوب بودجه 97 رقم بالاتری است. به نظر می‌رسد تا پیش از پایان سال این رقم باز هم تغییر خواهد کرد به همین دلیل تا پایان سال دولت از طریق ما به‌التفاوت نرخ ارز می‌تواند کسری بودجه خود را حل کند و اوضاع را در کنترل نگه دارد.
او در رابطه با وضعیت درآمدهای نفتی هم گفت: ارقام بانک مرکزی حاکی از بیشتر بودن درآمدهای نفتی کشور از میزان مصوب در بودجه است. به نظر نمی‌آید در این زمینه فروش چندان افزایش یافته باشد و بیشتر این افزایش ناشی از بالاتر بودن قیمت هر بشکه نفت نسبت به پیش‌بینی بودجه و همچنین افزایش قیمت دلار در قیاس با ریال بوده است که عملا سبب شده بدون هیچ تحولی در این حوزه درآمدهای کشور افزایش داشته باشند. به نظر من اگر تحریم‌های امریکا اعمال شود، به ویژه از پاییز به بعد، اوضاع برای فروش طلای سیاه سخت‌تر خواهد شد و دولتمردان باید برای آن راه‌حلی بجویند.
دوانی گفت: اقتصاد ایران تاکنون بارها دچار نوسانات عجیب و غریب و زمین گیر‌کننده شده و چنانچه تحریم‌هایی که امریکا اعمال می‌کند، کاملا اجرایی شود، ما سال سختی را خواهیم داشت. در حال حاضر یکی از مشکلات این است که راه‌حل‌های چندانی برای عبور از وضعیت فعلی وجود ندارد و به نوعی فرمول‌های داخلی فعلا هیچ کارکردی برای رفع مشکلات ندارند. در این شرایط تنها راه این است که از دولت و دولتمردان بخواهیم عقلایی اندیشیدین را به عنوان اصول خود بپذیرند. منافع ملی را باید در اولویت قرار داد و خود را جزیی ناچیز از جهان بزرگ بیرونی دانست. ایران مادامی‌که نتواند ساز و کار مناسبی برای بازار ارز و اقتصاد کشور فراهم کند و تعاملات جهانی را گسترش دهد، همواره در چنبره رکود خواهد بود. البته منظور من اصلا این نیست که تنها مشکل اقتصاد کشور تحریم‌ها و مشکلاتی است که از بیرون به کشور تزریق می‌شود. بخش اصلی مشکلاتی که امروز در کشور وجود دارد هیچ ارتباطی به کشورهای دیگر ندارد و محصول سیاست‌های غلط داخلی است. سیاست‌های غلط دولت، عدم حمایت جدی از تولید، رانت خواری و فساد موانع اصلی توسعه نیافتگی اقتصاد کشور هستند و این مسائل همگی ناشی از
سیاست‌ورزی غلط در کشور بود.
او با اشاره به کشور ترکیه گفت: مشکل اصلی اقتصاد ایران در ماه‌های گذشته تضعیف قدرت پول ملی نسبت به ارزهای معتبر دیگر از جمله دلار بود. در این مدت همسایه غربی ایران نیز درگیر چنین مشکلاتی بود و ظرف یکی دو روز گذشته با تضعیف سی درصد لیر ترکیه در مقابل دلار مواجه شدند. تفاوت در این است که مردم ترکیه مانند مردم ایران به بازار ارز یورش نبردند و سراغ سفته بازی و سوداگری نرفتند اما در ایران بازار ارز با افزایش چشمگیر تقاضا مواجه شد. این حاکی از آن است که اعتماد میان مردم و دولتمردان به مراتب کمتر از ترکیه است. دولت ترکیه با وجود هر انتقادی که به آن وارد است و هر کاستی که دارد همچنان اعتماد بخش قابل توجه شهروندان خود را دارد اما در ایران دولت‌ها خیلی زود از چشم مردم می‌افتند و توصیه‌های آنها دیگر کارساز نیست.
