تجارب موفق جهانی در تغییر کاربری پادگان ها
بررسی تجارب جهانی در حوزه تغییر کاربری اراضی نظامی در مطالعات مختلف مرتبط با این موضوع بیانگر این مطلب است که تغییرکاربری این اراضی سبب ایجاد فرصت‌هایی برای توسعه‌های جدید شهری، در حوزه‌های مختلف رفع نیازهای خدماتی و فضاهای عمومی شهری و گاه توسعه مسکونی شده است. عموما تغییر کاربری و استفاده مجدد از اراضی پادگان‌های شهری ساده‌تر و جذابتر از پادگان‌های واقع شده در مناطق غیرشهری و روستایی است، چرا که شهرها همواره با تقاضای فزاینده‌ای برای توسعه املاک و مستغلات مواجه‌اند و همچنین توسعه مجدد اراضی پادگان‌ها با در اختیار قراردادن فضاهایی برای توسعه کاربری‌های خدماتی، تجاری، فضای سبز، تفریحی و مواردی از این دست سبب ارتقای سطح خدمات رسانی شهری می‌شود.
با وجود این، به غیر از توسعه‌های مسکونی یا برخوردار از کاربری‌های مختلط، توسعه‌های نوآورانه چون پارک‌های صنعتی نیز می‌توانند گزینه‌هایی برای تغییر کاربری اراضی پادگان‌ها باشند و سبب گسترش و جذب فرصت‌های کسب وکار شوند. با توجه به تجارب موفق جهانی مورد بررسی و شرایط فعلی ایران در مجموع می‌توان مهم‌ترین مزایا و نتایج مثبت پروژه انتقال پادگان‌ها را اینگونه برشمرد: رفع فرسودگی شدید ابنیه، رفع عدم هماهنگی فرم و عملکرد، نیاز به توسعه و فضاهای بیشتر، امکان استحصال اراضی مناسب از سایت قدیم پادگان برای رفع نیازهای توسعه شهری در بخش‌های مختلف خدماتی، سکونتی، اداری و تجاری و غیره، رفع مشکل ناسازگاری کاربری نظامی با بافت‌های مسکونی اطراف و به تبع آن ارتقای کیفیت زندگی ساکنان، ایجاد رشد و تحرک در اقتصاد محلی و منطقه‌ای در مرحله انتقال و توسعه مجدد و نیز مرحله راه‌اندازی فعالیت‌ها و کاربری‌های جدید در سایت که در عواملی چون افزایش فرصت‌های شغلی، گسترش فرصت‌های کسب وکار برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های توسعه و عمران خصوصی به خوبی قابل مشاهده خواهد بود.
پروژه محله وابان در فرایبورگ آلمان
در ارتباط با نوسازی و توسعه مجدد سایت‌های نظامی، پروژه محله وابان در فرایبورگ آلمان، تجربه‌ای شناخته شده و قابل توجه است. این پروژه به سبب تلاش برای توجه به موضوعات زیست محیطی و مشارکت شهروندان در ایجاد یک ناحیه شهری پایدار در یک سایت نظامی متعلق به نیروهای فرانسوی در کشور آلمان مورد توجه قرار گرفته است.
در فرایبورگ آلمان در این پروژه، با تقسیم زمین به قطعات کوچک و دادن اولویت به سازندگان خصوصی و گروه‌های سازنده، طیف متنوعی از سبک‌های ساختمان‌های مسکونی محقق شد که در نتیجه امکان سکونت گروه‌های اجتماعی متنوع درگیر در مراحل طرح را ممکن می‌ساخت. از جمله آموزه‌های این پروژه توجه به این موضوع بود که یک فرآیند مشارکتی واقعی، نیازمند منابع ویژه‌ای است و باید هم در مراحل برنامه‌ریزی و هم در مراحل اجرای طرح مد نظر قرارگیرد.
تعادل و توازن گروه‌های اجتماعی نیز بسیار پراهمیت است و پشتیبانی دولت برای فراهم کردن زمینه اقامت گروه‌های کم درآمد و نیازمند حمایت، امری ضروری محسوب می‌شود که در تجربه تغییر کاربری پادگان قلعه مرغی به بوستان ولایت این موضوع از مهم‌ترین انگیزه‌های کلیدخوردن این پروژه بوده است.
تجربیات کشور اردن
یکی دیگر از تجربه‌های موفق خروج پادگان‌ها از شهر مربوط به شهر زرقا در اردن است. بخش‌هایی از اراضی واقع در اطراف شهر زرقا دومین شهر بزرگ کشور اردن که پیشتر توسط ارتش اردن تصرف شده بود، اکنون به منظور توسعه و عمران به شرکت توسعه سرمایه‌گذاری واگذار شده است. با دسترسی به این زمین، منابع ملی وارد سرمایه‌گذاری به منظور توسعه صنعتی و ساخت واحدهای مسکونی جدید گسترش یافته است. این پروژه که پیشتر با نام پروژه باغشهر جدید زرقا خوانده می‌شد و اکنون به مدینه الشرق مشهور است، زمینه سکونت 500 هزار ساکن را تا سال 2025 فراهم می‌کند. در این پروژه جایگزین اردوگاه‌های نظامی در زرقا با یک شهر مسکونی که با شبکه‌ای از تسهیلات تجاری، فرهنگی، تفریحی و تسهیلات عمومی مختلف حمایت می‌شود، مدنظر قرار گرفته است. توسعه شهری زرقا در مراحل اولیه خود بر پایه شبکه شطرنجی قوی‌ای بود که سایت نظامی فوق را یکپارچه می‌کرد. این موضوع سبب شکل‌گیری یک بافت شهری پرتراکم در بخش قدیمی‌تر شهر شد که این موضوع فقر فضاهای شهری را در محدوده به دنبال داشت. بنابراین طرح حاضر می‌تواند در این باره موثر باشد.
مشارکت عمومی- خصوصی در مانستر در شهر مانستر آلمان توسعه مجدد اراضی نظامی با شیوه تجربه مشارکت عمومی- خصوصی انجام شد. توسعه مجدد این اراضی به منظور پاسخ به نیازهای شهر به توسعه‌های جدید مورد توجه قرار گرفت. روش برخورد در شهر مانستر در این باره شامل «مدیریت پروژه توسط شهرداری» بود که با مشارکت یک سرمایه‌گذار خصوصی همراه شده بود. فرآیند و نتیجه مشارکت عمومی- خصوصی در این پروژه را می‌توان تجربه تغییر کاربری سایت نظامی «لینکولن باراکس» به یک محله مسکونی مورد بررسی قرار داد. توسعه این محله به سبب دقت در شیوه‌های طراحی و استفاده از روش‌های نوآورانه ساخت نواحی مسکونی جدید مورد توجه قرار گرفته است. همچنین در این پروژه تلاش شده تا حد ممکن ساختمان‌های قدیمی پادگان‌ها از طریق تغییر عملکرد ابنیه مورد استفاده مجدد قرارگیرند.
