خشم ولیعهد جوان از کودتای غرب
گروه جهان|
در جدیدترین تحولات و اظهارنظرهای عربستان سعودی درباره جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد و ستون‌نویس واشنگتن‌پست، عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان، قتل خاشقجی را یک «اشتباه وحشتناک» استراتژیک توصیف، اما نقش محمد بن‌سلمان را در آن تکذیب کرد. خبرگزاری رسمی عربستان (واس) هم گزارش داده، ملک سلمان پادشاه عربستان و محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی در تماس‌های تلفنی جداگانه با صلاح خاشقجی کشته شدن پدرش را به او تسلیت گفتند. این در حالی است که در صحنه بین‌المللی انگشت اتهام بطور عمده به سمت ولیعهد سعودی است و بسیاری بر این باورند که آنچه بر سر خاشقجی آمده بدون کسب اجازه از بن‌سلمان جوان امکان‌پذیر نبوده است. اگرچه جبهه تشکیل شده علیه بن‌سلمان بین‌المللی است، اما به نظر می‌رسد انتقادهای مطرح شده در واشنگتن بیش از همه برای ولیعهد سعودی سنگین بوده است. روزنامه «وال استریت‌ژورنال» به نقل از یکی از منابع نزدیک به خاندان سلطنتی سعودی نوشته، محمد بن‌سلمان در تماس با جرد کوشنر مشاور و داماد دونالد ترامپ تاکید کرده هرگز «کودتای غرب» علیه خود را فراموش نخواهد کرد. ظاهرا ولیعهد سعودی 8 روز پس از ناپدید شدن خاشقجی در تماس تلفنی با کوشنر علت خشم به وجود آمده در واشنگتن را جویا شده است.
وال استریت‌ژورنال به نقل از دو نفر از افرادی که از جزئیات این تماس تلفنی آگاه بودند، نوشته اظهارات جرد کوشنر و جان بولتون مشاور امنیت ملی امریکا در این تماس تلفنی به نوعی بن‌سلمان را در تنگنا قرار می‌دهد، چراکه آنها از نیاز به بسته شدن هرچه سریع‌تر پرونده خاشقجی سخن می‌گویند. کوشنر از لزوم شفاف‌سازی درباره سرنوشت روزنامه‌نگار ناپدید شده سخن می‌گوید و بن‌سلمان به این اظهارات دستپاچه و عصبانی پاسخ می‌دهد. یکی از نزدیکان به پادشاهی سعودی می‌گوید: «ولیعهد واقعا شوکه شد، چون انتظار چنین واکنش‌های تند از سوی غرب و به‌ویژه امریکا در این پرونده را نداشت.» بن‌سلمان در این تماس می‌گوید، احساس می‌کند که غرب به او خیانت کرده است. ظاهرا بن‌سلمان گفته هرگز فراموش نخواهد کرد چطور پیش از آنکه تحقیقات پایان یابد، علیه او «کودتا» کرده‌اند.
اشتباه بزرگ در قتل خاشقجی
اگرچه به صورت جسته و گریخته سخنانی مبنی بر احتمال برکناری بن‌سلمان از ولیعهدی شنیده می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد طرح ریاض مبرا کردن بن‌سلمان از هر اتهامی است. در همین راستا، عادل الجبیر با «فاکس نیوز» گفت‌وگویی انجام داد. وزیر خارجه عربستان از مصمم بودن دولت ریاض برای کشف واقعیت‌ها و مجازات مسببان این قتل سخن گفت و افزود: «افرادی که این کار را انجام دادند خارج از حیطه اختیاراتشان عمل کردند. معلوم است که اشتباه خیلی بزرگی اتفاق افتاده و چیزی که اشتباه را بدتر کرده، تلاش برای سرپوش گذاشتن بر آن بوده است.» او همچنین گفت که نمی‌داند پیکر خاشقجی کجاست و تاکید کرد که این عمل به دستور محمد بن‌سلمان ولیعهد قدرتمند عربستان، انجام نشده است.
