عقب‌نشینی گام‌به‌گام سعودی‌ها

گروه جهان| در حالی که پسر جمال خاشقجی و خانواده او عربستان را ترک کردند و وارد امریکا شدند، رییس‌جمهوری ترکیه از سعودی‌ها افشای محل جسد این روزنامه‌نگار منتقد سعودی را که در کنسولگری در استانبول به قتل رسیده است، خواستار شد. درخواست اردوغان پس از آن مطرح شد که دادستان عمومی عربستان اعلام کرد پرونده خاشقجی قتل عمد محسوب می‌شود و مقامات قضایی مشغول بازجویی از مظنونان این پرونده هستند. گزارشگر سازمان ملل متحد هم جمال خاشقجی را قربانی یک اعدام فراقانونی خوانده و گفته طراحان آن به‌اندازه‌ای قدرت داشته‌اند که می‌توان احتمال داد نماینده دولت سعودی بوده‌اند.

به نوشته یورونیوز، رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، در سخنرانی در جمعی از اعضای حزب عدالت و توسعه در آنکارا گفته اکنون که مسوولان عربستان سعودی به کشته شدن خاشقجی اذعان کردند، باید مکان جسد او را نیز اعلام کنند. او همچنین گفته دادستان کل عربستان یکشنبه (فردا) به ترکیه سفر کرده و با دادستان کل ترکیه در استانبول برای بررسی مساله جمال خاشجقی دیدار می‌کند. اردوغان ضمن تاکید بر نقش پلیس و تحقیقات ترکیه در مشخص شدن ابعاد قتل خاشقجی، گفته: «اگر می‌خواهید ابهامات را از بین ببرید، آن ۱۸ نفر بازداشت شده مساله‌ای محوری برای همکاری ما به شمار می‌روند و اگر نمی‌توانید آنها را وادار کنید که به تمامی رخدادهای صورت گرفته اعتراف کنند، آنها را نزد ما بفرستید تا ما آنها را محاکمه کنیم، چراکه این رخداد در کنسولگری عربستان در استانبول رخ داده است.» اردوغان همچنین تاکید کرده که عربستانی‌ها باید افشا کنند که شرکای آنها در ترکیه چه کسانی بودند و آن شخصی که گفته شده جسد خاشقجی را تحویل گرفته، چه کسی بوده است. او همچنین گفته: «ما اسناد بیشتری درباره مساله خاشقجی در اختیار داریم، اما در بر ملا کردن آنها عجله نخواهیم کرد.» اردوغان همچنین بر این مساله تاکید کرد که مهم است مشخص شود چه کسی دستور قتل را صادر کرده است.

در ادامه واکنش‌های جهانی به تقل خاشقجی، اگنس کالامارد گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع اعدام‌های فراقانونی در مقر سازمان ملل گفته برای نتیجه‌گیری درباره اینکه قتل خاشقجی یک «اعدام فراقانونی» بوده، نیازی به مشخص شدن هویت افراد مرتبط با این جنایت نیست. کالامارد تاکید کرده شواهد امر نشان می‌دهند که افراد پشت قتل خاشقجی قدرت زیادی داشته‌اند و می‌توان گفت که از عاملان دولت سعودی بوده‌اند. او در ادامه انجام تحقیقاتی مستقل برای راستی‌آزمایی نتایج تحقیقات عربستان و ترکیه درباره این پرونده را خواستار شده است. مقامات ترکیه در سفر اخیر جینا هاسپِل رییس سازمان اطلاعات امریکا (سیا)، همه مدارک موجود درباره پرونده خاشقجی را در اختیار او گذاشته‌اند و امریکا تحقیقات جداگانه‌ای را در این زمینه پیگیری می‌کند.

  خانواده خاشقجی در امریکا

همزمان با اینکه رییس سازمان سیا گزارش محرمانه خود درباره پرونده خاشقجی و سفرش به ترکیه را به دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا تحویل داد، مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا، هم اعلام کرده از مقامات عربستان خواسته به پسر جمال خاشقجی اجازه خروج از این کشور داده شود. به گزارش رسانه‌های امریکایی، صلاح خاشقجی به همراه دیگر اعضای خانواده روزنامه‌نگار منتقد سعودی وارد خاک امریکا شده‌اند.

واشنگتن‎پست روزنامه امریکایی که خاشقجی برای آن یادداشت‌ می‌نوشت در گزارشی به نقل از مقامات آگاه نوشت که هسپل در ترکیه به فایل صوتی که ادعا شده مربوط به لحظات پایانی عمر این روزنامه‌نگار در داخل کنسولگری عربستان در استانبول بوده، گوش کرده است، اما رییس سیا هنوز درباره اسناد و فایل‌های صوتی و تصویری مربوطه اظهارنظر نکرده است.

به گزارش بی‌بی‌سی، همزمان با بازگشت رییس سازمان سیا به امریکا، دادستان عمومی عربستان گفته باور دارد که قتل جمال خاشقجی عمدی بوده است. این سومین مرتبه است که مقامات سعودی روایت خود را از مرگ خاشقجی تغییر می‌دهند و هر مرتبه، روایت آنها اندکی به اتهامات مطرح شده اولیه از سوی ترکیه نزدیک‌تر می‌شود. عربستان که برای دو هفته هرگونه اطلاع از سرنوشت جمال خاشقجی را قویا تکذیب می‌کرد و می‌گفت او پس از مراجعه به کنسولگری آنجا را ترک کرده، ابتدا اعلام کرد که خاشقجی در جریان یک جدال فیزیکی در داخل کنسولگری جان خود را از دست داده است. کمی بعد عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان مرگ خاشقجی را قتل خواند و «ماموران خودسر» را مسوول دانست و حالا هم دادستان عمومی سعودی که مدیریت بازجویی‌ها و تحقیقات مشترک این کشور با کارآگاهان ترکیه را بر عهده دارد، تایید کرده است که قتل این روزنامه‌نگار منتقد عربستانی عمدی بوده است. عربستان می‌گوید ۱۸ نفر را در این رابطه بازداشت و دو مقام ارشد از جمله احمد العسیری معاون سازمان اطلاعات این کشور را برکنار کرده است.

اما بسیاری از منتقدان مسوولیت قتل خاشقجی را متوجه محمد بن‌سلمان می‌دانند، اما ریاض این اتهام را شدیدا رد می‌کند. ولیعهد سعودی چهارشنبه برای نخستین مرتبه درباره قتل خاشقجی اظهارنظر کرد و ضمن دردناک خواندن این اتفاق، وعده اجرای عدالت درباره عاملان این قتل را داد. همچنین گزارش شده که ملک سلمان پادشاه عربستان در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه درباره آخرین تحولات درباره قتل خاشقجی گفت‌وگو کرده و وعده داده عاملان قتل خاشقجی مجازات می‌شوند.