التهابی که زود فروکش کرد
محمدعلی مهری
کارشناس ارشد شهرسازی
بازار رهن و اجاره معمولا در ابتدای فصل تابستان در اکثر شهرها پررونق می‌شود. دلیل انتخاب این فصل برای نقل و انتقال اثاث منزل نیز تعطیلی مدارس و فارغ شدن اولیاء دانش‌آموزان از حیث رفت‌وآمد است. چرا که در این فصل، با انتخاب خانه دلخواه، بچه‌های مدرسه‌ای خود را در نزدیک‌ترین مدرسه ثبت‌نام می‌کنند و تا پایان سال تحصیلی دغدغه‌ای از حیث جابه‌جایی نخواهند داشت. از دیگر مزایای تعیین فصل تابستان برای رهن و اجاره و جابه‌جایی‌ها، شرایط پایدار جوی از حیث نبود بارش‌ها و وزش باد است که ممکن است خساراتی برای وسایل منزل در حین جابه‌جایی داشته باشد. در این میان، بازار مسکن امسال متفاوت از سال‌های قبل با جهش قیمت فزاینده‌ای روبه‌رو شد؛ جهشی که برگرفته از گرانی سایر کالاها از جمله طلا و ارز نشات گرفت. متأسفانه بن‌مایه و منشأ تمام گرانی‌های امسال، التهاب در بازار لجام‌گسیخته طلا و ارز بود که تأثیر اساسی بر تمام کالاها به ویژه بازار ملک و به‌تبع آن بازار رهن و اجاره داشت. بهانه‌ای بود تا صاحبان سرمایه کالای خود را حتی گران‌تر از چیزی که تصور می‌کردند، بفروشند.
از وجوه تمایز بازار رهن و اجاره امسال با سالیان گذشته این بود که سالیان قبل‌تر موجر بیشتر طالب رهن بود و پرداخت رهن بدون یا با کرایه کم هم برای مستأجر راحت‌تر و به‌نوعی کمکی به او بود و رنجی برای پرداخت کرایه سر ماه متحمل نمی‌شد، ولی امسال موجران یک‌صدا علاوه بر دریافت رهن به کرایه‌های سنگین چند میلیون تومانی متوسل شدند و فصلی جدید در بازار رهن و اجاره را پدیدار کردند. امسال با شروع فصل رهن و اجاره حتی زودتر از موعد هر ساله، اکثر واحدهای مسکونی به کرایه رفتند و دلیل اصلی آن‌هم گرانی رو به صعود پیش روی بود که مستأجران را بر آن داشت تا تعجیل کنند. چرا که اگر تعجیل نمی‌کردند، هر چه روزهای بیشتری را سپری می‌کردند، باید آپارتمان را گران‌تر کرایه می‌کردند و مبالغ بیشتری می‌پرداختند.
بر این اساس، خیلی از آنها به‌صورت ضرب‌الاجلی با افزایش توافقی، قیمت قراردادهای سال گذشته را تمدید کردند. اکثرا بدون مراجعه به بنگاه‌های معاملات ملکی قرارداد خود را پشت نویسی و تمدید کردند تا هم از پرداخت حق کمیسیون رهایی یابند و هم از کارشکنی احتمالی از سوی آنها در توافق یا کاهش و افزایش قیمت برای مستاجر و موجر در امان باشند. عده‌ای از مستاجران طبقه میانی نیز با افزایش قیمت‌ها مجبور به تغییر مکان و اسکان در مناطق گذار و حاشیه‌ها شدند. درمجموع، بازار رهن و اجاره امسال پر التهاب‌تر از سال‌های قبل بود و این شعله گداخته خیلی سریع هم فروکش کرد .
قشر آسیب‌پذیر مستاجر به امید اینکه با پرداخت مبالغ هنگفت ماهانه خانه مورد نظر خود را گرفته است، قناعت کرده به نوعی از این بهره‌مندی رضایتمند است. در بسیاری از شهرها در تیرماه و نیمه دوم مرداد ماه پرونده رهن و اجاره بسته شد. هر چند که وجود تعداد خانه‌های خالی در برخی شهرها همچنان قابل توجه است. البته امسال گرانی قیمت‌ها برخی از مالکان خانه‌های خالی را به طمع انداخت و موجب شد بخشی از این واحدهای مسکونی اجاره داده شوند. تعدادی از آنها هم که در قبضه سرمایه‌داران و دلالان و کاسبان این حرفه است، دریافت مبالغ کرایه ماهانه برای آنها اهمیت چندانی ندارد و منتظر شرایط مساعدتری برای فروش آنها با قیمت دلخواه خود هستند .
با توجه به اینکه مستاجران آن دسته از خانه‌های اجاره‌ای که برای فروش در بنگاه‌های املاک فایل شده‌اند، رغبت و روی خوش نسبت به بازدیدهای روزانه متقاضیان خرید نشان نمی‌دهند، بنابراین فروش این دسته از واحدهای مسکونی اغلب با مشکل مواجه می‌شود و به نوعی مزاحمت برای مستاجرین ساکن تلقی می‌شود. از این رو، مالکان ترجیح می‌دهند خانه خالی بماند و کلیدش برای بازدید متقاضیان در اختیار بنگاه املاک باشد.
اما برای آن دسته از افرادی که تاکنون به هر دلیلی نتوانسته‌اند خانه مطلوب خود را انتخاب کنند، مشکلات بیشتری از حیث قیمت‌ها و مناسب نبودن خانه‌ها وجود دارد. چون مجبورند برای سر پناه خانواده خود از بین خانه‌هایی که تاکنون اجاره نرفته انتخاب کنند و خانه‌های به اصلاح لوکس و تمیز در همان اوایل فصل به اجاره رفته‌اند و خانه مطبوع و دلخواه به ندرت یا اصلا در این بازه زمانی وجود ندارد.
