صندوق‌های سرمایه‌گذاری و نظارت
نظارت سازمان بورس 2 برابر شد
گروه بورس | سمیرا ابراهیمی |
صندوق‌های سرمایه‌گذاری همواره به عنوان مامنی برای ورود سرمایه‌های سرگردان به بخش مولد اقتصاد کشور شناخته می‌شود. در واقع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت عنوان پلی میان بورس و سرمایه‌های مردمی یاد می‌شود که می‌تواند با مدیریت درست منابع در سهام و صنعت بازده آور، امنیت سرمایه‌گذاری در بازار را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند. همچنین از ورود نقدینگی‌های پراکنده به بازار و احتمال تحمیل ضرر به افراد نا‌آشنا به مفاهیم مالی جلوگیری می‌کند. همچنین در صندوق‌های سرمایه‌گذاری تنوع کمی به لحاظ میزان ریسک وجود دارد که هر سرمایه‌گذار با توجه به میزان ریسکی که می‌تواند متحمل شود، وارد می‌شود. اما موضوع انتخاب صندوق نیز یکی از مواردی است که قبل از ورود پول به صندوق‌ها، تبدیل به یکی از چالش‌های فکری سرمایه‌گذاران می‌شود. بطور کلی گفته می‌شود که هر چقدر سابقه صندوق بیشتر باشد، رزومه مدیران آن قوی‌تر باشد و سرمایه آن بیشتر باشد به عنوان مزایایی درخصوص انتخاب صندوق از سوی سرمایه‌گذاران مطرح می‌شود. اما گاهی برخی حاشیه‌‌ها درخصوص عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود داشته و هنوز نیز وجود دارد که برخی از صندوق‌ها، منابع تحت مدیریت خود را فدای سود کدهای شخصی می‌کنند.
توسعه بازار و افزایش اعتماد عمومی
«استفاده از منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای سودرسانی به کدهای مشخص، دزدی است. امیدوارم به‌زودی با دستورالعمل‌هایی این منکر از بازار سرمایه حذف شود.» متن بالا بطور مستقیم از صفحه توییتری سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری برداشته شده است. البته اسلامی بیدگلی پس از آنکه توییتش دچار بازخوردهای مختلفی از سوی فعالان بازار سرمایه شد، این توضیحات را اضافه کرد که این توئیت ربطی به شرایط فعلی بازار نداشت. موضوع بررسی رابطه کدهای معاملاتی و معاملات front running مدت‌هاست که مورد بحث و بررسی است و خوشبختانه نهاد ناظر اقدامات بسیار خوبی در این مورد انجام داده است. صحبت کردن درباره نهاد یا فرد خاص نیاز به اسناد و مدارک محکم دارد. هیچ نهاد یا شخص خاصی موضوع این توئیت نبوده است. اتفاقا معتقدم باید از مدیران نهادهای مالی در مقابل شایعات محافظت کرد.
اگرچه بازار سرمایه خالی از ایراد و اشکال نیست، اما سازوکارهای این بازار بسیار چابک‌تر از سایر بخش‌های اقتصاد ایران است و شفافیت در آن با دیگر بازارها فاصله معناداری دارد. توسعه بازار سرمایه نیازمند افزایش اعتماد عمومی به این بازار است.
اختلاف سلیقه یا تخلف؟
محمدرضا معتمد، مدیر نظارت برنهادهای مالی سازمان بورس در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: در فضای مجازی یا هرجایی که تخلفی منتسب به یک مدیر، نهاد مالی یا یک صندوق می‌شود، برای رسیدگی باید مدارک و مستنداتی ارایه شود. صرفا اینکه در یک رسانه مجازی یا غیرمجازی اعلام شود که تخلفاتی انجام می‌شود اما مدارک ارایه نشود، کار پیگیری رابرای ناظران سخت می‌کند، زیرا فقط اقوال شفاهی بسط و انتشار پیدا می‌کنند.
او افزود: از سوی دیگر باید توجه داشت که بیش از آنکه موضوع تخلف مطرح باشد، موضوع اختلاف سلیقه بین مدیران سرمایه‌گذاری صندوق‌ها و افرادی مطرح می‌شود که این صحبت‌ها را بیان می‌کنند. مثلا امروز فعالان بازار و مدیران سرمایه‌گذاری انتظار ندارند که یک سهم خاص توسط مدیر صندوق‌ها خرید یا فروش انجام شود. به عنوان تخلف بیان می‌کنیم. در این صورت ممکن است بیان شود که تخلف صورت گرفته است. در حالی که ممکن است تنها اختلاف سلیقه‌ای در زمینه خرید، فروش یا زمان خرید و فروش باشد.
نظارت سازمان بورس 2 برابر شد
مدیر نظارت برنهادهای مالی سازمان بورس در ادامه گفت: اما در مورد اینکه چه اقداماتی از سوی سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر انجام می‌شود، این است که در تمام صندوق‌ها، حد نصاب‌هایی مشخص شده است که در هر صندوق از هر ناشر و از هر صنعت چه میزان سهم می‌توان خریداری کرد. این حد نصاب‌ها در امیدنامه صندوق وجود دارد و مرتبا کنترل می‌شود. از سوی دیگر هیچ صندوقی وجود ندارد که از نصاب‌های مقرر عدول کرده باشد.