الجبیر درباره توضیحات دیرهنگام کشورش درباره قتل خاشقجی گفته تلاش‌ها برای کسب اطلاعات دقیق حدود ۱۸ روز زمان برده است: «ما گزارش‌هایی داشتیم که اشاره می‌کرد او کنسولگری را ترک کرده، اما تیم ویژه بازجویی ما در ترکیه از وجود برخی اخبار متناقض در این گزارش‌ها پرده برداشت. زمانی که به اطلاعات درست رسیدیم، دادستانی تحقیقات را شروع کرد. گزارش‌های اولیه گمراه کننده بودند؛ اما آنچه رخ داده یک جنایت و اشتباه فاحش است و افراد تیم ۱۵ نفره از اختیارات خود عدول کرده‌اند و ما براساس نتایج برخی گام‌ها را برداشتیم.» عربستان سعودی می‌گوید که ۱۸ نفر را در رابطه با این پرونده دستگیر کرده و ملک سلمان هم در واکنش به انتقادهای شدید از ریاض، دو فرد نزدیک به بن‌سلمان در دولت را برکنار کرده و کمیته‌ای را برای ایجاد اصلاحات سازمان اطلاعات تشکیل داده است.
وزیر خارجه عربستان در ادامه به دفاع از تفسیرهای متفاوت کشورش درباره قتل خاشقجی پرداخت و گفت: «این عربستان است که تصمیم می‌گیرد چه کسی آن را هدایت و رهبری کند. ریاض مصمم به مجازات مسوولان جنایت در کشته شدن جمال خاشقجی است و محمد بن‌سلمان هیچ اطلاعی از این اتفاق نداشته است.» او در اشاره به اظهارات و مواضع اعضای کنگره امریکا مبنی بر اینکه بن‌سلمان پشت قتل خاشقجی بوده و درخواست‌ها برای برکناری او از ولیعهدی، گفت: «اظهارات قانون‌گذاران امریکایی احساسی و از روی احساسات است.» وزیر خارجه سعودی در حمایت از ولیعهد کشورش مدعی شد، نزدیکان ولیعهد در این جنایتی که خودش هم از آن بی‌اطلاع است، دست نداشتند! الجبیر اطلاع داشتن مقامات رده بالای سعودی از نوارهای صوتی ضبط شده از قتل خاشقجی را رد کرد و در ادامه به افشای همه حقایق این پرونده و ادامه تحقیقات سعودی‌ها وعده داد.
تلافی با تحریم نفتی غرب
روایت‌های عربستان سعودی درباره ناپدید شدن خاشقجی مدام در حال تغییر است و ترامپ هم واکنش‌های ضد و نقیضی به این مساله نشان می‌دهد. او در ابتدا تحت فشارهای داخلی و خارجی گفت اگر مشخص شود ریاض در قتل خاشقجی دست داشته، مجازات شدیدی در انتظارش خواهد بود؛ اما تاکنون درباره جزییات اقدامات تنبیهی احتمالی سخنی نگفته است. پس از اطلاعیه عربستان درباره کشته شدن خاشقجی در کنسولگری استانبول حین یک مجادله لفظی و فیزیکی، ترامپ این گزارش را معتبر خواند؛ اما یک روز بعد از دروغ‌های احتمالی در این گزارش سخن گفت. اگرچه ترامپ لغو قراردادهای تسلیحاتی را مردود دانسته است، اما اعمال تحریم علیه عربستان بعید نیست و به‌ویژه ممکن است کنگره درصدد تحریم ریاض برآید و برخی از گمانه‌زنی‌ها از احتمال واکنش عربستان به این اقدامات تنبیهی از طریق تحریم نفتی غرب حکایت دارند.
اما یورونیوز در گزارشی نوشت، وزیر نفت عربستان سعودی گفته کشورش قصد ندارد مانند سال ۱۹۷۳تحریم نفتی علیه غرب اعمال کند، زیرا حساب نفت را از سیاست جدا می‌داند. خالد فالح در اشاره به مناقشات بر سر سرنوشت خاشقجی افزود: «این مساله می‌گذرد، اما عربستان کشور بسیار مسوولی است. ما در چندین دهه گذشته از سیاست نفتی به شکلی مسوولانه به عنوان یک ابزار اقتصادی استفاده و آن را از سیاست جدا کرده‌ایم.»