اگر هم در صندوقی تخلف احراز شود، چه از سوی مدیریت بر نهادهای مالی و چه از سوی مدیریت نظارت بر بازار که عملکرد تمام اشخاص حقیقی و حقوقی را رصد می‌کند، ابتدا بررسی محتوا انجام می‌شود و چنانچه تخلف و عدم رعایت مقررات رخ داده باشد، به بخش حقوقی سازمان ارجاع می‌شود.
به گفته معتمد در این مدت که بحث احتمال تخلف در صندوق‌ها مطرح می‌شود نیز نظارت بر معاملات و حد نصاب‌ها دو برابر شده است، اما به موردی که نمایانگر ارتباط بین شخصی مدیران و صندوق‌ها باشد، برنخوردیم.
او افزود: ممکن است مطرح شود که متخلفان با کد افراد دیگری وارد شده‌اند، اما در این بخش هم باید اطلاعات و مستندات دقیق‌تری ارایه شود تا بتوانیم این موضوع را پیگیری کنیم. اما من اظهار دارم که تاکنون هیچ تخلفی از سوی دارندگان اطلاعات و دارندگان منابع نداشتیم. در‌واقع می‌توانیم ادعا کنیم که تاکنون هیچ تخلفی در این حوزه صورت نگرفته و سرمایه‌گذاران صندوق‌ها می‌توانند از این بابت مطمئن باشند.
این مقام مسوول خاطرنشان کرد: باید تمایزی بین خرید و سهام و اوراق بین افراد حقیقی و حقوقی قائل باشیم. در مبحث صندوق‌ها، تصمیم‌گیری خرید و فروش توسط تیم مدیران صندوق ارایه می‌شود. در این فرآیند، ارزیابی ریسک و تحلیل آن انجام می‌شود و گزارش مکتوب آن وجود دارد و ما در بازدید‌های دوره‌ای از صندوق‌ها این گزارش‌ها را مشاهده می‌کنیم. از سوی دیگر بطور مثال یک صندوق مجاز است که 5 درصد از سهام یک صندوق را خریداری کند اما مدیران صندوق ممکن است که این 5 درصد را در زمان‌های متفاوت و با قیمت‌های متفاوتی خریداری کنند یا به فروش برسانند. این تفاوت زمانی که به تبع آن تفاوت قیمتی به وجود می‌آورد، لزوما به این معنی نیست که تخلفی انجام شده است. همچنین باید توجیه مکتوبی در خصوص خرید یا فروش آن وجود داشته باشد. بنابراین بیش از آنکه مبحث ارایه مستندات باشد، بحث بر سر اختلاف سلیقه است. بنابراین تاکید می‌کنم که ما تا این ساعت تخلفی احراز نکردیم اما اگر تخلفی باشد، بطور جدی با آن برخورد می‌کنیم.
عملکرد کوچک‌ترها
رسول رحیم نیا، کارشناس بازار سرمایه در این باره به «تعادل» گفت: این موضوع که برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با کدهای شخصی خود یک سهم را بخرند و وقتی قیمت آن بالا رفت، از سوی صندوق خریداری کنند تا زیان را پوشش دهد، اگر هم انجام شود عمدتا از سوی شرکت‌های سر مایه‌گذاری است. در واقع صندوق‌های سرمایه‌گذاری به واسطه نظارت روزانه متولی، حسابرس و خود سازمان و اینکه امکان رصد آنها راحت‌تر است، کمتر پیش می‌آید که وارد چنین فضایی شوند.
مدیر سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری افق ملت در ادامه گفت: در شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز، صندوق‌های کوچک ممکن است وارد این موضوع شوند. زیرا در صندوق‌های بزرگ، سهام شرکت‌های بزرگ که وضعیت بنیادی مناسبی دارند عمدتا مورد خرید قرار می‌گیرد. اما صندوق‌های کوچک وارد سهامی با مقیاس‌های کوچک می‌شوند و با کدهای شخصی بازی می‌کنند. این موضوع نیز کاملا قابل رصد است. وی افزود: در این حوزه باید توجه داشت که ورود در سهم‌های بزرگ و تعویض روند قیمتی آنها، کار دشواری است زیرا به درگیر شدن سرمایه زیادی نیاز دارد و اصولا نمی‌تواند توسط یک صندوق و حتی یک نهاد مالی انجام شود. اما در بازی صندوق‌های کوچک که وارد سهم‌های کوچک می‌شوند حتی در هفته‌های اخیر دیده شد که چندین سهم 100 درصد افزایش قیمت داشتند و در زمان ریزش نیز 100 درصد افت کردند.
به گفته رحیم نیا به لحاظ قانونی امکان رصد و برخورد با این رویه نیز وجود دارد. اما باید توجه داشت که معاملات چرخشی در این فرآیند کمتر انجام می‌شود. در واقع با استفاده از قدرت منابع صندوق‌ها قیمت سهم را بالا می‌برند و سپس به بازار می‌فروشند. در واقع از منابع صندوق صرفا جهت حمایت از سهم برای بالا بردن قیمت استفاده می‌شود. این مدیر صندوق اشاره کرد که در صندوق‌های تامین سرمایه‌ها به دلیل حجم بزرگی که دارند، وارد سهم‌های بزرگ می‌شوند و در سبدگردانی‌ها نیز به دلیل آنکه منابع سرمایه‌گذاران هر روز رصد می‌شود، این کار انجام نمی‌شود.
